Przywołane wyżej cechy kobiece to symbol takich cech, które są pożądane w ogóle dla przywrócenia światu zachwianej równowagi i nie ograniczają się wyłącznie do kobiet. To swoisty rys new age’owego myślenia — integralność pierwiastków współtworzących świat i jednostkę. Dlatego istotne jest, by absorpcja zaniechanych niegdyś elementów — tu: pierwiastka żeńskiego — odbywała się i na poziomie kulturowym, i indywidualnym, przy czym męskość i kobiecość pojmowane są przez pryzmat takich pojęć jak energia, a biologiczna płeć postrzegana jest jako „widzialna" manifestacja kompleksu różnych energii. Innymi słowy — w każdym znajdują się energie żeńskie i męskie, to czy aktualnie jesteśmy konkretnymi kobietami lub mężczyznami to raczej kwestia chwilowej przewagi takiej, a nie innej energii, nie zaś kategorialnej odmienności. W tym kontekście warto zauważyć, że w ramach New Age zaadaptowana została orientalna koncepcja karmy i reinkarnacji, stąd wynika, że każdy przechodzi wielokroć inkarnacje nieraz jako mężczyzna, nieraz jako kobieta.

Jeśli zatem powiada się często, że jedną z cech charakterystycznych Ruchu Nowej Ery jest feminizm, to trzeba podkreślić, że jest to feminizm specyficzny, wyrażający się w terminach wodnikowej duchowości, w języku symbolicznym.

Zdaniem jednego z niewielu polskich znawców New Age’u Bartłomieja Dobroczyńskiego niewyobrażalnie pojemny i wielopłaszczyznowy New Age postrzegać należy jako pewnego rodzaju continuum rozciągające się między skrajnymi biegunami, które badacz nazywa Niską, Okultystyczną Nową Erą i Wysoką Nową Erą — i to właśnie wyróżnikami tego ostatniego nurtu jest orientacja ekologiczno — feministyczna, zaś treścią owego new age’owego feminizmu byłyby „nie tyle sprawy socjalne czy ekonomiczne — choć i te są podejmowane — ile raczej kwestie poszanowania kobiecej duchowości i mądrości oraz fundamentalna rola kobiet w budowie przyszłego społeczeństwa". ^{[ 6 ]}

Szczególnie w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX w. w kręgach alternatywnych utrwalał się pogląd, że właśnie kobiecy sposób odnoszenia się do rzeczywistości duchowej, a przez to i społecznej, jest najwłaściwszy.

Należy zaznaczyć raz jeszcze, że nie chodzi tu o ustanowienie relacji dominacji tym razem „żeńskości" nad „męskością", chodzi o harmonię pierwiastków. Pisze o tym na przykład jedna z autorek z kręgu Nowej Ery — Erica Jong, autorka powieści i esejów. W pracy zatytułowanej Witches, która ilustruje swoiście pojęty feminizm blisko spokrewniony z ideologią New Age podkreśla, że nie chodzi po prostu o zrównanie płci, czy zastąpienie „patriarchatu" "matriarchatem", ale o głębokie zmiany w postrzeganiu świata, człowieczeństwa i płciowości, o oczyszczenie sfery religijnej i duchowej z mizoginizmu. W przywróceniu statusu „świętej żeńskości", której symbolem jest Bogini — także nie idzie o prostą zastępowalność jednego archetypu innym, lecz o to, by konflikt płci w ogóle zaniknął; dlatego też proponowany tu obraz Bogini jest androgyniczny. W świecie rządzą bowiem dwa rodzaje energii — żeńska i męska, a przed ruchem feministycznym, według Erici Jong, stoi zadanie uwolnienia owych energii kobiecych, ale też uwolnienia mężczyzn spod jarzma przerostu energii męskich — mężczyzna jawi się tutaj zatem jako ofiara maskulinizmu kultury, tak jak kobieta. ^{[ 7 ]}

Feminizacja zatem dyskursu kulturowego odnoszonego i do sfery duchowej, i praktycznej ma służyć obu płciom, przyczyniając się jednocześnie do zmiany życia społecznego. Zatem zamiast dominacji — równowaga, zamiast konkurencji — kooperacja, zamiast rywalizacji — świadomość współzależności. I oto znowu okazuje się, że drugie człony tych dychotomii przynależą na mocy kulturowych „przyzwyczajeń" do atrybutów kobiecości. Zatem opis mającej przyjść epoki wciąż powraca do takich terminów, które są z nią łączone. Można by zatem rzec, że mamy do czynienia z feminizacją opisu na płaszczyźnie kosmologicznej, indywidualnej, a także społecznej. Nowe społeczeństwo ma być budowane w oparciu o metaforę sieci, a nie jak dotychczasowe — metaforę budowli. Ta pierwsza zakłada wzajemne powiązania równych elementów i współpracę, druga postrzegana jest jako „męski" hierarchiczny układ zależności.

Kobiety New Age. Realizacje kobiecej duchowości

Jeśli uznać, jak czyni to większość badaczy, że ruchem poprzedzającym New Age była teozofia, jak powiedziałam wyżej, to trzeba przyznać, że kobiety były reprezentowane w tym ruchu licznie i bliski im był nurt feministyczny. W swoich dziełach H. Bławatska ujawnia się wprost jako rzeczniczka emancypacji kobiet. W postrzeganiu przez nią różnych religii widać niechęć wobec wyznawców judaizmu, chrześcijan i muzułmanów za kult „męskiego" Boga, natomiast jej sympatia jest wyraźnie po stronie hinduizmu z jego kultem bóstw kobiecych. Ten feministyczny rys działalności Towarzystwa Teozoficznego jest widoczny w pracach innych teozofek, a Annie Besant należała do awangardy ruchu wyzwolenia kobiet.

Bliższa naszych czasów jest postać Marilyn Ferguson, autorki słynnej książki „Sprzysiężenie Wodnika". O wszystkich zawartych tu wątkach nie sposób powiedzieć, może najistotniejsze z punktu widzenia wiodącego tematu jest to, że pojawia się tu kwestia łączenia pierwiastka kobiecego z mikrokosmosem ukazanym w terminologii ulubionej przez N.E, czyli naukowej, tym bardziej, że ukaże to jeszcze jedną możliwość korelowania kobiecości z nową płaszczyzną. Chodzi o problem polaryzacji półkul mózgowych — lewa odpowiada za logiczne, racjonalne myślenie i określana jest często jako „męska", prawa zaś za intuicyjny wgląd i emocje, i postrzegana jest jako „kobieca" - zadaniem wielu technik działających na świadomość, o których pisze Ferguson, jest uaktywnienie właśnie półkuli „kobiecej" oraz harmonijne połączenie obydwóch. ^{[ 8 ]}

Jedną z najbardziej znanych w New Age kobiet jest aktorka Shirley MacLaine, autorka książek (Tańcząc w świetle, Na krawędzi) i organizatorka spotkań mających na celu — jak powiadamia ich reklama — „łączenie się ze swoim wyższym Ja". Zwana jest często nieco złośliwie przez niechętnych N.E badaczy „kapłanką Nowej Ery". Jej mistrzynią była Chris Griscom, także autorka książek o reinkarnacji i mediumizmie. O szamanizmie z kolei pisały: Joan Halifax, Lynn Andrews, Dhyani Ywahoo, o kobietach w buddyzmie — Tsultrim Allione, zaś Starhawk — o kultach neopogańskich. To tylko kilka przykładów zapewne najbardziej znanych nazwisk, przy czym warto dodać, że przeważnie wszystkie autorki opierają się na jakiejś ścieżce duchowej, którą same praktykują. ^{[ 9 ]}

Na nowo żywotne i podejmowane przez kobiety stały się takie działania, które aspekty kobiecości wydobywają z form niejako „źródłowych", związanych z kobiecością z dawien dawna. Chodzi o renesans tradycji (i swoiste ich dostosowanie do obecnych wymogów) „wypartych" — stąd powroty do kultów pogańskich, kultu Bogiń, do pewnych form szamanizmu, czarownictwa (np. wicca), praktyk tantrycznych związanych np. z postaciami buddyzmu tybetańskiego — Dakiniami. Kobiety chcą mieć na nowo dostęp do sacrum, twierdząc, że deprecjacja pierwiastka kobiecego odbyła się także w obszarze duchowości; pragną być kapłankami, szamankami, uzdrowicielkami (medicine women). ^{[ 10 ]}

Należy przy tym powiedzieć, że postacie kapłanki, szamanki itd. nie znaczą już oczywiście tego samego, co w pierwotnych tradycjach. Oto np. T. Allione, uczennica tybetańskiego lamy, podejmuje praktykę z tzw. mandalą Pięciu Dakiń, mającą przekształcić zablokowane uczucia w mądrość, ale łączy ją z psychoterapią i sztuką. Dzieje się to podczas odosobnienia, podczas którego ona i jej towarzyszki „pracowały z własnymi uczuciami, tańczyły, krzyczały, śmiały się i przygotowywały pięć masek transformacji". ^{[ 11 ]} Jednocześnie Allione łączy nauki buddyjskie z naukami Indian i bierze udział w rytuałach tych ostatnich. Mamy zatem do czynienia z synkretyzacją praktyk różnych tradycji duchowych, a to zabieg typowy dla New Age (inna sprawa, że synkretyzm N.E wymagałby szerszego omówienia, na które nie ma tu miejsca, nie jest jednak całkowicie dowolnym łączeniem elementów). Z drugiej strony zainteresowanie starożytnymi mitologiami, postaciami bogiń i kapłanek ma walor nie tyle praktyczny (któż myślałby dziś na przykład o obrzędzie składania ofiar ze zwierząt!), ile psychologiczno-duchowy, gdzie chodzi o interioryzowanie pewnych kobiecych archetypów, poprzez wnikanie w ich właściwości i cechy. I jeszcze coś. Przytoczyłam opis zachowania uczestniczek odosobnienia, by wskazać na jeszcze jeden aspekt — praktyka kobiecej duchowości częstokroć widziana była jako groźna, bo żywiołowa, by nie rzec szalona. Przypomnę o korelowaniu kobiecości z chaosem i nieobliczalnością (por. wyżej); na gruncie jednak New Age nie jest to zarzut ^{[ 12 ]}. Przeciwnie — „puszczenie" emocji, żywiołowe zachowania mają odblokować adeptkę, by prowadzić ją ku mądrości, uczynić pełną i twórczą.

Jeden z luminarzy New Age, Fritjaf Capra w książce Punkt zwrotny pisze: "Duchowość feministyczna wyrasta z poczucia jedności wszystkich żywych form i ich cyklicznych rytmów narodzin i śmierci, odzwierciedlając tym samym głęboko ekologiczny stosunek do życia. Jak podkreśla to ostatnio wiele autorek wyobrażenie bóstw kobiecych zdaje się ucieleśniać ten rodzaj duchowości znacznie lepiej niż bóstwa męskie" ^{[ 13 ]}. Stąd też wynika zainteresowanie szeroko pojętą ekologią. Często łączy się ją z Matką Ziemią, z Gają widzianą jako żywa istota przepełniona energią żeńską. Troska o nią ma przywrócić zachwianą równowagę świata.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Filozofia New Age? - Zarys New Age w Polsce

See comments (1)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word