|
Chcesz wiedzieæ wiêcej? Zamów dobr± ksi±¿kê. Propozycje Racjonalisty: | | |
|
|
|
|
Science » » Evolutionism
Kolejna zagadka ewolucyjna – p³yty stegozaura Author of this text: Matthew Cobb
Translation: Malgorzata Koraszewska
Stegozaury by³y wielkimi, ro¶lino¿ernymi dinozaurami, które ¶wietnie prosperowa³y w jurze (z grubsza 170-145 milionów lat temu). By³y to dinozaury z wielkimi p³ytami na grzbietach i gro¼nymi kolcami na koñcu ogona. Tylko jednemu taksonowi – Wuerhosaurus – uda³o siê przetrwaæ masowe wymieranie w jurze. Nie, nigdy nie walczy³y z T. rex , który pojawi³ siê du¿o pó¼niej.
Powszechny mit g³osi, ¿e mia³y one „dwa mózgi” (jeden w ogonie) i by³y niezmiernie têpe (patrz poni¿ej). W rzeczywisto¶ci mia³y tylko jeden mózg, wielko¶ci mniej wiêcej mózgu kota, chocia¿ inaczej zorganizowany (by³y gadami, a nie ssakami). I wa¿y³y a¿ do 12 ton, co jak na jakiekolwiek zwierzê jest ca³kiem solidnie.
Kolce ogonowe – oficjalnie nazywane obecnie thagomizerami (naprawdê! Paleontolodzy maj± poczucie humoru!) [ 1 ] – prawdopodobnie s³u¿y³y do obrony, a niektóre gatunki z Chin, jak Kentrosaurus , mia³y ostre kolce na ramionach (to jest, na szczycie przednich ³ap – patrz powy¿ej). Oczywi¶cie te kolce naramienne wyja¶niaj±, dlaczego Kentosaurus i jego kumple wymarli – nie mogli przedostaæ siê przez drzwi Arki Noego…
Najbardziej uderzaj±c± rzecz± w stegozaurach jednak s± p³yty kostne czyli osteodermy. Do czego w³a¶ciwie s³u¿y³y? Mo¿e nie by³y „do” jednej rzeczy – ró¿ne gatunki mia³y inaczej ukszta³towane p³yty, jak mo¿na zobaczyæ powy¿ej. Ale klasyczny stegozaur mia³ du¿e i p³askie p³yty.
Najbardziej oczywista sugestia to obrona, chocia¿ je¶li p³yty by³y pionowe, jak na wiêkszo¶ci rekonstrukcji (patrz powy¿ej), to nie chroni³yby ³ap ani g³owy, które przede wszystkim atakowa³by ka¿dy szanuj±cy siê drapie¿nik. Nawet gdyby p³yty le¿a³y p³asko wzd³u¿ cia³a, nie zakrywa³yby ¿adnej z kluczowych czê¶ci anatomii zwierzêcia.
W latach siedemdziesi±tych XX w. sugerowano, ¿e te p³yty mog³y pe³niæ funkcje termoregulacyjne – je¶li stegozaury by³y „zimnokrwiste”, jak ich gadzi krewni, musia³y rozgrzewaæ siê przy pomocy s³oñca, ¿eby zacz±æ funkcjonowaæ rano. Du¿a liczba naczyñ krwiono¶nych biegn±ca przez te p³yty mog³a s³u¿yæ jako rodzaj paneli s³onecznych do zbierania ciep³a.
Ta hipoteza wywo³uje obraz stada stegozaurów z zaspanymi oczyma, wytaczaj±cych siê w czerwony ¶wit jury, wspinaj±cych siê na szczyt najbli¿szego wzgórza i staj±cych na osi pó³noc-po³udnie z p³ytami wystawionymi do wschodz±cego s³oñca. Alternatywnie, zwierzêta te mog³y byæ zmuszone do rozpraszania ciep³a tworzonego przez fermentacjê w swoich olbrzymich ¿o³±dkach i u¿ywa³y p³yt do wypromieniowania nadmiaru ciep³a, tworz±c kolumny wznosz±cego siê, ciep³ego powietrza, które przyci±ga³o tañcz±ce muszki.
Jednak w 2005 roku grupa badaczy starannie przyjrza³a siê anatomii p³yt i stwierdzi³a, ¿e wewnêtrzne kana³y nie by³y po³±czone z kana³ami znajduj±cymi siê na zewn±trz, co sugerowa³o, ¿e nie by³o ¿adnej drogi, któr± mog³aby kr±¿yæ krew, co stanowi³o argument przeciwko hipotezie termoregulacji. Zamiast tego wysunêli hipotezê, ¿e p³yty s³u¿y³y jako oznaka gatunkowego lub stadnego rozpoznawania, chocia¿ nie by³o wyra¼nych dowodów wspieraj±cych tê my¶l.
Czêsto, kiedy biolodzy ewolucyjni napotykaj± niewyt³umaczalnie dziwaczn± strukturê, obwiniaj± dobór p³ciowy, dokonywany zazwyczaj przez samice. Aby jednak dobór p³ciowy móg³ wyja¶niæ p³yty stegozaura, musi wystêpowaæ jaki¶ stopieñ dymorfizmu p³ciowego. Oznaczanie p³ci szkieletów stegozaurów to trudny problem, ale nie ma ¿adnych sugestii, ¿e p³cie mia³y inaczej ukszta³towane lub ró¿nej wielko¶ci p³yty. Mo¿e mia³y inne kolory?
W zesz³ym miesi±cu doktorant Shoji Hayashi z uniwersytetu w Hokkaido uprzejmie przys³a³ mi nadbitkê artyku³u, który w³a¶nie opublikowa³ w „Journal of Vertebrate Paleontology”. Shoji przygl±da³ siê stosunkowym przyrostom w p³ytach i w g³ównym szkielecie u szeregu stegozaurów w ró¿nym wieku. Doszed³ do wniosku, ¿e p³yty ros³y szybciej i pó¼niej ni¿ reszta szkieletu, co widaæ na tym wykresie:
Shoji i jego koledzy wnioskuj±: „Jest prawdopodobne, ¿e p³yty i kolce mia³y wewn±trzgatunkow± funkcjê pokazow± i odzwierciedla³y status spo³eczny lub/i atrakcyjno¶æ seksualn±. Osobniki z najwiêkszymi osteodermami mog³y siê wydawaæ du¿o wiêksze od swoich rywali i potencjalnych partnerek. S±dz±c po morfologicznym zró¿nicowaniu p³yt u stegozaurusów, mo¿na rozs±dnie przypuszczaæ, ¿e p³yty maj± funkcjê rozpoznawania gatunkowego, jak uprzednio sugerowali Carpenter (1998) i Main (2005). P³yty stegozaura mog± tak¿e mieæ funkcjê termoregulacyjn± z racji swego uszeregowania oraz p³askiej i wysokiej morfologii, chocia¿ ta funkcja jest w±tpliwa u innych pokrewnych dinozaurów, posiadaj±cych tylko ma³e p³yty i kolce”.
Innymi s³owy: nadal nie wiemy! I uczciwie mówi±c, trudno powiedzieæ, w jaki sposób mamy znale¼æ decyduj±ce dowody popychaj±ce nas w tê czy tamt± stronê. To jest czê¶æ uroku paleontologii: próba rekonstrukcji czego¶, czego nigdy w pe³ni nie poznamy.
Ref.:
Carpenter, K. 1998. Armor of Stegosaurus stenops, and the taphonomic history of a new specimen from Garden Park, Colorado. "Modern Geology" 23:127-144. Farlow, J. O., C. V. Thompson, and D. E. Rosner. 1976 Plates of Stegosaurus: Forced convection heat loss fins? "Science" 192:1123-1125. Main, R. P., A. de Ricqlès, Horner, J. R., and K. Padian 2005. The evolution and function of thyreophoran dinosaur scutes: implications for plate function in stegosaurs. "Paleobiology" 31:291-314. Hayashi, S.Kenneth Carpenter, K, and Suzuki, D.. Different growth patterns between the skeleton and osteoderms of Stegosaurus (Ornithischia: Thyreophora). "Journal of Vertebrate Paleontology" 29:123-131.
Why Evolution Is True , kwiecieñ 2009r.
Footnotes: [ 1 ] S³owo utworzone przez Gary’ego Larsona w 1982 roku do komiksu Far Side , w którym jaskiniowcy ¿yli równocze¶nie z dinozaurami. « Evolutionism (Published: 20-04-2009 )
Matthew CobbBiolog i pisarz, mieszka i pracuje w Manchesterze, niedawno w Stanach Zjednoczonych ukaza³a sie jego ksi±¿ka Generation, a w Wielkiej Brytanii The Egg & Sperm Race. Systematycznie publikuje w "LA Times", "Times Literary Supplement", oraz "Journal of Experimental Biology". Private site
Number of texts in service: 12 Show other texts of this author Newest author's article: Chodz±cy rekin | All rights reserved. Copyrights belongs to author and/or Racjonalista.pl portal. No part of the content may be copied, reproducted nor use in any form without copyright holder's consent. Any breach of these rights is subject to Polish and international law.page 6498 |
|