Warto podkreślić, że Moral Majority (Moralna Większość) stała się jednocześnie pierwszą ponadwyznaniową i panchrześcijańską organizacją fundamentalistów różnych odłamów protestantyzmu amerykańskiego i ultrakonserwatywnych katolików (m.in. współzałożycielami byli zawodowi politycy z NCR wyznania rzymskokatolickiego P.Viguerie i P.Weyrich).

Program Moral Majority opierał się głównie na zwierzęcym antykomunizmie i antysocjalizmie, konserwatyzmie obyczajowym, segregacji rasowej i płci, nacjonalizmie i antyliberalizmie. Pochwalał posiadanie broni palnej i tradycyjne wartości rodzinne. Gromił prawo do aborcji, zażywanie narkotyków, muzykę rockową i demokrację.

Na bazie tego programu postępuje w kolejnych latach zbliżenie, a następnie symbioza ortodoksyjnego judaizmu,  syjonizmu i fundamentalizmu chrześcijańskiego. Przejawia się ona w zdecydowanym poparciu agresywnej polityki Izraela na Bliskim Wschodzie w stosunku do Palestyńczyków. Ta dziwaczna hybryda ideowo-praktyczna jest zakorzeniona właśnie w literalnej egzegezie Biblii i jest powiązana jednocześnie z koncepcjami społeczno-politycznymi o rasistowskiej proweniencji. Świadczy również o analogicznych korzeniach i wspólnociementalnej wszelkich fundamentalizmów.

Zjawisko fundamentalizmu w Stanach Zjednoczonych, jego znaczenie we współczesnej rzeczywistości Ameryki, zasięg i wpływy programowe, instytucjonalne i mentalne w społeczeństwie można zawrzeć w 8 punktach, oddających w miarę wiernie clou problemu:

1. Antymodernizm i antyewolucjonizm (pod każdą postacią)
2. Nieograniczony dostęp do broni palnej jako naczelna wartość amerykańska
3. Znaczenie i rola tele-kaznodziejstwa w życiu publicznym
4. Ultrakonserwatyzm społeczny i obyczajowy
5. Literalne i jednoznaczne podejście do treści zawartych w Biblii
6. Segregacja ras, płci i różnych kultur na zasadzie oddzielenia
7. Istnienie regionalnych i środowiskowych milicji
8. Unilateralizm w polityce międzynarodowej USA

Fundamentalizm w oczach zachodniej opinii publicznej skojarzony został jednoznacznie z islamem i terroryzmem. Jak udowadnia miarodajny — z racji wykształcenia, urodzenia i wyboru - Europejczyk muzułmańskiego pochodzenia Bassam Tibi ^{[ 6 ]} (potwierdzając tezę o amerykańsko-protestanckim pochodzeniu terminu i znaczenia fundamentalizmu), islamu opartego o księgę (Koran) i tradycję (hadżisy) w żaden sposób nie wolno kojarzyć z tym pojęciem. Fundamentalizm muzułmański zwany inaczej islamizmem jest bowiem "...przede wszystkim politycznym zjawiskiem (...) W końcu fundamentalizm jest współczesnym, globalnym nurtem istniejącym również w innych religiach monoteistycznych" ^{[ 7 ]}. Czerpie on jednak często pośrednio i na zasadzie sprzężenia zwrotnego natchnienie i retorykę z opisywanych wcześniej nurtów i trendów istniejących w Ameryce od ponad 100 lat.

Trzeba skonkludować, że lata 70. XX wieku stanowią wyraźną cezurę w ogólnoświatowej tendencji do upolityczniania religii z jednej strony, jak również do rozpoczęcia tzw. "rewolucji konserwatywnej' w świadomości ludzi Zachodu z drugiej (w USA jak zaprezentowano miało to już miejsce wcześniej jako reakcja na ruchy młodzieżowe i kontestacyjne). Wiąże się to z promocją idei na wskroś bigoteryjnych, ultrakonserwatywnych i integrystycznych stanowiących bazę wszelkich fundamentalizmów. Oprócz wspomnianych trendów antymodernistycznych, antylaicyzacyjnych i desekularyzacyjnych (w islamie dochodzi jeszcze do głosu tendencja antyokcydentalna) wspólnym mianownikiem jawi się — podobnie jak w opisanych ruchach protestanckich Ameryki w latach 20. XX wieku — sprzeciw wobec rozdziału religii i państwa. W tym właśnie czasie obserwuje się początek reislamizacji wielu dziedzin życia w różnych krajach muzułmańskich (np. Pakistan, Sudan, Iran) czy wyraźne odchodzenie w Kościele rzymskim od idei otwarcia na świat zapoczątkowanej przez Vaticanum II.

Globalizacja (czyli powszechność unowocześnienia) wzmogła także „uświatowienie" fundamentalizmu. Ów trend dotyczy zresztą jak wspomniano wszystkich religii monoteistycznych.

Jak słusznie zauważa U.Altermatt "...w ostatnich trzech dekadach XX wieku to typowo amerykańskie zjawisko przerodziło się w ogólnoświatowy fenomen sięgający od islamu po judaizm" ^{[ 8 ]}.

Patrząc szerzej należy podkreślić, że fundamentalizm jest specyficznym rodzajem wiary i takiej recepcji świata "...która łatwo może być doprowadzona do skrajności. Jest to wiara w doskonałość, w absolut (...) Zakłada ona istnienie autorytetu wyposażonego w wiedzę doskonałą (...) Główną cechą fundamentalistycznych przekonań jest to, że opierają się na dokonywaniu wyboru opinii według zasady albo — albo" ^{[ 9 ]}.

Polityka Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej w okresie prezydentury G.W.Busha nosi wyraźne znamiona unilateralizmu. Ten Prezydent USA używa w swoich wystąpieniach publicznych nader często argumentów i odniesień ze sfery nadprzyrodzoności, traktując to jako fundament tzw. „buszyzmu". Wyraża to jednoznacznie kontekst myślenia fundamentalistycznego ^{[ 10 ]}. Ubóstwienie własnego głosu, absolutne przekonanie o swoich racjach i nie liczenie się z innymi to przejaw nie tylko pychy, zadufania czy egoizmu. To przede wszystkim świadectwo mentalności o rysach fundamentalistycznych. Fundamentalista dostaje bowiem misję od Boga zaprowadzenia w świecie doczesnym „zdrowego ładu i porządku". I na dodatek sam w to głęboko wierzy.

Fundamentalizm religijny, który przez lata wegetował na obrzeżach publicznej sceny USA wszedł na salony. Jego zaraźliwym i zatrutym oddechem zainfekowano sposób myślenia nie tylko w kraju Pierwszej Demokracji. Owa choroba mająca swe zaplecze pierwotnie w tzw. „pasie biblijnym" (rejony południa Ameryki uważane z racji historii i rozwoju społecznego za ostoję konserwatyzmu i antymodernizmu) rozprzestrzeniła się na cały świat. W chwili obecnej zagrożeniem są nie tylko postępy fundamentalizmu w krajach III Świata lecz przede wszystkim jego popularność, nośność i zasięg w świadomości elit rządzących jedynym współcześnie Mocarstwem Światowym. Także rozprzestrzenianie się coraz powszechniejsze tych idei, tych sposobów opisu świata i procesów w nim zachodzących, tych postaw i mentalności w życiu publicznym, państw uważanych do tej pory za liberalne, demokratyczne, wolne jest wybitnie niekorzystnym trendem i stwarza realne zagrożenie dla wolności i demokracji.

See other sites: Kobiety i fundamentalizm. Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 13.3.2002 Fundamentalizm religijny we współczesnym świecie Dwa wielkie fundamentalizmy religijne: protestancki i muzułmański

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Dwa wielkie fundamentalizmy religijne: protestancki i muzułmański Fundamentalizm religijny we współczesnym świecie

Comment on this article..   See comments (2)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Radosław S. Czarnecki Doktor religioznawstwa. Publikował m.in. w "Przeglądzie Religioznawczym", "Res Humanie", "Dziś", ma na koncie ponad 130 publikacji. Wykształcenie - przyroda/geografia, filozofia/religioznawstwo, studium podyplomowe z etyki i religioznawstwa. Wieloletni członek Polskiego Towarzystwa Religioznawczego. Mieszka we Wrocławiu.  Number of texts in service: 129  Show other texts of this author  Newest author's article: Return Pana Boga