Wprowadzenie

Wielu rodziców narzeka na to, że ich dzieci śpią za krótko lub śpią źle, i w związku z tym po prostu się nie wysypiają. Jako remedium na problemy związane z niewystarczającą długością i jakością snu nocnego pediatrzy na całym świecie zalecają większą aktywność fizyczną dziecka w ciągu dnia.

Choć istnieje pewna ilość doniesień naukowych o dobroczynnym wpływie aktywności fizycznej na długość i jakość snu w przypadku osób dorosłych, brakuje jednak badań, które jednoznacznie potwierdzałyby występowanie podobnej zależności w przypadku dzieci. W dodatku dostępne badania często cechują się wieloma mankamentami metodologicznymi, które podważają ich wiarygodność.

Wiele problemów stwarzał m.in. obiektywny pomiar aktywności fizycznej dzieci w ciągu dnia, podobnie jak obiektywny pomiar jakości i długości ich snu. W wielu poprzednich badaniach opierano się głównie na uzyskiwanych pośrednio danych behawioralnych, zbieranych na przykład na podstawie wywiadów z rodzicami lub z wykorzystaniem różnych metod samooceny, takich jak kwestionariusze.

Fińscy naukowcy podjęli próbę przezwyciężenia tych ograniczeń metodologicznych i w pomiarze aktywności fizycznej dzieci wykorzystali aktygrafy - niewielkie urządzenia rejestrujące różne parametry odzwierciedlające poziom aktywności dziecka, noszone na nadgarstku niedominującej ręki. Wyniki badań opublikowano online 23 sierpnia 2011 na łamach PLoS ONE.

Przebieg badań

W badaniach wzięło udział 321 dzieci urodzonych w 1998 r., więc w momencie rozpoczęcia badań, tj. w 2006 r., większość z nich miała około 8 lat. Zapisy aktywności nadające się do interpretacji uzyskano od 291 dzieci. Z grupy osób badanych wykluczono dzieci z opóźnieniami rozwoju, epilepsją i cukrzycą. Do dalszych analiz nie wykorzystano również zapisów aktygraficznych z tych nocy, podczas których występowały istotne zmiany typowego wzorca aktywności dziecka, na przykład w wyniku choroby lub podróży. Ostatecznie wzięto pod uwagę zapisy uzyskane od 275 ośmiolatków, z których każdy nosił swój aktygraf przez siedem kolejnych dni.

Wnioski

Wyniki badań okazały się zaskakujące, biorąc pod uwagę dotychczasowe potoczne przekonania na temat związków między aktywnością fizyczną dziecka w ciągu dnia a długością i jakością snu nocnego.

U dzieci w wieku szkolnym wyższy poziom aktywności fizycznej w ciągu dnia związany był z krótszym czasem snu, niższą efektywnością snu i wyższą fragmentacją snu nocnego. Ponadto, gorszy sen nocny wiązał się z wyższym poziomem aktywności fizycznej następnego dnia.

Jak komentują sprawę autorzy - "Uzyskane wyniki pozostają w sprzeczności z głównym nurtem badań epidemiologicznych, które wskazują na korzystny, choć niewielki wpływ aktywności fizycznej na sen. Jednakże, zgodnie z naszymi przewidywaniami okazało się, że wysoki poziom umiarkowanej do energicznej aktywności fizycznej w godzinach popołudniowych sprzyjał wcześniejszemu zasypianiu. Ponieważ obecnie dysponujemy doniesieniami jedynie z kilku badań na temat związków snu i aktywności fizycznej u dzieci, prowadzonych z wykorzystaniem obiektywnych pomiarów, jest sprawą oczywistą, że konieczne są dalsze badania w celu potwierdzenia naszych wyników".

Referencje dokumentu: Pesonen A-K. i in. (2011) Temporal Associations between Daytime Physical Activity and Sleep in Children. PLoS ONE 6(8): e22958. doi:10.1371/journal.pone.0022958

Fot. Wikimedia Commons