1. Wirus ospy wietrznej-półpaśca. Wikimedia

Jedną z kwestii pojawiających podczas dyskusji na temat szczepień ochronnych jest bardzo często trwałość ochrony przez nie zapewnianej. W ostatnich latach ukazało się kilka prac opisujących tę kwestię dla poszczególnych szczepionek, jedna z najświeższych to chociażby tegoroczna, dokumentująca utrzymywanie się ochronnego stężenia przeciwciał przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A nawet przez 17 lat po szczepieniu. W zeszłym miesiącu w prestiżowym czasopiśmie Pediatrics opublikowano zaś wyniki badania oceniającego trwałość seroprotekcji po szczepieniach przeciwko ospie wietrznej.

Szczepienia przeciw ospie wietrznej dla dzieci od 12 miesiąca życia wprowadzono w Stanach Zjednoczonych w 1995 roku, w 2006 wzbogacono schemat szczepień o rekomendowaną drugą dawkę (w wieku 4-6 lat). Obserwacją objęto 7585 dzieci zaszczepionych w latach 1995-2009, w tym wyszczególniono grupę 2826 dzieci objętych od 2006 roku schematem dwudawkowym.

Przed wprowadzeniem szczepionek infekcję wirusem ospy wietrznej-półpaśca (Varicella zoster virus, VZV) przechorowywało ponad 90% populacji do 20 roku życia. We wczesnych latach dziewięćdziesiątych Stany Zjednoczone notowały rocznie nawet do 18000 hospitalizacji z tego powodu i 100-150 zgonów, ospa wietrzna nie zawsze bowiem jest schorzeniem lekkim i niegroźnym. Szczepienia dramatycznie obniżyły ilość podobnych przypadków, a ich skuteczność wraz z wprowadzeniem drugiej dawki preparatu wzrosła do nawet 98%.

Analizę przeprowadzono na podstawie danych zebranych przez liczne ośrodki należące do Kaiser Permanente Northern California (KPNC). Z rodzicami/opiekunami uwzględnionych w badaniu dzieci przeprowadzono dokładne wywiady, poproszono ich również o zgłaszanie podczas trwania badania ewentualnych nowych przypadków infekcji. Zebrane dane porównywano z dostępną literaturą medyczną zbierającą informacje na temat zachorowalności w latach poprzedzających wprowadzenie szczepień. Podczas 14 lat trwania badania zanotowano 1505 przypadków ospy wietrznej, wszystkie nastąpiły przed wprowadzeniem drugiej, przypominającej dawki szczepionki do programu. Po drugiej dawce szczepionki nie zaobserwowano żadnych zachorowań. Infekcja wśród zaszczepionych dzieci miała zazwyczaj łagodny (do 50 wykwitów) przebieg, 24% opisano jako przypadki o umiarkowanym (50-300 wykwitów) przebiegu, u trzydzieściorga dzieci przebieg opisano jako ciężki (>300 wykwitów). Średnia zapadalność wyniosła 15,9/1000 osobolat, co stanowi ok. 1/9-1/10 przypadków oczekiwanych w populacji nieszczepionych dzieci w wieku 1-15 lat. W okresie przed wprowadzeniem szczepień większość zachorowań ponadto kwalifikowała się według przyjętych na potrzeby aktualnego badania kryteriów jako infekcje o ciężkim przebiegu (>300 wykwitów). Jednocześnie podczas całego czasu trwania badania stwierdzono znaczącą, wyraźną tendencję zniżkową - w ostatnim roku zanotowano zachorowalność rzędu 2/1000 osobolat, co można przypisywać z jednej strony wprowadzeniu drugiej dawki szczepionki, z drugiej - powiększaniu się zaszczepionej populacji (odporność grupowa), pokazuje też trwałość zapewnianej przez szczepienie ochrony.

Dodatkowym aspektem opisanego badania była analiza występowania półpaśca (efekt reaktywacji "uśpionego" wirusa VZV, który po przebytej ospie umiejscawia się w zwojach nerwów czuciowych). Badanie obejmuje niestety stosunkowo krótki okres - reaktywacja wirusa może przecież nastąpić na dowolnym etapie życia, zwykle dotyczy też osób starszych, z tego względu jednak do oceny porównawczej wybrano dane archiwalne ograniczone tylko do chorych na półpasiec dzieci. Podczas obserwowanych 14 lat zgłoszono lekarzom KPNC 90 przypadków podejrzenia półpaśca, z czego 46 zostało potwierdzonych, co łącznie daje zachorowalność rzędu 0,45/1000 osobolat (z niewielką tendencją wzrostową na przestrzeni czasu trwania badania, zgodną zresztą z biologią choroby, której prawdopodobieństwo pojawienia się rośnie z wiekiem) - o 40% niższą niż przewidywana dla podobnej wiekowo grupy nieszczepionej.

Oryginalny artykuł: Long-term Effectiveness of Varicella Vaccine: A 14-Year, Prospective Cohort Study; Baxter R, Ray P, Tran TN, Black S, Shinefield HR, Coplan PM, Lewis E, Fireman B, Saddier P; Pediatrics. 2013;131(5):e1389-96. Abstrakt