Widzimy to w scenie między Georges`em Marchalem a Catherine Denuve ^{[ 11 ]}, kiedy ona leży w trumnie, a on nazywa ją swoją córką. Severine odgrywa pewną rolę w specyficznym rytuale religijnym. Ale i tutaj jej zimna uroda, blade policzki, (biały welon kojarzony z dziewictwem kłócący się z nagością jej ciała) zostały wykorzystane w ściśle określonym celu. Severine po zakończeniu rytuału zostaje brutalnie wyrzucona na deszcz. Kornatowska pisze: „Nad całym światem unosi się aura śmierci" ^{[ 12 ]}.

Piękność dnia to film nasycony symbolami. Nakładanie rzeczywistości na marzenia senne czyniło film bardzo skomplikowanym i momentami trudnym w odbiorze. Skłaniał przez to do głębszych refleksji. Mówił o odwiecznych lękach i tęsknotach człowieka. O prawie do miłości, o ucieczce od krępujących człowieka węzłów, sytuacji przez społeczeństwo przyjętych za prawidłowe i moralne. Film dotykał też kwestii zdrady małżeńskiej, pokazywał seks grzeszny i miłość, za którą się płaci. Za winą podążała kara, choć w Piękności dnia nie została ona jednoznacznie zdefiniowana. Życie toczyło się natomiast wokół śmierci, która jest nieunikniona. Severine uczestnicząc w rytuale religijnym, leżała w trumnie, która symbolizuje odrodzenie. Stanowiła ona w pewnym sensie ochronne łono ^{[ 13 ]}.

„Wytyczanie granic w kulturach typu ludowego warunkowało wydzielanie jakiegoś obszaru z chaosu. Obszar ten miał stać się bezpieczną przestrzenią" ^{[ 14 ]}.

Bohaterka filmu wychodząc poza bezpieczną przestrzeń (zdradza męża, jest prostytutką), złamała pewne zasady. Zerwała ze schematami, z obowiązującymi normami. Miała swoje zdanie, decydowała o sobie, mając jednocześnie świadomość, że kiedyś za swoje postępowanie zostanie ukarana.

Rekwizytem, który był pierwszą zapowiedzią tego, że Severine wyjdzie poza bezpieczną przestrzeń jest powóz, stylizowany na dawniejszą epokę. Pojawił się on już w pierwszej scenie i sugerował nam, że prawdziwa opowieść jeszcze się jednak nie zaczęła. W tym momencie nie wiemy, że jest to tylko marzenie głównej bohaterki. Ostatni kadr skierował uwagę widza na pusty tym razem powóz. Z wyglądu identyczny jak w pierwszej scenie, ale jednak pusty, jechał w przeciwnym niż na samym początku kierunku. Obu scenom towarzyszyły łączące je te same dzwoneczki (pojawiły się także w jednej ze scen, kiedy klientem Severine stał się potężny Azjata; w ręku trzymał dzwoneczki). (Tylko Severine jest zainteresowana pudełeczkiem, jakie przynosi do domu schadzek). Jak czytamy w Słowniku symboli, dzwon w wielu religiach uważany jest za głos boski, traktuje się go często jako oznakę boskiej władzy. Brzęczenie małych dzwoneczków może ponadto oznaczać szczęście, a także rozkosz seksualną, jak w greckich rytuałach, w których są one związane z Priapem ^{[ 15 ]} fallicznym bogiem urodzaju i płodności natury. Dzwonkom przypisuje się również funkcję ochronną, mającą odpędzać zło. Ale z drugiej strony dzwon ogłasza śmierć. Symbolizuje ludzką śmiertelność" ^{[ 16 ]}.

Co oznaczają dzwoneczki w Piękność dnia? Również w tym przypadku szerokie jest pole interpretacji. Pierwsza scena może być zapowiedzią rozkoszy seksualnych. Ostatnia natomiast może symbolizować obwieszczenie kary, jaka spadnie na główną bohaterkę, która przyczyniła się przecież do kalectwa swego męża.. szalony romans z odwiedzającym dom schadzek Marcelem (Pierre Clementi), nie przyniósł jej satysfakcji. Mężczyzna zakochał się w niej i chciał ją mieć na wyłączność każdego dnia i każdej nocy. „Piękność dnia" zawsze jednak wychodziła o 14 godzinie. Sytuacja dodatkowo skomplikowała się, kiedy dom schadzek odwiedził przyjaciel rodziny, pan Henri (Michel Piccoli). Maskarada bohaterki dobiegła końca. Seksualne gry i podwójne życie miały zostać niebawem odkryte. Marcel strzelił do męża Severine, który w wyniku wypadku został sparaliżowany. Kornatowska wysuwa przypuszczenie, że Severine prowokująca ciągle swoim zachowaniem "może wyobraża sobie tylko paraliż męża, który tym sposobem traci szansę bycia mężczyzną. Narzędziem owej symbolicznej kastracji staje się kochanek — bandyta. W osobach bandytów i terrorystów społeczeństwo burżuazyjne rozładowuje swoje tłumione instynkty (...)" ^{[ 17 ]}.

Catherine Deneuve w filmie Bunuela zagrała burżuazyjną damę, spragnioną silnych przeżyć. Pokusa skosztowania „zakazanego owocu" okazała się być silniejszą niż reguły ustalone przez społeczeństwo. Środowisko ludzi, z jakimi Severine i jej mąż (lekarz) byli związani, z pewnością potępiłoby jej nową profesję. Prostytucja była zajęciem niedopuszczalnym, o którym kulturalni ludzie nie rozmawiali głośno, a kulturalne damy nawet nie myślały (nawet mąż bohaterki nie chce odpowiadać na pytania żony; wyjątkiem jest taksówkarz, który opowiada o swoich przygodach w domach schadzek). Po tym, jak film Piękność dnia wszedł na ekrany, nie tyle perwersyjny scenariusz wstrząsnął Francuzami, co ich ulubienica obsadzona w głównej roli. Delikatna, złotowłosa Deneuve, której twarz posłużyła za wzór dla oblicza Marianny — symbolu republiki francuskiej, jaki widniał na francuskich znaczkach pocztowych i na rewersach francuskiego bilonu (jeszcze przed Euro) zagrała prostytutkę.

Piękność dnia jest filmem, który pokazał kobietę wolną. Kultura nałożyła na człowieka ograniczenia. Bohaterka filmu Bunuela jest mężatką, skazaną na nudne towarzystwo znajomych Pierre`a , znudzoną ciągłą monotonią, szukającą rozrywek.

Dla mnie Severine jest przykładem kobiety wyzwolonej. Bohaterka wiedziała, co jej wolno, a czego robić nie powinna. Wahała się (stała przed drzwiami mieszkania Anais, potem odchodziła, by w końcu jednak wrócić na dobre), była świadoma konsekwencji i kary, jaką miała na siebie ściągnąć w bliższej, bądź dalszej przyszłości. Mimo tego nie chciała już dłużej udawać. Chęć doświadczenia czegoś nowego była silniejsza. Przeszkody, jakie spotykała na początku nowego życia (specyficzni klienci, których nie rozumiała i którymi gardziła) po pewnym czasie okazały się zwykłymi niedogodnościami, z jakimi można sobie przecież poradzić. Severine nie szła utartymi szlakami. Wytyczyła nowy kierunek, życie wzięła w swoje ręce, wiedząc, że krzywdzi przy tym innych (męża, który szczerze ją kocha).

Bohaterka Piękności dnia odcięła się od przyjętych schematów, złamała normy, a wszystko po to, by nie być tylko żoną swojego inteligentnego męża, kobietą postawioną w kącie, mającą ładnie wyglądać i sprawiać dobre wrażenie, ale by wreszcie móc żyć po swojemu. Nawet jeśli miałoby to być życie prostytutki.

Bibliografia

• BOGATYRIEW P., Semiotyka kultury ludowej, Warszawa 1979

• BUNUEL L., Ostatnie tchnienie, Warszawa 1989

• CZARNOWSKI S., Dzieła, t. III, Warszawa 1956

• FREUD Z., Kultura jako źródło cierpień, Warszawa 1992

• FREUD Z., Przyszłość pewnego złudzenia, Warszawa 1992

• JACKOWICZ A., Gwiazdozbiór, Warszawa 1983

• KORNATOWSKA M., Eros i film, Łódź, 1986

• KOWALSKI P., Leksykon. Znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie, Warszawa — Wrocław 1998

• Mały słownik języka polskiego, pod red. S. Skorupki, H. Auderskiej, Z. Łempickiej, Warszawa 1974

• McNAIR B., Seks, demokratyzacja pożądania i media, czyli kultura obnażania, Warszawa 2004

• TRESIDDER J., Słownik symboli. Ilustrowany przewodnik po tradycyjnych wyrażeniach obrazowych, znakach ikonicznych i emblematach, Warszawa 2005

• WILLIS R., Słownik mitów, Warszawa 2005

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Modernistyczna obsesja. Erotyzm w sztuce na przykładzie motywu Salome Kobieta w kulturze typu ludowego

Comment on this article..   See comments (1)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Katarzyna Płóciennik Ur. 1983. Absolwentka etnologii i antropologii kulturowej w Łodzi, a także dziennikarstwa w Radomiu. Poza tym studiuje również dziennikarstwo w Radomiu. Pracuje w lokalnym tygodniku woj. świętokrzyskiego (miasto Końskie, niedaleko Kielc). Współpracuje z pismem antropologicznym "Gadki z Chatki", z magazynem studenckim "Slajd" i pismem artystyczno-kulturalnym DEDAL w Kielcach. Mieszka w Łodzi. Jej pasją są również podróże i fotografia.  Numer GG: 11480847  Number of texts in service: 11  Show other texts of this author  Newest author's article: Sztuka szczęścia – czyli dlaczego lubimy kicz?