Jako badacz oświecenia nie pamiętam by ktoś kiedykolwiek twierdził ze kręcili się ono tylko wokól humanistyki. Moznaby dodać cos o projektach Tyzenhauza. Ale teza iż oświecenie polskie zaczelo sie za Ciołka jest nieprawdziwa. Jednak konarski leszynski edukacja itd to już startuje za Sasów

Oświecenie to nie jednostka działająca na rzecz zmian w czasie Nocy Saskiej. Ani nie kilka jednostek. Oświecone jednostki były de facto w każdej epoce, choć miały różną siłę przebicia.  Polskie Oświecenie to ruch naprawy Rzeczypospolitej, a ten zaczął i rozwinął się od Poniatowskiego. Wcześniejsze jaskółki były preoświeceniowe.

Pełna zgoda, że patrzenie na historię przez pryzmat wykutych imion królów i dat bitew nie jest ani nauką historii, ani - tym bardziej, bo efekt jest przeciwny do formalnie przyjętego - jej rozumieniem. Patrzenie przez pryzmat rozwoju stosunków ekonomicznych i społecznych jest znacznie nośniejsze, trafniejsze i cenniejsze poznawczo. Ten tekst jest pod tym względem bardzo wartościowy.
Jednak nie zmienia on mojej opinii o tym, że - właśnie - Oświecenia w Polsce niemal nie było.  To co Pan pisze, panie Mariuszu, to marzenia: piękne i prawdziwe fragmenty na tle ogólnego sprzeciwienia się przez Polskę i Polaków oświeceniu. Pierwszy temu winny jest Kościół katolicki.
Chciałbym tylko przypomnieć, że istotne Oświecenie to edukacja, wolność osobista, wolność myśli i badań, wolność stosunków gospodarczych i podróży, a więc zmiana stosunków społecznych - o pękanie okowów religii dławiącej umysły i ciała. Oświecenie to szybki rozwój miast i urbanizacji, gospodarki, uniwersytetów, nauki i wynalazków , stosunków pieniężnych, banków itd. A wszystko w odniesieniu do upodmiotowienia człowieka. W Polsce Polakiem był tylko szlachcic. Nie chłop, nie zbieg do miasta, nie mieszczanin.  Dlatego mimo pewnych pięknych zdarzeń, Polska nie zaznała Oświecenia.

... syntezy o polskich dziejach. Od lat staram się przypominać o kształtowaniu kultury pracy w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem Śląska, m.in. na łamach miesięcznika "ATEST - Ochrona Pracy" i na blogu "TROPY" (romaquil.blog.onet.pl). Ostatnio też w obszernym artykule/cyklu - zapoczątkowanym w piśmie społeczno-kulturalnym "Własnym Głosem" Rady Krajowej Robotniczych Stowarzyszeń Twórców Kultury www.wlasnymglosem.pl/uploads/czasopisma/wg_89.pdf oraz www.wlasnymglos(*)/czasopisma/wg-90_91_inter.pdf Cieszę się, że ten kierunek zainteresowań historycznych trafił również na stronę "Racjonalisty". Życzę sukcesów w kolportażu/sprzedaży tego cennego opracowania. Pozdrawiam autora...