Osoby, które nie chcą brać ślubu kościelnego nie muszą się ograniczać do dokonania formalności w urzędzie cywilnym. Mogą ze swojego ślubu uczynić dzieło sztuki.

Jak wygląda ślubna ceremonia humanistyczna?

Nie można opisać ceremonii humanistycznej jako takiej, bo tutaj główna rzecz to personalizacja i taki kształt jeśli chodzi o ceremoniał, symbolikę i treść, jaka wyraża daną parę.

W pierwszym ślubie humanistycznym było dużo świec, orchidei, tulipanów i muzyki skrzypcowej. Jeśli chodzi o treść, było wprowadzenie ogólne o samej idei, zaś w ceremonii właściwej było ogólne wprowadzenie w tematykę małżeństwa i związków z humanistycznej perspektywy, o humanizmie i wartościach humanistycznych, oczywiście także o młodych, oboje są zaangażowani społecznie i na rzecz drugiego człowieka. Był wreszcie Kurt Vonnegut i Edward Stachura. Najważniejsze to oczywiście przysięga — stworzona przez młodych.

Z późniejszych ceremonii najbardziej interesujące były „ślub rowerowy" w ogrodach uniwersyteckich w grupie „nocnych jeźdźców". Młodzi poznali się na rowerach, ślub poprzedzony był wycieczką rowerową po Warszawie, po miejscach szczególnie dla nich ważnych. Pan młody na ślubie wystąpił nie w tradycyjnym garniturze, lecz stroju rowerowym, a panna młoda sunęła na rowerze przez Warszawę w białej sukni ślubnej. Piękny był również ślub w Kinie Muranów, dla 150 osób, poprzedzony emisją filmu, po której młodzi odtworzyli na scenie fragment filmu. Śluby humanistyczne mogą być szablonowe. Ale najcenniejsza w nich jest kreatywność pary.

Jakie są kryteria pozwalające na przeprowadzenie takiego ślubu?

Ponieważ jest to ślub o istotnym ładunku ideowym toteż oczekujemy, że osoby, które chcą go zawrzeć są humanistami. Osoby, które chcą zawrzeć ślub humanistyczny nie mogą pozostawać w innych związkach małżeńskich ani umawiać się na takie zasady małżeńskie, które byłyby sprzeczne z wartościami humanistycznymi.

Czy — jeżeli zdecydowalibyśmy się wziąć ślub humanistyczny — musimy być członkami PSR?

Nie ma takiej konieczności, choć wówczas przed ślubem rozmawiamy jeszcze na tematy światopoglądowe, aby ustalić, czy para jest zainteresowana ślubem humanistycznym tylko ze względu na możliwość kreowania jego formy, czy — co dla nas jest najważniejsze — jego treść ideową. Światopogląd zainteresowanych powinien być zgodny z tym, co rozumie się przez humanizm, najlepiej wyrażone w Manifeście Humanistycznym z 2000 r. opublikowanym na stronach internetowych PSR.

Kto i na jakich zasadach udziela ślubu?

Ślubów takich udzielają wykwalifikowani mistrzowie ceremonii związani z organizacjami humanistycznymi. My zaczynamy szkolić swoich celebransów. Póki co korzystając ze wsparcia przyjaciół zza granicy.

Kim są mistrzowie ceremonii — czy muszą należeć do jakiegoś stowarzyszenia?

Mistrzowie ceremonii to osoby związane z ruchem humanistycznym i przeszkolone pod kątem nie tylko prowadzenia, ale i organizowania takich wydarzeń. Rolą mistrza ceremonii jest bowiem skonstruowanie odpowiedniej ceremonii, która wyrażałaby młodych. Musi więc ich jak najlepiej poznać i mieć w głowie wiele różnych pomysłów i wariantów na coś, co może zadowolić estetycznie i treściowo młodych. Uważamy oczywiście, że najlepiej są to w stanie zrobić mistrzowi ceremonii związani z ruchem humanistycznym, czyli działający w ramach stowarzyszeń tego rodzaju, co Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów lub Brytyjskie Stowarzyszenie Humanistyczne. Niemniej jednak nie ma tutaj żadnego monopolu. Jeśli ktoś utożsamia się z humanizmem, lecz nie jest z nim związany, a ma przy tym dużą inwencję to może sam zorganizować taką ceremonię. W takiej sytuacji warto znać przynajmniej podstawowe dokumenty światowego ruchu humanistycznego, jak Manifest Humanistyczny 2000 czy choćby Deklarację Amsterdamską z 2002 r.

Co ma zrobić ktoś, kto chce zostać mistrzem ceremonii? Jak długie szkolenie przechodzi?

Zgłosić się do PSR proponując współpracę. Obecnie jesteśmy zainteresowani zwłaszcza osobami z innych dużych miast poza Warszawą. Nie mamy jeszcze opracowanego szablonowego kursu, dopiero zajmujemy się rozwijaniem siatki mistrzów ceremonii. Na początku pewnie pojadą na szkolenia do innych krajów. Szkoci już nas zaprosili. Przy czym oni nie mają za dużo szkoleń, bo u nich liczba mistrzów ceremonii humanistycznych jest ograniczona prawnie. Aktualnie przygotowaniami do ślubów humanistycznych zajmuje się grupa kilku osób w PSR.

Czym się różni ślub humanistyczny od cywilnego?

1. Co do istoty, ślub cywilny jest jedynie formalizacją węzła z delikatnym odcieniem ceremoniału, nie jest natomiast — z antropologicznego punktu widzenia — klasycznym rytuałem przejścia, czyli ceremonią odciskającą w psychice jej podmiotów pewien doniosły fakt wiążący się z fundamentalną zmianą w życiu danych jednostek. Stąd też wielu niewierzących woli pozostać w Kościele dla samego pustego (dla nich) rytuału ślubnego czy pogrzebowego niż pozbawiać się go, gdyż ślub cywilny nie jest alternatywą dla ślubu kościelnego. Dla bardzo wielu osób ceremonia cywilna jest zbyt płytka i licha, by zadowalała ich estetycznie i emocjonalnie. Dopiero ślub humanistyczny jest taką alternatywą.

2. Ślub cywilny jest nie tylko płytki, ale i przeraźliwie szablonowy. Niektórzy muszą walczyć nawet o to z urzędnikiem, aby puścił coś innego niż Marsz Mendelssohna. Ślub humanistyczny jest całkowicie nieszablonowy. Można w nim w pełni wyrazić swoją osobowość i pragnienie takiej a nie innej estetyki. Ceremonia ma być dopasowana do potrzeb głównych jej aktorów, nie zaś aktorzy podporządkowani ceremonii. Młodzi są wspołreżyserami takiej ceremonii. A sama ceremonia jest małym dziełem sztuki. Od strony rytualnej i symbolicznej taką uroczystość kształtują głównie sami zainteresowani. Oczywiście clue tej personalizacji jest przysięga. Całkowicie nieszablonowa. Młodzi sami sobie wymyślają do czego się wzajem siebie zobowiązują. Mogą przysięgać sobie wzajemnie to samo, albo każde z nich może inną przysięgę wypowiedzieć.

3. Ślub cywilny jest w zasadzie wyprany z treści ideologicznych. Natomiast humanistyczny, jak nazwa wskazuje, związany jest z ideologią humanistyczną. To ideologia antropocentryczna — człowiek i ludzkie wartości umieszczone są w centrum. Człowiek jednak nie abstrakcyjny, mityczny, lecz konkretny. Z jego systemem konkretnych wartości, bagażem doświadczeń i pragnień. Dla nas oczywiście ten czynnik jest w zasadzie najważniejszy.

Czy ta ceremonia ma charakter prawny?

Jeśli chodzi o status prawny tych ślubów to jest on obecnie identyczny jak status ślubu kościelnego do 1998 r. czyli do czasu wprowadzenia instytucji tzw. małżeństwa konkordatowego. Jest to po prostu ceremonia. Ślub jako wydarzenie społeczne, jako rite de passage. Ślub taki oczywiście może się wiązać z odwiedzeniem urzędu stanu cywilnego tego samego dnia, ale nie musi. Niektórzy mogą chcieć węzeł małżeński uzupełnić cywilnym od razu, albo mogą nie mieć takiego życzenia. W niektórych krajach wspólnoty humanistyczne zabiegają o związanie z ślubem humanistycznym automatycznego węzła cywilnoprawnego, i w części takie konsekwencje cywilnoprawne śluby humanistyczne posiadają (np. w Norwegii, USA, od 2005 r. w Szkocji), w innych np. organizowane są w urzędach stanu cywilnego bezpośrednio po ślubie cywilnym.

Czy PSR, pod patronatem którego działa instytucja ślubu humanistycznego, planuje przedsięwziąć jakieś kroki mające na celu przyznanie statusu legalności ślubom humanistycznym? Jakie ewentualne warunki musiałaby spełnić ś.h., żeby miał taką samą moc jak w USC?

Zamierzamy w przyszłości zabiegać o usankcjonowanie cywilnoprawne ślubów cywilnych. Chcemy wpierw je lepiej rozwinąć społecznie, aby ubiegać się o ich prawne uznanie. Śluby humanistyczne cywilnoprawne wyobrażam sobie podobnie jak funkcjonuje to na Zachodzie: Państwo zobowiązuje nas do zawarcia jakiejś stałej formuły w naszej ceremonii, np. deklaracji o trwałości związku (dziś nie wymagamy takiej deklaracji, choć oczywiście większość je sobie składa). Poza tym ślub musiałby być udzielany przez zarejestrowanego w odpowiednim urzędzie celebranta humanistycznego. A na stowarzyszeniu ciążyłby obowiązek przekazania do USC odpowiednich papierów.

Czy opiera się to na jakieś tradycji, czy jest całkowicie przygotowane przez państwa młodych?

Jeśli chodzi o tradycję, to oczywiście związana jest z ruchem humanistycznym. Najlepiej jak sądzę jest to rozwinięte w Norwegii, gdzie Norweskie Stowarzyszenie Humanistyczne udzieliło wielu tysięcy humanistycznych konfirmacji. Przy czym warto podkreślić, że ceremonie humanistyczne mają jedynie wspólny rdzeń aksjologiczny, czyli od strony treściowej można powiedzieć, że współkształtowane są przez pewną tradycje. Natomiast od strony ceremonialnej i symbolicznej ceremonia taka jest w głównej mierze kształtowana przez osoby zainteresowane wspólnie z humanistycznymi mistrzami ceremonii.

Obserwujemy wzrost zainteresowania ceremoniami humanistycznymi, ludzie zaczynają pytać nas np. o to, czy organizujemy humanistyczne ceremonie narodzin. Po części z pewnością wiąże się to z dyfuzją kulturową. Coraz więcej Polaków zaczyna się stykać z ceremoniami humanistycznymi na Zachodzie, gdzie są one dość mocno zakorzenione w wielu krajach.

Jak pokazała sonda przeprowadzona wśród wolnomyślicieli większość jest za ślubami humanistycznymi.

(30-08-2007 )
Sonda wielokrotnego wyboru
Czy potrzebne są nam świeckie humanistyczne ceremonie?

Oddano łącznie 3560 głosów.

Z jakimi reakcjami spotkało się PSR po upublicznieniu informacji o udzielaniu ś.h.?

Ze strony humanistów — poparcie i radość, choć oczywiście nie bez wyjątków. Media potraktowały temat w większości przychylnie. Natomiast dużo obelg spotkało nas od ludzi religijnych, w tym od funkcjonariuszy Kościoła. Ludzie ci wiedza, że siła katolicyzmu polega przede wszystkim na tym, że ludzie potrzebują ceremonii a nie wierzeń katolickich. Stąd zorganizowanie czegoś alternatywnego zostało odebrane jako atak. Całkowicie bezzasadnie, bo śluby te są po prostu dla ludzi podzielających nasze wartości a nie jako forma protestu przeciwko Kościołowi. Spotkaliśmy się z wieloma przypadkami — jak można by to ująć — obrazy uczuć osób niewierzących. Istna erupcja nienawiści miała natomiast miejsce po ślubie pierwszej pary homo. Pewien ksiądz zaczął publicznie domagać się delegalizacji PSR, a pierwszym pytaniem zadanym mi na antenie TVN24 było, czy jesteśmy organizacją legalną. Oczywiście trudniej w takich warunkach o właściwe uczczenie tej ważnej dla wielu ludzi chwili, jaką jest małżeństwo na które spływa nienawiść ludzi religijnych, niemniej na szczęście ta publiczna nagonka dotyczy tylko pierwszych ślubów (pierwszego jako takiego i pierwszego lesbijskiego), innym na ogół nie towarzysza media, więc i ludzie religijni nie mają okazji nas znieważać.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Ślub humanistyczny po polsku Za ślub humanistyczny… do więzienia

See comments (20)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Mariusz Agnosiewicz Redaktor naczelny Racjonalisty, założyciel PSR, prezes Fundacji Wolnej Myśli. Autor książek Kościół a faszyzm (2009), Heretyckie dziedzictwo Europy (2011), trylogii Kryminalne dzieje papiestwa: Tom I (2011), Tom II (2012), Zapomniane dzieje Polski (2014).  Private site  Number of texts in service: 952  Show other texts of this author  Number of translations: 5  Show translations of this author  Newest author's article: Oceanix. Koreańczycy chcą zbudować pierwsze pływające miasto