Jan Stachniuk w swej książce „Chrześcijaństwo a ludzkość” przeprowadza zdecydowaną krytykę, która z chirurgiczną precyzją godzi w fundamenty wiary chrześcijańskiej — sprowadzając rozwój religii do „wspakulturowej epidemii” wyrażającej się w „radykalnym odwróceniu podstawowych kryteriów”. Tak zdecydowany ton przypisać powinniśmy osobie co najmniej odważnego wolnomyśliciela, posiadającego wiedzę oraz poglądy w swej istocie spójne i ugruntowane.

Jan Stachniuk urodził się w 13 stycznia 1905 r. w Kowlu na Wołyniu. W roku 1930 ukończył Wyższą Szkołę Handlową w Poznaniu. Był głównym ideologiem oraz założycielem powstałej w 1935 roku Zadrugi – organizacji narodowej, antyklerykalnej oraz odwołującej się do słowiańskiej kultury i wierzeń. Wydawał pismo o tym samym tytule. W czasie powstania warszawskiego walczył w szeregach Armii Krajowej, gdzie wykazał się nie lada odwagą – odznaczony Krzyżem Walecznych oraz trzykrotnie ranny. Po wojnie wydał memoriał pt. „Tragifarsa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”. Publikacja, będąca ostrą krytyką sytuacji w Polsce doprowadziła do aresztowania Stachniuka przez UB w 1949 roku – żądano wobec niego kary śmierci. Trzy lata później, został w pokazowym procesie skazany na karę 15 lat pozbawienia wolności. W ostateczności (po zastosowaniu amnestii) jego pobyt w więzieniu skrócono do okresu lat 7. Z niewoli wyszedł niezdolny do sprawnego życia — był bity i torturowany w najcięższych placówkach penitencjarnych Polski Ludowej. Chciał emigrować do Szwecji, jednak nie powiodło mu się to – zmarł 15 sierpnia 1963 roku w zakładzie leczniczym w Radości k. Warszawy. Jego ciało spoczywa na cmentarzu na Powązkach.

Fundamentem przesłania zawartego w książce „Chrześcijaństwo a ludzkość” jest zdecydowana krytyka chrześcijaństwa, która odbywa się z punktu widzenia panhumanizmu – pojęcia definiowanego jako proces rekonstrukcji pierwotnego ładu naturalnego, wyrażającego się w „geniuszu człowieczym”. Na proces ów składa się połączenie kilku pomniejszych idei — biologii ludzkiej, geniuszu człowieczego (woli tworzycielskiej) oraz instrumentarium kultury. Tylko spójność tych elementów zapewnia o prawdziwości „człowieka panhumanizmu” – świadomego swej roli, jako wiodącej w tworzycielskiej ewolucji świata. Koncepcja panhumanizmu, choć momentami naiwna, wydaje się być w dużym stopniu racjonalną, na tyle na ile mogła nią być pod koniec lat 40. minionego wieku.

Religia chrześcijańska jest przedstawiona jako łącząca w sobie wszystkie elementy dekadenckie – personalizm, wszechmiłość, nihilizm, hedonizm, moralizm i spirytualizm – zunifikowane oraz podporządkowane życiu „tam”, które osiągnąć możemy jedynie poprzez „cnoty wspakultury” takie jak cichość, pokora, miłowanie wrogów, niesprzeciwianie się złu, a przede wszystkim dążenie do zaprzestania działania celem pogrążenia się w fizjologicznym szczęściu czystego trwania. Chrześcijaństwo przedstawiane jest jako epidemia, której udziałem jest przewartościowanie najbardziej fundamentalnych zmiennych kultury – „znaczy to, że wszystko, co należy do kręgu panhumanizmu, do ewolucji stworzycielskiej, jest złem, a wszystko, co wynika z cyklu rozwoju wspakultury – dobrem. Podobnie będzie z prawdą i fałszem, pięknem i brzydotą. I to daje podstawę, na które rozkwitło następnie chrześcijaństwo.”

Zdaniem autora, wiara chrześcijańska wyrosła na gruncie cierpienia – zapuszczającego korzenie głęboko pod grunt racjonalnego rozumienia świata i wysysającego soki ze zdrowej tkanki człowieczeństwa. Przewartościowanie fundamentalnych wartości kultury, połączone z deifikacją cierpienia prowadzi do wykorzeniania wszystkich dążeń i celów ludzkich, zastępując je ziarnem „dobrej nowiny”, z której wykiełkować może jedynie trujący krzew wegetacji. Nawet będąca skutecznym orężem w ustach wielu księży „miłość bliźniego” została określona przez autora jako „trupi cynizm w stosunku do każdego pozytywnego dążenia człowieka”.

Stachniuk posługuje się wieloma cytatami oraz tekstami źródłowymi związanymi z ważnymi osobistościami w historii Kościoła, co samo w sobie jest już nie lada kąskiem dla każdego wolnomyśliciela. Krok po kroku, strona po stronie stara się udowodnić jak bardzo toksyczne są zarówno religijne cnoty jak i dążenia. W każdym rozdziale „Chrześcijaństwa a ludzkości” spotkamy się z radykalnymi poglądami – z nagim mieczem rozumu wycelowanym w samo serce powszechnie akceptowanych koncepcji, które w istocie prowadzą nas tylko i wyłącznie w kierunku ślepego zaułka w rozwoju człowieczeństwa.

”Chrześcijaństwo a ludzkość” to książka potrzebna, szczególnie w kraju w którym z każdego praktycznie okna widać górujące nad okolicą wieże kościołów. Bez zbytniego rozwodzenia się nad treścią oraz poglądem wyrażonym w książce, mogę z całą pewnością zachęcić wszystkich do lektury. Warto przeczytać, choć możliwe, że z racji skomplikowanego stylu będzie to wymagane nawet dwa czy trzy razy. Należy podkreślić, że „Chrześcijaństwo a ludzkość” nie jest książka łatwą, lekką i przyjemną, ale dogłębną analizą, napisaną językiem momentami zawiłym. Co nie zmienia faktu, że z treści książki wyłania się spójny pogląd, wart zarówno uwagi, jak i krytycznego przemyślenia przez niepogrążony w dogmacie umysł.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: 30 marca – DNIEM POLSKIEGO ATEIZMU Nie takie dobre, dawne czasy

Comment on this article..   See comments (10)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Maciej Twardowski Redaktor Racjonalisty. Publikował m.in. w „Gazecie Wyborczej”, „Czasie Kultury” czy serwisie „Krytyki Politycznej”. Współpracował z kilkoma portalami internetowymi i organizacjami pozarządowymi. Mieszka w Warszawie.  Number of texts in service: 24  Show other texts of this author  Number of translations: 10  Show translations of this author  Newest author's article: Doda, Wojewódzki, Figurski i przenajświętsze oburzenie