Author of this text: Ed Yong

Translation: Krzysztof Achinger

Lubisz oglądać się w roli posiadacza podrobionych towarów, niech to będzie replika torebki Gucciego lub kopia okularów przeciwsłonecznych Armaniego. Czyli chcesz się czuć lub być uważanym za bogatszego niż w rzeczywistości jesteś. Sygnalizuje to aspiracje do bogatszego stylu życia. Oczywiście takie produkty nie mogą zmienić faktycznego statusu danej osoby, ale nowe badanie sugeruje, że mogą zmieniać ludzkie zachowanie, na gorsze.

Francesca Gino z Uniwersytetu Północnej Karoliny udowodniła, że podrabiane produkty faktycznie powodują, iż ludzie zachowują się mniej uczciwie. Częściej oszukują podczas testów i z większym zapamiętaniem oceniają innych jako mniej etycznych. A co gorsza, są całkowicie nieświadomi tego wpływu. Efekt ten jest bardzo ironiczny. Ludzie często kupują podrabiane dobra, by wyglądać lepiej w oczach innych. Ale badania Gino pokazują, że produkty te mogą wpływać właśnie na nasze moralne decyzję dlatego, że czynią nas gorszymi w naszych własnych oczach. Gino pisze: „Czucie się jak oszust czyni ludzi bardziej skłonnymi do popełniania oszustwa".

W pierwszym eksperymencie Gino powiedziała ochotnikom, że będą zakładać parę albo oryginalnych, albo podrobionych modnych okularów przeciwsłonecznych i wykonywać określone zadania. Ich zadaniem było testowanie okularów. W rzeczywistości wszystkie okulary były prawdziwe i każda para kosztowała $300. Mimo, że wszystkie pary miały te same szkła, ochotnicy, którzy myśleli, że założyli podróbki, znacznie częściej oszukiwali w testach. Najpierw otrzymali zadanie do rozwiązania, w którym płacono im za każdą poprawną odpowiedź. Karty z odpowiedziami były anonimowo wrzucane do skrzynki, a ochotnicy mieli napisać ile pytań udało im się rozwiązać. Myśleli, że mogą podnieść wynik, jak tylko im się podobało, ale Gino zakodowała karty odpowiedzi tak, by móc rozszyfrować ich tożsamości. Odkryła, że 71% ochotników, którzy sądzili, że założyli podrobione okulary oszukała w teście wyolbrzymiając swój wynik. W przeciwieństwie do zaledwie 30% przyozdobionych w autentyczne szkła, którzy uciekli się do kłamstwa. Żadna z grup faktycznie nie uzyskała lepszego wyniku niż inna.

W drugim teście zaprezentowano im kwadrat podzielony na pół przekątną i mieli powiedzieć, w której połowie znajduje się więcej kropek. Gdy wskazywali na lewą stronę, otrzymywali pół centa, gdy wskazywali na prawą stronę, otrzymywali pięćdziesiąt centów. Prezentuje to oczywisty konflikt pomiędzy odpowiadaniem zgodnym z prawdą a zarabianiem większej ilości pieniędzy. Wraz z upływem czasu, ochotnicy, którzy nosili fałszywe okulary (ale nie prawdziwe) coraz częściej byli skłonni wybierać prawą stronę, nawet, jeżeli w oczywisty sposób więcej kropek było po lewej.

W następnym eksperymencie Gino wykazała, że podrobione dobra mogą zmieniać sposób, w jaki ludzie postrzegają działania innych. I ponownie 79 studentów otrzymało okulary przeciwsłoneczne, które rzekomo były prawdziwe lub podrobione. Tym razem, po domniemanym teście sprawdzającym okulary, musieli wypełnić kwestionariusz dotyczący moralnego zachowania.

W porównaniu do tych noszących prawdziwe okulary, ochotnicy, którzy założyli podróbki mówili, że ludzie, których znają byli bardziej skłonni do nieszczerego zachowania, poczynając od materiałów piśmienniczych aż do zawyżania poniesionych kosztów. Kiedy zaś otrzymali fikcyjne scenariusze dotyczące wyborów moralnych, noszący fałszywki byli bardziej skłonni, niż pozostali do myślenia, że inni ludzie zachowaliby się nieetycznie. Wygląda na to, że ludzie, którzy noszą fałszywe okulary interpretują działania innych poprzez soczewki nieuczciwości.

Co stoi za taką zmianą podejścia? By się dowiedzieć, Gino powtórzyła badanie z 100 nowych ochotników i kilkoma ważnymi zmianami. Tym razem niektórym ochotnikom nie powiedziano niczego o okularach i ich autentyczności. Mieli także wypełnić formularz, który analizował, jakie mają zdanie o sobie na podstawie odpowiedzi na pytanie, jak daleko zgadzają się ze stwierdzeniem: „Obecnie, czuję się jakbym nie znał się zbyt dobrze" lub „Obecnie czuję się poza zasięgiem własnego ja".

Wszyscy ochotnicy wykonali ten sam test, co w pierwszym eksperymencie i zachowali się podobnie jak pierwsza grupa. Pośród tych, którzy myśleli, że noszą podróbki 74% oszukiwało, a pośród tych, którzy myśleli, że noszą oryginały, oszukiwało 30%. Wśród tych, którym nic nie powiedziano, 42% oszukiwało. Kwestionariusz ujawnił, że różnice te były napędzane uczuciami ochotników do samych siebie. Ci, którzy nosili domniemanie fałszywe okulary, czuli się osobiście mniej uczciwi niż ich towarzysze. Ponieważ czuli się oszuści, byli bardziej skłonni do nieetycznego zachowania.

Dopełnieniem tego eksperymentu jest fakt, że ludzie nie mają pojęcia o tym efekcie. Gdy Gino zapytała 86 przypadkowych studentów o wpływ fałszywych dóbr, nie zakładali oni żadnych konsekwencji związanych z etycznym zachowaniem. Nawet, gdy zapytano o same eksperymenty, nie uważali, że natura okularów przeciwsłonecznych może wpłynąć na skłonności do oszukiwania w testach.

Gino w pełni przyznaje, że prawdziwy świat bardzo różni się od laboratorium, niemniej jednak jest przekonana o psychologicznym wpływie podrobionych dóbr na poziomie społecznym. Jak powiada: „Jednostki, które kupują podrobione towary dla siebie lub dla innych mogą wierzyć, że po prostu otrzymują podobne produkty w niższej cenie, ale w rzeczywistości mogą płacić długofalową cenę w postaci utraty moralności".

Źródła: Psychological Science

Tekst oryginału

Discover, 9 kwietnia 2010r.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Bluźnierstwo na niedzielę dzisiejszą: embrion nie jest osobą Ujawniona korespondencja hierarchów w sprawach molestowania

Comment on this article..   See comments (9)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Ed Yong Mieszka w Londynie i pracuje w Cancer Research UK. Jego blog „Not Exactly Rocket Science” jest próbą zainteresowania nauką szerszej rzeszy czytelników poprzez unikanie żargonu i przystępną prezentację.  Private site  Number of texts in service: 148  Show other texts of this author  Newest author's article: Podstępny cętkowany kot udawał, że jest przedstawicielem innego gatunku