Lata osiemdziesiąte — kontynuacje

W latach 80. w Stanach Zjednoczonych Ameryki i w Europie Zachodniej wciąż powstawały nowe formacje kultury alternatywnej, a o New Age Movement było coraz głośniej. Coraz więcej publikacji poświęca się temu zjawisku, a niektóre zyskały rangę pozycji kultowych.

W Polsce lata 80. rozpoczęły się pod znakiem nadziei związanych z Sierpniem i ruchem „Solidarności". Ten polski fenomen, wielokroć opisywany, jeden ze znawców ruchów kontrkulturowych Stanisław Tokarski nazwał „polską jogą". Cóż… Forma walki bez przemocy, postulat solidaryzmu społecznego, masowy ruch odbudowy znaczenia ludzkiej godność przywodzą na myśl taktykę walki Mahatmy Gandhiego, ale stąd jeszcze daleka droga, do tego, by sami uczestnicy Sierpnia przystali na określenie Tokarskiego. Pozostawmy je jednak jako przykład niekonwencjonalnego widzenia tamtych wydarzeń.

To raczej we wspomnianym przez nas ruchu Wolność i Pokój, zdarzały się świadome nawiązania do idei non-violence, a nawet gandhyzmu (warto na marginesie powiedzieć, że sam Gandhi sięgał do podstaw ideowych obecnych zarówno w jego kulturze, np. zasada ahimsy, jak i… zachodniej — pisma amerykańskiego myśliciela, teoretyka i praktyka ruchu Obywatelskiego Nieposłuszeństwa, Thoreau).

Stan wojenny brutalnie położył kres drodze do niepodległości kraju i osoby ludzkiej. [Maria Janion powiedziała kiedyś w wywiadzie, że najgorszym skutkiem stanu wojennego było zamordowanie polskiego ducha… ] Podziemna walka działaczy opozycyjnych była pierwszoplanowa. Rozwój ruchów alternatywnych został zahamowany, w latach 80. notuje się znacznie mniejszy ich zasięg niż na Zachodzie. Dopiero pod koniec dekady i w pierwszej połowie lat 90., gdy Polska stała się krajem suwerennym pojawiło się otwarcie na nowinki kulturowe, i pewnym środowiskom idee Nowej Ery stają się znane (choć i tak trudno mówić o zasięgu porównywalnym z USA czy Europą Zachodnią; przyczyny tego stanu rzeczy, o których tu nie będziemy mówić, tkwią jednak już gdzie indziej, nie w represyjności systemu komunistycznego).