Tytuł II. Zaręczenia ogólne

Art.11. Religia katolicka-rzymska wyznawana przez największą część mieszkańców Królestwa Polskiego będzie, przedmiotem szczególniejszej opieki rządu, nie uwłaczając przez to wolności innych wyznań, które wszystkie bez wyłączenia, obrządki swe całkowicie i publicznie pod protekcją rządu odbywać mogą.
Różność wyznań chrześcijańskich, nie będzie stanowić żadnej w używaniu praw cywilnych i politycznych.

Art.12. Duchowieństwo wszystkich wyznań, jest pod protekcją i dozorem praw i rządu.

Art.13. Fundusze posiadane teraz przez duchowieństwo katolicko-rzymskie i przez duchowieństwo grecko-unickie, jako też te, które mu nadamy przez szczególne postanowienie, będą uznane za własność niewzruszoną i wspólną całej hierarchii duchownej, skoro rząd wskaże i przeznaczy wzwyż wspomnianemu duchowieństwu dobra narodowe składać mające jego uposażenie.

Art.14. W senacie Królestwa Polskiego zasiadać będzie tyle biskupów obrzędu katolicko-rzymskiego ile prawo oznaczy województw. Zasiadać będzie prócz tego biskup grecko-unicki.

Art.15. Duchowieństwo wyznania ewangelicko-augsburskiego i wyznania ewangelicko-reformowanego, używać będzie wsparcia rocznego, które im nadamy.

Art.16. Wolność druku jest zaręczona. Prawo przepisze środki ukrócenia jej nadużyciów.

Art.17. Prawo rozciąga swą opiekę zarówno do wszystkich obywateli bez żadnej różnicy stanu i powołania.

Art.18. Starodawne prawo kardynalne: neminem captivari permittemus nisi iure victum, stosować się będzie do wszystkich mieszkańców wszelkiego stanu, podług następujących prawideł.

Art.19. Nikt nie będzie mógł być zatrzymanym, tylko podług form i w przypadkach prawem oznaczonych.

Art.20. Powody zatrzymania powinny być natychmiast oznajmione na piśmie osobie zatrzymanej.

Art.21. Każda osoba zatrzymana, stawioną będzie najpóźniej w trzech dniach przed sąd właściwy, końcem jej wybadania lub osądzenia podług form przepisanych.
Jeżeli będzie uniewinnioną przez pierwsze śledztwo, wróconą jej natychmiast wolność zostanie.

Tytuł III. O rządzie

Rozdział I. O królu

Art.42. Król mianuje arcybiskupów i biskupów różnych wyznań, sufraganów, prałatów i kanoników.

Art.45. Wszyscy nasi następcy do Królestwa Polskiego powinni się koronować, jako królowie polscy w stolicy, podług obrządku jaki ustanowimy, i wykonają następującą przysięgę: „Przysięgam i przyrzekam przed Bogiem i na Ewangelię, iż ustawę konstytucyjną zachowywać i zachowania jej wszelkimi siłami przestrzegać będę".

Rozdział III. O namiestniku i o radzie stanu

Art.69. Namiestnik przedstawia do nominacji królewskiej podług osobnego urządzenia po dwóch kandydatów na każde miejsce wakującearcybiskupa, biskupa, senatora, ministra, sędziego trybunału najwyższego, radcy stanu i referendarza. (...)

Rozdział IV. O wydziałach rządowych

Art.76. Wykonywanie praw powierzone będzie różnym wydziałom rządowym, jak niżej: komisji wyznań religijnych i oświecenia publicznego; komisji sprawiedliwości, wybranej spomiędzy członków trybunału najwyższego; komisji spraw wewnętrznych i policji; komisji wojny; komisji przychodów i skarbu.
Każda z tych komisji zostawać będzie pod prezydencją i kierunkiem ministra tym końcem mianowanego.

Art.79. Statut organiczny oznaczy skład i atrybucje komisji oświecenia publicznego, jako też i sądownictwa.

Rozdział II. O senacie

Art.108. Senat składa się: z książąt krwi cesarsko-królewskiej, z biskupów, z wojewodów, z kasztelanów.

Rozdział III. O izbie poselskiej

Art.118. Izba poselska składa się: Z siedemdziesięciu siedmiu posłów wybranych na sejmikach czyli zgromadzeniach szlachty, licząc po jednym pośle z każdego powiatu. Pięćdziesiąt i jeden deputowanych od gminów. W izbie poselskiej prezyduje marszałek wybrany z jej grona a od króla mianowany.

Rozdział V. O zgromadzeniach gminnych

Art.131. Do zgromadzeń gminnych przypuszczonym będzie: Każdy obywatel właściciel nieszlachcic, opłacający z swej własności gruntowej jaki bądź podatek. Każdy rękodzielnik i przełożony nad czeladzią warsztatową, każdy kupiec mający własny zapas w sklepie lub magazynie wartości dziesięciu tysięcy złotych polskich. Wszyscy plebani i wikariusze. Profesorowie, nauczyciele i inne osoby mające sobie powierzone oświecenie publiczne. Każdy artysta znakomity z talentów, znajomości lub przysług uczynionych, bądź handlowi, bądź kunsztom.

Art.133. Listę właścicieli mających prawo do wotowania na zgromadzeniach gminnych układać będzie rada wojewódzka. Listę rękodzielników, kupców i obywateli znakomitych z talentów i przysług, komisja spraw wewnętrznych. Listę plebanów i wikariuszów, jako też urzędników oświecenia, komisja wyznań religijnych i oświecenia publicznego.

*

Uznawszy w naszym sumieniu, iż niniejsza ustawa konstytucyjna odpowiada Naszym ojcowskim zamiarom, dążącym do utrzymania we wszystkich klasach poddanych Naszych Królestwa Polskiego pokoju, zgody i jedności tak potrzebnej dla ich swobodnego bytu i do ustalenia szczęśliwości którą im pragniemy zjednać - nadaliśmy i nadajemy im niniejszą ustawę konstytucyjną, którą przyjmujemy za siebie i za Naszych następców. Nakazujemy nadto wszystkim władzom publicznym jej wykonanie.

Działo się w zamku Naszym królewskim w Warszawie, dnia 27 listopada 1815 r.

[Druk w Dzienniku Praw 1815-1816 T.1, nr 1.]

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Konstytucja RP z 17 marca 1921 r. Ustawa konstytucyjna Księstwa Warszawskiego z 1807

Comment on this article..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word