Ustawa z 17 maja 1989 r. przewiduje jedynie możliwość ograniczenia uzewnętrzniania indywidualnego lub zbiorowego religii lub przekonań i to w drodze ustawowej, tylko w zakresie koniecznym do ochrony bezpieczeństwa publicznego, porządku, zdrowia, moralności publicznej albo podstawowych praw i wolności innych osób.

UWAGA! Korzystanie z wolności sumienia i wyznania nie może prowadzić do uchylania się od wykonywania obowiązków publicznych nałożonych przez ustawy (np. od płacenia podatków, wysyłania dzieci do szkół, obowiązku alimentacji itd.). Ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, podobnie jak Konstytucja, dopuszcza jedynie ze względu na przekonania religijne lub wyznawane zasady moralne możliwość występowania obywateli o skierowanie ich do służby zastępczej, ale na zasadach i w trybie określonym w ustawie o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, która decyzję o skierowaniu do zastępczej służby wojskowej pozostawia w istocie uznaniu organów administracji. Korzystanie ze wspomnianego wyżej uprawnienia wymaga złożenia oświadczenia w sprawie przekonań religijnych lub wyznawanych zasad moralnych, czyli nie jest objęte tzw. prawem do milczenia w sprawach światopoglądowych.

Szeroki katalog uprawnień związków wyznaniowych przewiduje omawiana ustawa; poza swobodą wypełniania funkcji religijnnych wymienia m.in.:

1) prawo posiadania, zarządzania, zakładania oraz poszerzania cmentarzy grzebalnych, lecz zgodnie z ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych

2) prawo nauczania religii oraz wychowywania religijnego dzieci i młodzieży, zgodnie z wyborem rodziców, nauczanie to jest wewnętrzną sprawą związków wyznaniowych,

3) możliwość nauczania religii w szkołach i przedszkolach publicznych na zasadach określonych w odrębnej ustawie — o systemie oświaty,

4) prawo do zakładania i prowadzenia szkół, przedszkoli oraz innych placówek oświatowo-wychowawczych i opiekuńczo wychowawczych na zasadach określonych w ustawach,

5) prawo do zakładania i prowadzenia szkół duchownych i seminariów duchownych według samodzielnie ustalonych programów; szkoły duchowne podlegają nadzorowi Ministra Edukacji jedynie w zakresie realizacji programu szkół ogólnokształcących i uzyskiwania świadectw dojrzałości,

6) tworzenie i prowadzenie szkół wyższych na zasadach określonych w odrębnych ustawach — przede wszystkim w ustawach z 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym oraz o tytule naukowym i stopniach naukowych,

7) prawo zakładania religijnych instytutów naukowych i naukowo-badawczych,

8) prawo zakładania i prowadzenia, na zasadach określonych w odrębnych ustawach, odpowiednich instytucji w celu realizacji działalności charytatywno-opiekuńczej, w tym zakładów dla osób potrzebujących opieki, szpitali, inne zakładów lecznicze, żłobków i schronisk dla dzieci,

9) prawo do wydawania prasy, książek, druków oraz zakładania i prowadzenia wydawnictw oraz zakładów poligraficznych, w celu realizacji swoich funkcji, zgodnie z przepisami obowiązującymi w tym zakresie, np. z ustawą z 26 stycznia 1984 r. — Prawo prasowe (Dz. U. Nr 5, poz. 24, z późn. zm.)

10) prawo do emitowania w radiu i w telewizji programów religijno-moralnych, społecznych i kulturalnych w sposób określony w porozumieniach władz danego związku wyznaniowego a jednostkami publicznej radiofonii i telewizji; brak zgody kierownictwa wspomnianych jednostek motywowany względami finansowymi praktycznie ogranicza możliwość realizacji tego uprawnienia,

11) prawo organizowania i prowadzenia działalności kulturalnej i artystycznej, związanej z wypełnianiem swoich funkcji; prawo zakładania i prowadzenia w tym celu stosownych instytucji oraz dystrybucji i rozpowszechniania filmów. Korzystanie z wymienionych praw nie wymaga uzyskiwania zezwoleń i upoważnień, jeżeli służy to realizacji zadań religijno-moralnych w dziedzinie kultury. O podjęciu i prowadzeniu tego rodzaju działalności związek wyznaniowy powinien jedynie powiadomić organ państwowy wydający te zezwolenia, czy upoważnienia,

12) prawo do otrzymywania z zagranicy jako darowizn urządzeń i materiałów dla realizacji uprawnień określonych w pkt. 11.

Większość wymienionych wyżej uprawnień związków wyznaniowych ma w ustawie o gwarancjach wolności sumienia i wyznania charakter deklaratywny. Ich realizacja następuje bowiem zgodnie z ogólnie obowiązującymi przepisami prawa określającymi daną dziedzinę życia społecznego. Trudno uznać potwierdzenie przez ustawodawcę szeregu uprawnień związków wyznaniowych jako dowód przyznania im przywilejów. Korzystanie przez związki wyznaniowe ze swobody działania odbywa się zgodnie z ogólnie obowiązującymi przepisami, chyba że ustawa stanowi inaczej (zob. art. 27 ust. 2 ustawy z 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania).

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Wolność sumienia i wyznania Ochrona wolności sumienia i wyznania

Comment on this article..   See comments (1)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Paweł Borecki Doktor habilitowany, pracownik Katedry Prawa Wyznaniowego Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalność naukowa: prawo wyznaniowe. Autor artykułów i książek z zakresu prawa wyznaniowego.  Number of texts in service: 47  Show other texts of this author  Newest author's article: Państwo laickie w świetle dorobku współczesnego konstytucjonalizmu europejskiego