W Christchurch w Nowej Zelandii, w wieku 66 lat, zmarł Denis Dutton.

Denis Dutton był profesorem filozofii sztuki, krytykiem i publicystą, związanym z Uniwersytetem Canterbury w Nowej Zelandii, gdzie w latach 2008-2010 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Filozofii. Był też redaktorem naczelnym założonego w 1976 r. pisma Philosophy and Literature (od 1983 The Johns Hopkins University Press).

Dutton był z pochodzenia Kalifornijczykiem. Studiował filozofię na University of California w Santa Barbara. Po studiach przebywał z Korpusem Pokoju w Indiach, gdzie nauczył się grać na sitarze. Doktoryzował się w roku 1975 na podstawie dysertacji: Art and Anthropology: Aspects of Criticism and the Social Studies. Wykładał następnie na kilku amerykańskich uniwersytetach, aby w 1984 r. przenieść się z rodziną do Nowej Zelandii, gdzie znalazł zatrudnienie na Uniwersytecie Canterbury w Christchurch.

W 1998 roku za sumę 300 $ założył portal Arts and Letters Daily (A&L Daily), Zgodnie z mottem Veritas Odit Moras (prawda nie lubi czekać), które umieścił w nagłówku portalu, grupował w nim najlepsze ukazujące się danego dnia w sieci teksty z szeroko pojętej humanistyki. Portal szybko stał się lekturą obowiązkową dużych rzesz anglojęzycznej (czytaj: światowej) inteligencji i w trzy miesiące po jego otwarciu został uznany przez 'Guardiana' za „najlepszą stronę internetową na świecie" i wykupiony przez Lingua Franca za sumę 250000$. W 2002 strona ponownie zmieniła właściciela — stał się nim The Chronicle of Higher Education.

Przez cały czas istnienia portalu Dutton, zgodnie z sugestią właścicieli, pozostawał jego głównym wydawcą. Po 13 latach A&LDaily notuje ok. 3,7 miliona odwiedzin miesięcznie.

W październiku 2005 roku magazyn „Time" nazwał Duttona jedną z „najbardziej wpływowych osobowości mediów na świecie".

W maju 2000 r. Dutton został odznaczony przez Gubernatora Generalnego Nowej Zelandii medalem Royal Society Medal for Services to Science and Technology. Z wyjątkiem Karla Poppera (jego poprzednika na stanowisku dyrektora Instytutu Filozofii Uniwersytetu Cantenbury) jest to jak dotąd jedyny medal Royal Society of New Zealand przyznany filozofowi.

Dutton, oprócz tego, że był wielkim wizjonerem Internetu, był również, a może przede wszystkim, filozofem i estetykiem. Jego wydana w 2009 roku, w 200-lecie urodzin Darwina i 150-lecie wydania On the Origin of Species, książka The Art Instinct. Beauty, Pleasure and Human Evolution (Bloomsbury Press, New York, Berlin, London 2009, ss. 278) — filozoficzna rozprawa o ewolucyjnych źródłach sztuki — stała się bestsellerem i znalazła się na liście 25 najlepszych książek roku w USA.

Tłumy podczas tournee po elitarnych uniwersytetach amerykańskich (z tzw. Ivy League), czas antenowy w znanych rozgłośniach, a także głośny wywiad z Duttonem w programie satyrycznym The Colbert Raport sprawiły, że Instynkt Sztuki stał się nieoczekiwanie produktem masowym (co nieczęsto zdarza się książkom z gatunku filozofii). Przez długie miesiące okupował najwyższe miejsca na liście bestsellerów księgarni Amazon, doczekał się także przeważnie pochwalnych recenzji we wszystkich najważniejszych czasopismach amerykańskiej inteligencji (m.in. w takich jak: Newsweek, The New York Times, The Guardian, The New Yorker, Atlantic Monthly, TLS, The Washington Post, The Boston Globe, The Philadelphia Inquirer, New Scientist, The American Scholar, The Wilson Quarterly i innych. Wszystkie je można znaleźć pod adresem: http://theartinstinct.com.)

Przed pojawieniem się Instynktu sztuki, na filozoficznym rynku idei Dutton był znany przede wszystkim z oryginalnych analiz problemu fałszerstw w sztuce, intencjonalizmu w praktyce artystycznej oraz jako krytyk postmodernizmu i adwokat sztuki plemiennej (spierał się m.in. z A. Danto, N. Goodmanem, a także antropologami R. Bunzel, M. Torgovnick). Był też redaktorem i współautorem pierwszego estetyczno-filozoficznego zbioru poświęconego teorii fałszerstw The Forger's Art: Forgery and the Philosophy of Art (Berkeley 1983).

W serii artykułów z lat 2002-2009 Dutton przedstawił opis związków nauk ewolucyjnych o ludzkiej psychice z filozofią sztuki, rozwinięty i usystematyzowany następnie w The Art Instinct. Jako pierwszy w dziejach filozof sztuki, połączył dwie, wydawałoby się, odległe dyscypliny — sztukę i nauki ewolucyjne. Starając się dowieść, że ludzkie preferencje estetyczne, nie są (jak twierdzą estetycy moderny) „konstrukcjami społecznymi", lecz uniwersalnymi, międzykulturowymi cechami ewolucyjnymi, ukształtowanymi przez dobór naturalny i płciowy, nadal odwoływał się do klasycznych sporów obecnych w teorii estetycznej. Większość podejmowanych przez niego wcześniej w oryginalny sposób kwestii filozoficzno-estetycznych (takich jak: postmodernizm vs. intencjonalizm w praktyce i krytyce artystycznej; uniwersalizm estetyczny vs. formalizm estetyczny; autentyczność sztuki vs. fałszerstwo i plagiatorstwo jako problemy filozoficzne; oraz „skupiskowa" definicja sztuki (cluster definition of art)) znalazło zastosowanie w jego Darwinowskiej analizie sztuki. Jak zauważył J. Carroll, Dutton — w przeciwieństwie do E. Dissanayake, uważanej za prekursorkę ewolucjonistycznego myślenia o sztuce — koncentrował się przede wszystkim na sztuce wysokiej rozwiniętych cywilizacji — tym, co Clive Bell określał mianem „chłodnych szczytów sztuki" — i rzucał nowe ewolucyjne światło na kwestie, które wcześniej były podejmowane przez estetyków modernistycznych. Tym, co wyróżniało stanowisko estetyczne Duttona to swoisty mariaż teoretycznego naturalizmu i empiryzmu (w późnych latach 80-tych przeprowadził przełomowe badania terenowe dotyczące norm estetycznych rzeźbiarstwa ludu z Sepik River w Nowej Gwinei), a także uniwersalistyczne przekonanie, że „wielu sposobów, w jakie sztuka jest dyskutowana i doświadczana łatwo przekracza granice kulturowe i radzi sobie z globalną akceptacją bez pomocy akademików i teoretyków".

Teksty Duttona zostały przetłumaczone na hiszpański, mandaryński, wietnamski, fiński, polski, niemiecki, duński, francuski, koreański, włoski, holenderski i rosyjski.

Dutton zasiadał w radach programowych takich czasopism, jak: The Journal of Value Inquiry, Evolutionary Psychology, Journal of Comparative Literature and Aesthetics, Contemporary Aesthetics.

Od dwóch lat był chory na raka prostaty, co skrzętnie ukrywał przed światem.

Dwa tygodnie przed śmiercią został uhonorowany University of Cantunbury's Research Medal za wkład w rozwój swej dyscypliny. Opiniujący jego nominację do medalu Steven Pinker powiedział o nim: „prawdziwy intelektualny lider, zdumiewająco produktywny i odważny naukowiec i jeden z najbardziej wpływowych nauczycieli akademickich na świecie"

Był też człowiekiem niezwykle ciepłym i otwartym — i takim pozostanie w pamięci bliskich — który inspirował wielu, i któremu wielu jeszcze długo będzie wiele zawdzięczać.

Wspomnienia o Denisie Duttonie dostępne w sieci:

The New Yorker
Los Angeles Times
Reason
Edge
3 Quarks Daily
D.G.Myers
National Review
Washington Post
The Sydney Morning Herald
The Australian
ABC News
The City Journal

Slate

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Płeć a rozmnażanie Społeczne eksperymenty

Comment on this article..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word