|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
|
|
|
|
Outlook on life »
Obcy Author of this text: Dorota Zdrojewska
Nie wiem, która z dwu rzeczy zdarzyła się najpierw. Wiem, że straciłam poczucie
przestrzeni, wiem, że znalazłam w sobie obcego. Czy obcy zabrał mi przestrzeń,
czy może pojawił się we mnie przez napór z zewnątrz i na skutek braku
przestrzeni dookoła? Ale kiedy? Z zewnątrz jest nacisk, bo nie ma przestrzeni i wewnątrz jest nacisk — od obcego, który chce zagarnąć. Jest ekspansywny: jemu -
należy się, ja — powinnam. Mój obcy traktuje mnie jak innego. Jest zupełnie u siebie, jakby od zawsze, jakby naturalnie, ale co to za natura? Czy rzeczywiście
jest od zawsze i tylko ujawnił się, ponieważ ja go zdemaskowałam? Mój obcy jest
kanciasty, ma krawędzie, ramy, granice, ale nie mogę go z siebie wydzielić. On
natomiast swymi granicami dzieli mnie na kawałki.
Staram się go rozpoznać.
Lecę. Lecę, ale nie w przestrzeni, bo tej jakby nie ma. Zagadkowe jest jak lecę i w czym skoro nie ma przestrzeni. Ale to może być złudzenie, może nie lecę a pełzam, albo ślizgam się jak w bagnie. Przemieszczam się tak, że nie mogę
stwierdzić: w górę, w dół, w bok? Zresztą, gdzie jest góra w kosmosie a gdzie
bok?
Mój obcy, jeśli tylko może, wkłada mi w usta słowa a w mózg wstyd, skrępowanie i nakazy. Twierdzi, na przykład, że szczerość jest piękna, każe ją podziwiać, ale
przeszkadza stosować. Jak akurat nie może nic więcej to zmienia mi ton
głosu, tak, że moja wypowiedź staje się sprzeczna, czcza i pozbawiona tej
treści, którą chciałam przekazać. Wtedy moje słowa i jego-mój ton głosu
ośmieszają się nawzajem, obracają się przeciwko sobie i przeciwko mnie. Tracę
więc głos, tracę zdolność wyrażania się i komunikacji — kiedy on zadziała. Jeśli
go w porę nie powstrzymam, przekazuję nie to co chcę przekazać, bo obcy wsuwa
swoje treści pomiędzy moje, pomiędzy mój jeden a drugi oddech. Słucham siebie i nieraz słyszę, jak mówię, nie to i nie tak jak chcę powiedzieć. Zacinam się i jąkam, brnę w bezsens, nawet jeśli przed chwilą zdania układały się w moich
myślach i były proste, konkretne i przejrzyste. Ale kiedy układały się, obcy
chyba je usłyszał, nałożył filtry, poruszył się we mnie, stworzył lęki i powinności, zasłonił mi widok tym co sam widzi i przestałam wiedzieć gdzie
jestem. Nic dziwnego, że nawet gdy wypowiadam to, co przed momentem było
ułożone, brzmi to fałszywie. Jak ma być prawdziwe jeśli głos przeczy słowom?
Obcy nie sięga moich rąk — odebrałam mu moje ręce.
Domyślam się jakie są jego imiona — ma ich wiele.
Jestem inna dla obcego. Podrzędna. Dla obcego moja wartość jest pochodną jego
istnienia, wynika z niego. Obcy przekazuje mi, że jest jedynym źródłem sensu i celu, jedynym istniejącym uzasadnieniem mojego życia.
Czasem z nim wygrywam, choć przedziwna to i gra i wygrana. On jest częścią mnie,
gdy ja wygrywam a on przegrywa, to ja wygrywam także ze sobą, jego przegrana
jest i moją przegraną. To dlatego, że chociaż obcy ma granice, nie wiem
dokładnie gdzie one przebiegają. Nie mam pewności co jest moje a co jego, nie
mam pewności jaki jest jego, a jaki mój, udział w wygranej i przegranej. To stąd
także, że obcy nie ujawnił się cały, nie zdemaskowałam go w całym jego
kształcie. Dostrzegam coraz nowe jego części — znajduję je pod wpływem zdarzeń,
nowe zdarzenie nowa część, kolejne zdarzenie kolejny odkryty fragment obcego we
mnie, wszystko przemieszane. Walka z nim osłabia mnie, czasami jego także, ale
przez to, że nie wiem co jest moje, czuję się osłabiona także za niego.
Myślę, że obcy zagnieżdżał się we mnie dawno temu już i długo. Był
implementowany i instalowany. Był wkładany — przez oczy, przez uszy, przez nos,
przez skórę — w mój umysł i ciało, lokowany w różnych częściach. Był dla mnie
niewidoczny, przezroczysty. Teraz widzę go jako bomby, jako wiele podłożonych mi
we mnie materiałów wybuchowych, nie mam pewności jednak odnośnie punktów -
zdarzeń, chęci, myśli — zapalnych, nie mam pewności co do zasięgu. Aby rozpoznać
obcego tworzę mapę, zapamiętuję gdzie i kiedy się objawił, próbuję zrozumieć
dlaczego i czemu przeciwdziałał, ale to puzzle o niewiadomej liczbie części.
Obcy przybiera różne postaci i figury, jest rozczłonkowany i wieloraki. Jest
zakorzeniony.
Kiedyś, dawno, gdy powiedziałam „ratunku" usłyszałam w odpowiedzi przyjazny
głos: „jestem" i po chwili pojawiła się postać. Zapytałam ją „kim jesteś?".
Usłyszałam „mów mi ojcze". I brzmiało to jak ukojenie, jakby miało nie być
żadnej walki i żadnego obcego, ale wtedy dostrzegłam uszy. Zapytałam „czemu masz
takie duże uszy?" "Żeby móc lepiej słyszeć twoje słowa i twoje myśli" brzmiało
wyjaśnienie i byłam niemal przekonana, gdy moją uwagę zwróciły duże oczy.
Zapytałam „czemu masz takie duże oczy?" "Żeby móc lepiej widzieć twoje wszystkie
uczynki". To było logiczne, ale ręce także okazały się być sporych rozmiarów,
zapytałam więc „czemu masz takie duże ręce?" "Żeby móc ważyć twoje grzechy".
„Grzechy?" zdziwiłam się. Odpowiedział: „tak, ponieważ jesteś grzeszna i występna". Po tych słowach zrozumiałam już, że to obcy. Ale na koniec
zapytałam jeszcze „czemu masz takie duże zęby?" Jemu już nie chciało się bawić,
skoro go rozpoznałam. Śmiejąc się powiedział „żeby móc wsączać w ciebie moją
rzeczywistość i moją prawdę". Zrobił gest jakby chciał pogłaskać mnie po głowie,
zostawił obrazek i zniknął...
Wiem, że dobrą metodą jest obserwacja — obcego, czyli siebie, skoro obcy jest we
mnie. Skoncentrowana, skupiona uwaga osłabia jego aktywność. Przyglądam mu się
nieraz, patrzę, patrzę intensywnie, nie jest to jednak łatwe. Obcy może
podszywać się, choćby pod grunt pod nogami, a przecież jest potrzeba gruntu.
Zdarzało mi się dać oszukać. Wspierałam się, stawałam na tej podstawie, wtedy
zwykle okazywało się, że nie mogę już iść dalej w wybranym kierunku, a moje nogi
pętała i kaleczyła biało czerwona wstęga, z której mozolnie musiałam się
wyplątywać.
Z drugiej strony wydaje się, że obcy bywa pomocny. Ale to złudzenie i tylko z nawyku. Jeśli mu pozwolić — kieruje zachowaniem, przejmuje kontrolę. Myślę, że
robił tak ciągle, a na pewno więcej i częściej zanim go zauważyłam, zanim go
rozpoznałam. Oczywiście pozwalał mi postępować także jakby sprzecznie z nim, i teraz mogłabym tak interpretować jego wpływ, ale to były jego odstępstwa, które i tak miały ukierunkowywać mnie w zamierzonym i akceptowanym przez niego
kierunku. Pozwalał mi, potem szeptał mi interpretacje i wnioski, tak aby mnie
przekonać, aby rozwijać we mnie obrazy swoich racji. To, także po to, abym była
narzędziem, za pośrednictwem którego będzie mógł projektować swe wizje na
innych. Powinnam przestać korzystać z jego usług, ponieważ każde moje mimowolne
skorzystanie umacnia go, czyli działam przeciwko sobie, skoro generalnie chcę go
wykurzyć. Bo z obcym to: prawa, lewa do przodu, dwa w tył, plecy prosto, głowa w lewo, uśmiech. Pięć, sześć, siedem osiem, obrót, plecy prosto, prawa do tyłu,
ręce wyżej, walczyk, mazurek, sznurki, kukiełki, szmaciane lalki i danse
macabre, a knebel zdjęty dla okrzyków Bóg! Honor! Ojczyzna! Tutaj, a jakby w poczekalni do tancerza z kosą albo czterech jeźdźców.
Obcy ma swoiste oczekiwania i dziwna logikę. Moją wartość widzi w moim ciele. W dodatku nie w całym — we fragmentach. Głowa na przykład go nie interesuje, a przynajmniej bardzo mało. Interesuje go za to mój tyłek i to w różnych
aspektach. Mam według niego dużo powinności związanych z moim tyłkiem, a właściwie związanych z ciałem pomiędzy pasem a kolanami. Kolana też już go
raczej nie interesują, a przynajmniej nie w kontekście obowiązków i zasad.
Poznałam go trochę i wiem, że uważa na przykład, że głównie za pośrednictwem i przy użyciu tyłka mogę zdobywać szacunek innych. To akurat w dwojaki sposób:
generalnie najpierw powinnam go nie używać, nie udostępniać nikomu, żeby potem, w odpowiednim momencie i określonych okolicznościach spełnić swą powinność i właśnie udostępnić swe ciało, oczywiście stosując nadrzędną zasadę wyłączności.
To, żeby zrealizować sens mego życia. Według obcego dzięki ciału i jego
odpowiedniemu wykorzystaniu mogę udowodnić swą dojrzałość i przydatność, mogę
uczestniczyć w życiu, przyczynić się do rozwoju. Przekonuje mnie, że moim ciałem
mogę więcej niż jakimkolwiek innym działaniem, ciało ważniejsze niż myśli,
uczucia i słowa. Nie wlicza on w te rachuby umysłu. Chodzi mu tylko o udostępnianie i nieudostępnianie rozłożone w czasie w odpowiednich kombinacjach.
Dobrze chociaż, że nie mówi: rozłóż nogi i myśl o Polsce.
Ale zdarza się, że kiedy ja mówię, kiedy chcę powiedzieć więcej, otwieram usta,
obcy dusi mnie biało czerwonym tasiemcem. Splątuje mi język, wciska z powrotem w gardło dźwięki, nie pozwala im wydobyć się...i zamiast „odwal się" mówię cienkim -
nie moim — głosikiem „nie proszę pana", ponoć zgodnie z moją naturą. Obcy
próbuje narzucać mi swój system wartości, klasyfikacje, kategorie, nazewnictwo.
Próbuje wzbudzać we mnie wrażenia, stany emocjonalne i za ich pomocą kierować
mną. W razie sprzeciwu wobec jego nacisku rzuca mi w twarz epitety, dotkliwe
nieraz, twierdząc, że to z troski i dla mojego dobra. Obrona przypomina mozolne
przeciąganie liny. W zasadzie nie dziwę mu się. Jestem jego nośnikiem, jedyną
możliwością jego przetrwania jest moje poddanie się. Obcy używa mnie do
reprodukowania się, nie istnieje niezależnie, nie jest bytem samoistnym.
Obcy zawsze używa każdego swego żywiciela do reprodukowania się.
Kiedyś, dawno, myślałam, że obcy jest na zewnątrz. Najpierw myślałam, że szkoda,
że nie mogę podjąć lub rzucić mu w twarz rękawicy. Potem myślałam, że mogę, że
trzeba będzie kiedyś — rzucić — podjąć. Potem jednak zobaczyłam, że on jest we
mnie, rozgałęziony, rozpanoszony. Czyli rękawicę w twarz mogę rzucić tylko
sobie. W dodatku zrobić to raz to jakby nie zrobić nic, duży wysiłek, żaden
efekt. Raz nie działa. Trzeba dużo, trzeba ciągle rzucać, podnieść, wydzierać mu
kolejne części: siebie i rzeczywistości, wydzierać spod panowania, każdą po
kolei, każdą oddzielnie, każdą nie raz.
On to takie biało czerwone czterdzieści i cztery, które spina mnie i skręca,
naciąga i napręża, przemocą, z zewnątrz — posługując się innymi, i wewnątrz,
niemalże nie do zniesienia nie raz. Ale z cierpienia obcy nie żąda relacji ani
wyjaśnień, cierpienie on ceni, uważa za potrzebne, za normalny stan rzeczy. Żąda za
to tłumaczenia się ze szczęścia i zadowolenia.
Według obcego idealna ja to ciało na usługach, zwierzę określone przez swą
budowę, zwierzę, którym trzeba sterować: nakazami i zakazami, realizujące „nie
mówię, nie widzę, nie słyszę". Według obcego nie jestem w stanie sama kierować
moim postępowaniem, trzeba mnie kontrolować, trzeba kontrolować także, a może w szczególności, co robię z moim ciałem. W oczach obcego pozbawiona jestem
godności, mam myśli, które z założenia są bez znaczenia, mam pragnienia w złych
kolorach, zawsze jakieś niedopełnione obowiązki, niespełnione powinności,
niezrealizowany plan poświęcenia. Już jednak nie opieram się na obcym, zbyt
wiele razy pętał mnie i spowijał w całun. Coraz lepiej znam obcego, radzę sobie z nim, nie paraliżuje mnie swoimi wizjami, nie przesłania mi już tak oczu.
Potrafię ogarnąć uczucia, którymi mnie zarzuca. Polegam na sobie, na tych
częściach, które z niego wydzieliłam. Polegam na sposobach, które odkryłam. Obcy
blednie, obcy traci spójność i ujawnia się — od pytań: „dlaczego?", „po co?".
To co wymieniłam to tylko kilka przykładów, które jestem w stanie opisać,
spośród wielu, które zidentyfikowałam, spośród mnogości, której jeszcze nie
widzę.
Ekspansja obcego — to honor nie dla mnie. Wolę bez honoru niż z takim. Wolę kość
ze śmietnika niż dziewiczy łokieć, aureolę — fatamorganę i piedestał — betonowe
buty i niż być skuta pasem cnoty i koroną oraz wypchana zadowoleniem i dumą -
robaka z klapkami na oczach.
Nie ma wiele przestrzeni, nadal, cały czas. Są szczeliny, w górę czy w bok i trochę świeżego powietrza. Przepełznę przez świetliste bagno chwały obcego, ile
by go nie było: moimi rękoma, moim umysłem, z kością ze śmietnika i błotem na
plecach a jednak lżejszym od skrzydeł. Co by mi obcy nie szeptał i czego by mnie
nie uczył, postaram się bardzo, jemu akurat tyłka nigdy nie udostępnić. Tak
sobie myślę, że lepiej porozkładać nogi gdzie indziej niż przed nim.
« (Published: 21-03-2010 )
Dorota Zdrojewska
Ukończyła Wydział Nauk Ekonomicznych na Uniwersytecie Warszawskim. Napisała pracę magisterską o ekologii. Obecnie pracuje jako księgowa i podjęła podyplomowe studia Gender Studies na Uniwersytecie Warszawskim.
Number of texts in service: 8 Show other texts of this author Newest author's article: Ménage à trois | All rights reserved. Copyrights belongs to author and/or Racjonalista.pl portal. No part of the content may be copied, reproducted nor use in any form without copyright holder's consent. Any breach of these rights is subject to Polish and international law.page 7212 |
|