Osobowa egzemplifikacja bóstw w religiach zwanych monoteistycznymi to jawne pozostałości pogańskich wierzeń. To dalekie echo i albedo wiary w różnych Baalów, Izydy, Molochów, Artemidy, Aszery, Marduki, Ozyrysy i poszczególne bóstwa z panteonu greckiej mitologii czy wierzeń z obszaru hellenistycznego: to też pozostałości wszelkich Torów, Światowidów, Perunów, Wodanów, Hernów czy Taranisów. Itd. itp.

Mistycy swą postawą i działalnością protestują — i protestowali zawsze — przeciwko pozostałościom pogaństwa w religiach monoteistycznych, a zarazem przeczą zasadności egzystencji „pośredników" (instytucjom, biurokracji, hierarchii) kontaktu indywiduum z najwyższym sacrum.

Mistycyzm sam w sobie ma to, iż będąc irracjonalnym in extenso, zbliża się niebezpiecznie do pospolitego obskurantyzmu, bigoterii, dewocji, zwykłego szamaństwa i faryzeizmu. Często się z nimi pokrywając. Stoi więc w zdecydowanej antynomii do dorobku i tradycji Oświecenia. Ale jednocześnie jest jakby sprzymierzeńcem racjonalizmu — obnaża bowiem miałkość i bezzasadność racjonalnych (pozornie) uzasadnień istnienia boga oraz piętnuje ową hipokryzje wszelkich hierarchii pośredniczących czy objaśniających "słowa Pańskie". Jest także sprzymierzeńcem racjonalizmu w głoszeniu tezy o jednoznacznym rozdziale nauki oraz religii (najogólniej rzecz biorąc). A jest to mniemanie współcześnie (przy ofensywie ciemnogrodu i fundamentalizmu) mocno kontestowane i powszechnie przez środowiska religijnych purytanów podważane jako podstawowa zdobycz Oświecenia i współczesności.

I czy w świetle m.in. tych refleksji K. Wojtyła był (i czy może być uznanym za...) mistyka? Czy w takim razie daleka (co prawda, ale zawsze) symbioza, albo raczej — duopol, racjonalizmu i mistyki może stanowić jakąś nadzieje na zbliżenie stanowisk w tej mierze ? Czy autentycznie i prawdziwie pojmowany mistycyzm (za tezą wspominanego prof. J. Kosiana) pozbawiony tej otoczki fundamentalistyczno-purytańsko-bigoteryjnej może być jakąś wizją przyszłości stosunków sacrum i: technopolu, współczesności, postmodernizmu?

PS: Materiał ten stanowi w jakim sensie dopełnienie dyskusji i uzupełnienie tematyki jakie podjął ostatnio Wrocławski Oddział PSR w dn. 13.10.2011. podczas klubowego, cotygodniowego spotkania i wymiany zdań nt. "Dogmat a racjonalizm".

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Dzieci nie są urodzonymi wyznawcami – trzeba je tego nauczyć Klauzula sumienia

Comment on this article..   See comments (25)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Radosław S. Czarnecki Doktor religioznawstwa. Publikował m.in. w "Przeglądzie Religioznawczym", "Res Humanie", "Dziś", ma na koncie ponad 130 publikacji. Wykształcenie - przyroda/geografia, filozofia/religioznawstwo, studium podyplomowe z etyki i religioznawstwa. Wieloletni członek Polskiego Towarzystwa Religioznawczego. Mieszka we Wrocławiu.  Number of texts in service: 129  Show other texts of this author  Newest author's article: Return Pana Boga