Można zauważyć, że ranking 50 krajów z największym odsetkiem ateistów pokrywa się w dużej mierze z rankingiem 50 krajów najwyżej rozwiniętych . Na liście krajów o największym odsetku ateistów znalazło się 13 krajów spoza najwyżej rozwiniętych (oznaczone na szaro). Wyjaśnieniem tego może być fakt, że wszystkie te kraje znalazły się na tej liście niechybnie w związku ze swą komunistyczną przeszłością i urzędową indoktrynacją ateistyczną. Zasadniczo więc istnieje silna korelacja między stopniem rozwoju kraju (zwłaszcza poziomem zamożności) a odsetkiem ateistów w danym kraju. Istnieje prawidłowość: jeśli kraj nie miał narzucanego ateizmu i jest na liście najbardziej zateizowanych (czyli mowa o krajach z rozwiniętym ateizmem organicznym), to należy on do listy 50 najbardziej rozwiniętych krajów. Natomiast kraje znajdujące się na liście 50 najbardziej zateizowanych, które nie zaliczają się jednocześnie do 50 najwyżej rozwiniętych — należą do byłego bloku komunistycznego.

Praktycznie wszyscy członkowie UE, poza Polską (tudzież malutką Maltą), znajdują się na liście krajów z największym odsetkiem ateistów.

Zwraca uwagę zupełny brak na liście krajów afrykańskich oraz latynoamerykańskich. Z tych ostatnich jest symptomatyczny wyjątek — Argentyna a zwłaszcza Urugwaj. Nie jest zapewne przypadkiem, że są to, obok Chile, najbardziej rozwinięte kraje latynoamerykańskie (np. najbardziej zsekularyzowany Urugwaj nazywany jest "Amerykańską Szwajcarią").

Statystyki obalają wiele uporczywych, przynajmniej w naszym kraju, mitów na temat ateizmu. Jak zauważa autor opracowania źródłowego na ten temat, P. Zuckerman: "Wysoki poziom organicznego ateizmu (czyli ateizmu niebędącego skutkiem indoktrynacji państwowej — przyp. MA) jest silnie skorelowany z wysokim poziomem zdrowia społecznego, w szczególności z niskim poziomem zabójstw, niskim wskaźnikiem ubóstwa, niskim wskaźnikiem śmiertelności niemowląt oraz niskim wskaźnikiem analfabetyzmu; z drugiej strony jest skorelowany z osiągnięciem wysokiego poziomu edukacji, dochodów per capita , równości płci. Większość narodów charakteryzujących się wysokim stopniem indywidualnego i społecznego bezpieczeństwa ma najwyższe wskaźniki organicznego ateizmu; i z drugiej strony, narody z niskim stopniem bezpieczeństwa indywidualnego i społecznego mają najniższe wskaźniki organicznego ateizmu".

Szczególnie ciekawy jest przykład Irlandii. Przez wiele lat była nieodmiennie klasyfikowana jako kraj z marginalną liczbą ateistów, ale dziś przyszły zmiany. Irlandia względnie niedawno dołączyła do grupy krajów najbardziej rozwiniętych, w związku ze swym wstąpieniem do UE. Wcześniej był to kraj bardzo zacofany i prowincjonalny. Irlandczyk ojciec D. Sullivan mówi: "Przed 1960 r. Irlandia była biedną, odizolowaną wyspą rolniczą na krańcach Europy (...) Społeczeństwo było zamknięte w sobie i miało kompleks niższości wobec innych krajów, szczególnie Wielkiej Brytanii. W 'starej' Irlandii przynależność do Kościoła i posłuszeństwo jego nakazom stanowiło integralną część kultury i tożsamości narodowej. (...) W 'nowej' Irlandii katolicyzm nie może być już wyznacznikiem 'irlandzkości'. Dziś nasz kraj jest członkiem Unii, ze społeczeństwem aktywnym, wykształconym, tolerancyjnym i otwartym. (...) Inne kraje zazdrościły nam pełnych kościołów i seminariów. (...) Teraz Kościół w Irlandii się budzi i ze zdziwieniem konstatuje, że spora część wiernych jakby wyparowała" ("Tygodnik Powszechny", 16.3.2003). Dziś więc Irlandia zmienia się także światopoglądowo, co jednak nie nastąpi od razu. Można jednak przypuszczać, że liczba ateistów także w tym kraju stale się będzie zwiększać, aż dołączy on do "średniej europejskiej". 9.4.2004 r. doniesiono , że liczba Irlandczyków, którzy nie przyznają się do żadnej religii w ostatnich 10 latach podwoiła się (z 66 tys. w 1991 r. do 138 tys. w 2002 r.), przy czym widać tutaj zmiany pokoleniowe — niemal połowa ludzi nieprzyznających się do żadnej religii jest w wieku między 20 a 39 lat, zaś 60% z nich to mężczyźni. Przeszkodą w ateizacji społeczeństwa może być silny wpływ Kościoła w edukacji . Wedle najnowszych danych 87% Irlandczyków wierzy w Boga. Według Jagodziński i Greeley w Boga zdecydowanie wierzy w Irlandii 60%, zaś w Północnej Irlandii — 72%. Więcej niż w Boga wierzy w niemoralność homoseksualizmu (odpowiednio 70 i 77%). W życie po śmierci wierzy jedynie 47% (Irlandia Północna — 56%), w diabła — 25% (44%), w niebo — 26% (69%), w piekło — 26% (51%). Zob. Atheism in Ireland

"Duchowe" serce Europy?

Mapa zanikania tradycyjnego chrześcijaństwa (katolicyzm, protestantyzm, prawosławie) w Europie

Kolor czerwony — ponad 50% chrześcijaństwa (jeden desygnat — Polska ). Pomarańczowy — 49-35% (Irlandia, Słowacja, Chorwacja, Włochy, Cypr). Ciemnożółty — 34-21% (Finlandia, Litwa, Rumunia, Grecja, Hiszpania). Żółty — poniżej 21% (ogromna większość, niemal wszystkie najbardziej rozwinięte kraje). Polska wydaje się być bardziej pobożna niż Watykan. W przypadku tego ostatniego brak zresztą danych na temat liczby ateistów, a niewykluczone, że mogłyby być zaskakujące… Przypadek Polski okryjmy tutaj milczeniem, natomiast parę słów należy powiedzieć o krajach w kolorze pomarańczowym. Poza omawianym przypadkiem Irlandii, mamy też przypadek Włoch, opromienionych urokiem "Stolicy Świętej". Należy ponadto zauważyć, że dwa z "pomarańczowych" krajów — Chorwacja i Słowacja mają na swoim koncie niedawną przeszłość reżimów faszysztowsko-klerykalnych (w Słowacji reżim księdza Tiso; w Chorwacji reżim ustaszów; zob. więcej: Chorwacja'41-45: Katolickie Eldorado ).

20 krajów o największej liczbie ateistów

Zuckerman 2005

Należy wyraźnie podkreślić, że choć ateizm oceniamy pozytywnie nie tylko w pryzmacie intelektualnym, ale i społecznym, jestem zdecydowanym przeciwnikiem jakiejkolwiek indoktrynacji ateistycznej przez system władzy. Państwo musi być neutralne światopoglądowo, a obserwując statystyki jestem przekonany, że ateizm i sekularyzm rozwija się w społeczeństwach, które do tego dojrzeją. Społeczeństwo zateizowane na siłę może rozwijać się mniej harmonijnie niż takie, w którym ekspandował ateizm w sposób "organiczny". W perspektywie społecznej cenię nie ateizm jako taki, lecz ateizm organiczny. Ateizm organiczny nie jest oczywiście prostym papierkiem lakmusowym stopnia rozwoju społeczeństwa, gdyż na niego wpływać mogą nie tylko uwarunkowania społeczno-mentalne, ale i historyczne czy geopolityczne. Niektórzy dodaliby jeszcze do tego charakter narodu, ale nie jestem przekonany co do istnienia tegoż. Nie wiem np. czy "nadnaturalnie" duży stopień zateizowania Bohemii jest wynikiem jakiegoś metafizycznego "charakteru czeskiego", czy też, co bardziej prawdopodobne, dochodzą tutaj także doświadczenia historyczne . Tak czy inaczej, Czechy są krajem szczególnie bliskim memu sercu .

Statystyki ateizmu w wersji soft i hard

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Indeks osób zakazanych Kres chrześcijaństwa w Europie

See comments (36)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Mariusz Agnosiewicz Redaktor naczelny Racjonalisty, założyciel PSR, prezes Fundacji Wolnej Myśli. Autor książek Kościół a faszyzm (2009), Heretyckie dziedzictwo Europy (2011), trylogii Kryminalne dzieje papiestwa: Tom I (2011), Tom II (2012), Zapomniane dzieje Polski (2014).  Private site  Number of texts in service: 952  Show other texts of this author  Number of translations: 5  Show translations of this author  Newest author's article: Oceanix. Koreańczycy chcą zbudować pierwsze pływające miasto