Leki używane w przypadku zakażenia HIV mogą również w istotnym stopniu zmniejszać prawdopodobieństwo nabycia wirusa przez mężczyzn z grupy ryzyka. Wyniki szeroko zakrojonych badań klinicznych oznaczają duży postęp w profilaktyce HIV/AIDS.

Każdego roku na całym świecie diagnozuje się zakażenie wirusem HIV u ponad 2,5 miliona osób. Choć udało się znacznie ograniczyć ilość nowych zakażeń, naukowcy nadal poszukują bardziej efektywnych strategii, aby zapobiegać rozprzestrzenianiu się wirusa. Obecnie stosowane strategie profilaktyczne bazują głównie na kształtowaniu odpowiednich nawyków, takich jak używanie prezerwatyw, abstynencja seksualna i ograniczenie liczby partnerów seksualnych.

Niektóre badania naukowe prowadzone z udziałem ludzi i zwierząt wskazywały, że leki antyretrowirusowe, których obecnie używa się w przypadku stwierdzenia zakażenia HIV, mogą również zmniejszać ryzyko nabycia wirusa.

Aby sprawdzić tę hipotezę, przeprowadzono badania kliniczne w 11 miejscach w Ameryce Południowej, Afryce Południowej, Tajlandii i Stanach Zjednoczonych. Badania były współfinansowane przez amerykański National Institute of Allergy and Infectious Diseases (NIAID) oraz The Bill & Melinda Gates Foundation. Badania przeprowadzono z udziałem ponad 2500 mężczyzn współżyjących seksualnie z innymi mężczyznami. Wszystkie osoby badane miały w momencie rozpoczęcia badań klinicznych co najmniej 18 lat, a wyniki testów na nosicielstwo HIV były u nich ujemne.

Mężczyzn biorących udział w badaniach przydzielono losowo do dwóch grup: mężczyźni z grupy eksperymentalnej codziennie przyjmowali tabletkę zawierającą 2 powszechnie stosowane leki antyretrowirusowe (emtricitabinę i tenofovir), a mężczyźni z grupy kontrolnej przyjmowali placebo. Mężczyźni w miesięcznych odstępach przechodzili badania na nosicielstwo HIV, wszyscy otrzymywali również prezerwatywy, korzystali z poradnictwa na temat bezpiecznego seksu oraz leczenia z powodu innych chorób przenoszonych drogą płciową. Przeciętny czas udziału w badaniach wynosił około 14 miesięcy.

Wyniki badań opublikowano w New England Journal of Medicine  (online edition) z dnia 23 listopada 2010. Wykazały one, że stosowanie leku wiązało się z blisko 44% niższym ryzykiem zakażenia. Jeśli chodzi o dokładne dane, to w grupie 1251 mężczyzn korzystających z terapii antyretrowirusowej odnotowana liczba nowych zakażeń HIV wynosiła 36, gdy tymczasem wśród 1248 mężczyzn z grupy kontrolnej, przyjmujących placebo, odnotowano 64 przypadki zakażenia HIV.

Leczenie profilaktyczne było najbardziej skuteczne u tych mężczyzn, którzy byli w stanie podporządkować się jego  reżimowi, co oznaczało konieczność codziennego przyjmowania preparatu. W podgrupie osób badanych, które przyjmowały lek średnio co drugi dzień, odnotowano blisko połowę mniej zakażeń, a u mężczyzn, którzy przyjmowali lek przez co najmniej 90% dni, liczba zakażeń była o blisko 73% niższa w stosunku do grupy przyjmującej placebo.

Naukowcy zwracają uwagę, że wyniki badań można odnosić jedynie do mężczyzn utrzymujących kontakty homoseksualne. Niezbędne są dalsze badania, które pozwolą ustalić, na ile skuteczna może być tego rodzaju strategia w przypadku innych populacji - kobiet i mężczyzn utrzymujących kontakty heteroseksualne.

"Nie istnieje żadna pojedyncza strategia zapobiegania HIV, która będzie skuteczna u wszystkich, - mówi dyrektor NIAID Anthony S. Fauci - "konieczne są dalsze badania, ale jest to z pewnością ważne odkrycie, które stanowi punkt wyjścia dla dalszych prac badawczych, służących rozwijaniu i stosowaniu tego typu strategii profilaktycznych, co może znacząco wpłynąć na przebieg walki z HIV/AIDS'".

[tłum./oprac. C. O. Reless]

Źródło:
NIH