W sobotę, 9 grudnia b.r. przy Krakowskim Przedmieściu 66 odbył się pierwszy ślub humanistyczny w Polsce.

Pierwszym małżeństwem humanistycznym są Monika Szmidt oraz Miłosz Kuligowski, psychologowie z Gdańska. Ślubu udzielili celebranci stowarzyszeń humanistycznych: Krzysztof Tanewski z ramienia Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów oraz Jane Bechtel z ramienia Szkockiego Towarzystwa Humanistycznego. Organizatorem uroczystości było Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów.

Śluby humanistyczne są praktykowane przez społeczności humanistyczne w wielu krajach. W Norwegii, Szkocji i Stanach Zjednoczonych są uznawane przez prawo cywilne.

Od ślubów religijnych ceremonie humanistyczne różnią się skupieniem całej uwagi na człowieku i relacjach międzyludzkich oraz społecznych. Od ceremonii w USC śluby humanistyczne różnią się bogactwem estetycznym i treściowym (np. wiele muzyki, prozy i poezji, opowieści o parze młodej, ich specjalne rytuały jak np. wspólne zapalanie świecy), nieszablonowością (ceremonię w całości kształtują celebransi oraz para młoda wedle swoich upodobań) oraz humanistyczną podbudową ideową.

Współczesny humanizm zdefiniowany jest m.in. w „Manifeście humanistycznym" z 2000 r.: „Treści głoszone w XVIII wieku przez twórców Oświecenia, które są głównym źródłem inspiracji dla autorów tego Manifestu, cechowały się pewnymi ograniczeniami związanymi z epoką, w jakiej się zrodziły. Za przesadne uznajemy dzisiaj oświeceniowe poglądy na Rozum, pojmowany jako absolut raczej niż niedoskonałe i niepewne narzędzie realizacji ludzkich celów. Niemniej jednak nadal podzielamy oświeceniowe przekonanie, że nauka, rozum, demokracja, oświata i humanistyczne wartości mogą w wielkim stopniu przyczynić się do poprawy ludzkiego bytu. (...) My, humaniści, nawołujemy ludzi dziś, tak jak w przeszłości, by nie szukali zbawienia poza samymi sobą. Nasze przeznaczenie jest tylko w naszych rękach, a najlepsze, co możemy zrobić, to zmobilizowanie naszej inteligencji, odwagi i zdolności do współodczuwania w celu urzeczywistnienia naszych najszczytniejszych dążeń."

Ślub Moniki i Miłosza zainicjował Kanon D-dur Pachelbela, grany na skrzypcach przez Zuzę Kuczbajską z Pracowni Ślubnej. Uroczystość rozpoczęła się w mroku rozświetlonym blaskiem ponad stu świec o zapachu wanilii, centralne zaś miejsce sali zdobiła kompozycja orchidei, symbol miłości i piękna. Samo miejsce jest wyjątkowe dla racjonalistów: gmach byłego Muzeum Przemysłu i Rolnictwa to wyjątkowy pomnik pracy u podstaw, placówka pełniła rolę społecznego mecenatu nad nauką polską, w młodości związana z nią była Maria Skłodowska-Curie. Salę Odczytową zdobi inskrypcja: „Polska znaczyć będzie tyle ile jej nauka i kultura".

Zebranych gości przywitał Krzysztof Tanewski, informując, iż obecność Jane Bechtel podkreśla nie tylko afirmację równouprawnienia kobiety i mężczyzny w małżeństwie i społeczeństwie przez humanistów, ale i wskazuje, iż ślub humanistyczny w Polsce nie jest tworzeniem nowej świeckiej tradycji, lecz naturalnym procesem globalizacji i przenikania do Polski tradycji obecnych na Zachodzie. Wcześniej odczytano list gratulacyjny dla pary młodej od Davida Pollocka, przewodniczącego Europejskiej Federacji Humanistycznej.

Jane Bechtel przekazała na początku życzenia w imieniu trzech tysięcy szkockich humanistów. Następnie wygłosiła mowę na temat miłości, rodziny i małżeństwa z humanistycznej perspektywy, a także na temat samego humanizmu i wartości humanistycznych.

Następnie Marek Pawłowski, członek PSR, opowiedział zebranym o Monice i Miłoszu, wskazując na łączące ich pasje oraz zaangażowanie społeczne.

Młodzi wybrali do odczytania przez ich przyjaciół fragmenty prozy, które najlepiej oddają ich przekonania i system wartości. Monika wybrała fragment o humanizmie bokononistycznym z Kociej kołyski Kurta Vonneguta, zaś Miłosz- kilka fragmentów z Mszy wędrującego Edwarda Stachury.

Centralnym punktem uroczystości była ceremonia przysiąg i obrączek — wyznaczające symboliczny moment zawarcia małżeństwa, które następnie zostało zarejestrowane podpisanym przez celebransów oraz młodych „Świadectwem ślubu", czemu towarzyszył utwór „Marzenie" Szumana. Młodzi złożyli sobie wzajemną przysięgę małżeńską o zbliżonej treści. Monika przysięgała:

"Drogi Miłoszu, przysięgam Ci że będziesz mógł się o mnie troszczyć, być obok mnie w chwilach radości i smutku, w momentach moich porażek i sukcesów. Obiecuje Tobie, że będziesz mógł słuchać moich wrażeń dnia codziennego, robić mi poranne kawy, piec ciasta i nosić moje ciężkie torby, obok mnie zasypiać i obok mnie się budzić. Przyrzekam Ci, że będziesz mógł mnie przytulać, całować, witać i żegnać każdy wspólny dzień.

Złość się na mnie, jeśli to konieczne i przebaczaj jeśli to możliwe. Jeśli tylko chcesz to w chwilach mojej nieobecności tęsknij - kiedy wyjadę lub kiedy wyjdę do drugiego pokoju...

Obiecuje Ci, że będziesz mógł oglądać ze mną filmy … i śpiewać i tańczyć...i śmiać się i płakać ...i podjadać mi moje batony ..i przysięgam, że będziesz mógł się dzielić ze mną wszystkim: myślami, materiałem genetycznym, zasobami....czym tylko zapragniesz…"

Jak podkreślają, zrezygnowali z wyidealizowanych przysiąg związku do końca życia. Jako humaniści ślubowali sobie związek do końca miłości. W przysiędze zawarli afirmację codzienności i tego co realnie buduje ich miłość.

Młodzi opuścili salę przy muzyce Vivaldiego. Na gości czekała księga pamiątkowa ślubu.

Po zakończeniu ceremonii, Mariusz Agnosiewicz, prezes Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów podziękował za pomoc w zorganizowaniu pierwszego humanistycznego ślubu, a zebranym wyjaśnił ideę ceremonii humanistycznych, które PSR ma zamiar rozwijać. Wkrótce po uroczystości zgłosiły się kolejne pary zainteresowane zawarciem humanistycznego węzła małżeńskiego.

Fot. Agnieszka Zakrzewicz

Zobacz nagranie wideo z ceremonii (Dariusz Kaliszuk):