Hrabia Dracula, który dziś żyje swoim życiem w masowej wyobraźni XXI wieku, swe nazwisko zawdzięczał nie praktykom wampirycznym, lecz walce ze „smokiem". Przydomek Dracula od Draco pochodzi, a to z kolei od elitarnej organizacji Societatis draconistarum do której w 1431 przyjęty został jego ojciec, Wład II. Stary Dracula żył w latach 1390-1447 i przez ponad dekadę był hospodarem wołoskim. Wychował się na dworze króla węgierskiego, Zygmunta Luksemburskiego, który był twórcą tej organizacji. Lud wołoski przekształcił Draco w Dracul i tak wojewoda Siedmiogrodu został Władem Diabłem, choć był dość pozytywnym bohaterem.

Zakonowi Smoka towarzyszą dwa rodzaje narracji: historyczna i legendarna. Dzieje tej organizacji na legendę nadają się z wielu powodów, najbardziej podstawowym jest ten sam, który otacza legendę masonerii: niejawny charakter organizacji, która w pewnym okresie historycznym odegrała istotną rolę w skali europejskiej. Dla Zakonu Smoka tym okresem była pierwsza połowa XV wieku. Jeśli masoneria uchodzi często za pewną kuźnię i laboratorium Oświecenia, to Zakon Smoka pod pewnymi względami odegrał podobną rolę dla Renesansu.

W dzisiejszej popkulturze historia Zakonu jest wskrzeszana w różnych półlegendarnych lub legendarnych wydaniach. Pojawia się w książkach i filmach. W ostatnim czasie motyw Zakonu Smoka pojawił się jako kluczowy w brytyjsko-amerykańskim serialu „Dracula" z 2013, dla stacji NBC. Zakon jest tutaj przedmiotem czarnej legendy. Ma stać za kluczowymi konfliktami energetycznymi współczesności. Konflikt Draculi z zakonem to konflikt o kontrolę surowców energetycznych. Wydarzenia rozgrywają się w XIX wieku. Inkarnacja Draculi — Alexander Grayson, jest prezesem innowacyjnego przedsiębiorstwa energetycznego — Grayson Energies i przybywa do Anglii, by przekonać wiktoriańskie społeczeństwo do nowej technologii energetycznej. Zakon stymuluje wojny, by kontrolować globalne zasoby energetyczne. Przeciwko niemu występują idealiści, którzy chcą przeforsować taką energetykę, która wolna byłaby od kopalnych zasobów surowcowych. Co ciekawe, głównym inżynierem tego idealistycznego projektu, za pomocą którego Dracula chce zniszczyć podstawy ekonomicznej potęgi Zakonu, jest Polak: Józef Kowalski.

Dlaczego Zakon Smoka jest dziś wylęgarnią legend? W celach zewnętrznych był to świecki zakon krzyżowy, zobowiązujący się chronić świat chrześcijański przed „wrogami krzyża". Tyle że działalność jego członków nie bardzo do tego przystaje. Hrabia Dracula obrońcą krzyża? Zygmunt Luksemburczyk, pierwszy renesansowy cesarz Europy — krzyżowcem? Już w symbolice zakonu wyrażone było coś zgoła przeciwnego aniżeli „obrona krzyża": głównym symbolem draculan był smok spętany własnym ogonem. Smok na plecach miał znak krzyża. Jest tutaj symbolem krucjat.

Nasuwa się zasadnicze pytanie: skoro Zakon Smoka byłby zakonem w istocie antykrucjatowym, dlaczego na sztandarze miał wypisaną „obronę krzyża"? Po co byłaby ta cała maskarada? Pamiętajmy jednak, że był to okres na przełomie średniowiecza i renesansu, w czasach kiedy hasła krucjatowe wciąż były żywe w polityce europejskiej. Każdy kto otwarcie wystąpiłby do walki z ruchem krucjatowym nie miałby szans powodzenia.

Od późnego średniowiecza do dziś w Europie co trochę pojawiają się różne organizacje tajne i sekretne. Zawsze były one środkiem mniejszości do pokonania silniejszego przeciwnika. Masoneria wystapiła przeciwko ancien regime w sposób dyskretny. Nawet Opus Dei to nie był przejaw kościoła wojującego, lecz defensywnego w lewicowo-republikańskiej Hiszpanii a później reszcie zachodniego świata. Sprzysiężenia były zawsze projektami, które w otwartej batalii nie miały w swoich okresach szans.

Jeśli potraktujemy Zakon Smoka zgodnie z jego deklaratywnymi celami a nie faktyczną działalnością jego członków — otrzymujemy wówczas twór nader dziwaczny. Świecki zakon krzyżowy, którego działalność ścieli pasmo klęsk sił krzyżowych i sukcesywne wzmacnianie Imperium Osmańskiego. Zakon, który doprowadził do klęski każdy projekt wojen krzyżowych, którego się dotknął. Zakon, którego wpływy w Europie rosły wraz z porażkami kolejnych krucjat.

Jego plonem było wzmocnienie Imperium Osmańskiego, które dało pewien ład między Wschodem a Zachodem. Pierwsi królowie polscy, którzy przyjęli imię na cześć Zygmunta Luksemburskiego — Zygmunt I Stary i Zygmunt II August — wiążą się z polskim Złotym Wiekiem, którego polityka Zygmuntowska była pierwowzorem. Owocem tej polityki był także sojusz polsko-osmański obu Zygmuntów na polskim tronie, tak bardzo gorszący ówczesną chrześcijańską Europę.

Upadek Imperium Osmańskiego w XIX w., kiedy zwano sułtanat „chorym człowiekiem Europy", zakończył tę równowagę — na korzyść Zachodu, który sukcesywnie skolonizował osmańskie zasoby naturalne, pieczętując polityczne strefy wpływów rozbiorami Imperium Osmańskiego w latach 1918-1922.

Kadr z „Draculi"

We wspomnianym wyżej serialu mamy nawiązanie do tych wydarzeń w dziejach schyłku Imperium Osmańskiego (wątek generała Shawa i perskich pól naftowych, plany zainicjowania konfliktu zbrojnego w kontekście wojny o surowce energetyczne). Zakon Smoka pojawia się tutaj jako sprawca machinacji wokół upadającego Imperium Osmańskiego. Historycznie jednak rzecz ujmując, upadek Imperium Osmańskiego był raczej ostatnim rozdziałem demontażu ładu stworzonego u progu Renesansu przez członków Zakonu Smoka.

Symbolika

1. Swoistą ilustracją Zakonu może być portret czołowego dyplomaty Zygmunta — Oswalda von Wolkensteina w szarfie zakonnej, wykonany w 1432, rok po jego przyjęciu w poczet Zakonu Smoka

W sferze symbolicznej Bractwo Smoka nawiązywało do legendy o św. Jerzym pokonującym smoka. Sama organizacja wzorowana była na Bractwie św. Jerzego, które posługiwało się symbolem św. Jerzego przeszywającego włócznią smoka. W symbolice Bractwa Smoka nie występuje jednak święty rycerz, a jedynie sam smok, przypominający prastary motyw symboliczny Uroboros, czyli węża pożerającego własny ogon. Był to smok, którego szyję pętał jego własny ogon. Smok to symbol chaosu z którego wyłoniło się Stworzenie i który zagraża Stworzeniu. O ile wielu rycerzy krucjatowych uważało, że smok to świat pogański zagrażający chrześcijaństwu, o tyle smok Bractwa spętany własnym ogonem ma na grzbiecie symbol czerwonego krzyża, który był dominującym symbolem krucjat. Zatem smok to bez wątpienia symbol krucjat.

Geopolityka Zygmuntowska

Pryncypia polityczne Zygmunta Luksemburskiego to była kontynuacja (względnie rozwinięcie) postanowień Zjazdu krakowskiego z 1364, który stworzyli przodkowie Zygmunta (od strony miecza i kądzieli), władcy Polski, Węgier i Czech, którzy na wieść o nowych projektach krucjatowych, postanowili zbudować sojusz antykrzyżowy, rozwijający strefy międzynarodowej wymiany handlowej. Centralna idea: handel zamiast podbojów, koniec wojen w imię krzyża.

Główne cele polityczne: przeniesienie dziedzictwa greckiego z upadającego Bizancjum do Europy, rozwój handlu. I na tym polu panowanie Zygmunta przyniosło pozytywne efekty. Bardzo charakterystycznym elementem geopolityki Zygmunta była dokonana przezeń standaryzacja wag i miar, która miała na celu ułatwić handel międzynarodowy.

Fenomen Zygmunta polegał na tym, że rósł politycznie wraz z kolejnymi porażkami militarnymi. Wiemy, jak cieżką przypadłością w historii Polski było nieprzekładanie sukcesów militarnych na konkretne korzyści polityczne. Zygmunt był mistrzem sukcesów politycznych budowanych na klęskach militarnych.

Jako król Węgier i Chorwacji poprowadził krucjatę nikopolitańską, która zakończyła się spektakularną porażką sił krzyża. Jako król Niemiec pogrążył zakon krzyżacki orzekając na korzyść Polski gigantyczne odszkodowanie, które zresztą w większości sam przejął (na mocy „conclusiones secretae" z Jagiełłą miał otrzymać 4,5 tony srebra z trybutu krzyżackiego). Jako król Czech był organizatorem kilku kabaretowych krucjat antyhusyckich, w których husyci gromili wielokrotnie silniejsze siły krzyżowe, co stało się fundamentem fenomenu dwóch wieków Kościoła narodowego w Czechach. Jako król Włoch zorganizował sobór bazylejski, który pojednał katolików z husytami i prawosławnymi. Jako Święty Cesarz Rzymski doprowadził do uchwalenia przez sobór ekumeniczny wyższoścoi soboru nad papiestwem. Taki był bilans panowania twórcy pseudokrzyżowego Zakonu Smoka, którego członkowie niejednokrotnie stawali po stronie osmańskiej.

Czy jakikolwiek inny władca osiągnął tak wiele (został królem pięciu krajów: Węgier, Chorwacji, Niemiec, Czech i Włoch oraz cesarzem rzymskim), przegrywając wszystkie swoje kampanie militarne, poza tą, która wymierzona była bezpośrednio w siły krzyżowe (Krwawy Sobór)?

Serbski renesans

Jednym z kluczowych osiągnięć Bractwa Samoka było odrodzenie państwowości serbskiej, która upadła po Bitwie pod Kosowym Polem w 1389. Nowe państwo serbskie — Despotat Serbii — zostało stworzone przez Stefana IV Lazarevicza i stało się w pierwszej połowie XV wieku jedną z europejskich pereł renesansu. Politycznie zostało zaprojektowane jako państwo buforowe między Imperium Osmańskim a chrześcijańską Europą, z zachowaniem równowagi pomiędzy Królestwem Węgier i Portą.

Pierwszy raz wówczas Belgrad został stolicą Serbii, stając się jednocześnie jednym z największych miast Europy (ponad 100 tys. mieszkańców). W Belgradzie znajdowała się wówczas jedna z największych bibliotek na Bałkanach.

Podobnie jak i w innych krajach, gdzie najżywiej rozwijał się renesans, fundamentem serbskiej stabilności były kopalnie. W bośniackiej Srebrenicy i kosowskim Novo Brdo działały wówczas jedne z czołowych europejskich kopalni srebra (w 1450 kopalnie Novo Brdo dawały 6 ton srebra rocznie). W 1412 Stefan wydał Kodeks górniczy regulujący fundament serbskiej gospodarki.

Despota Lazarewicz był nie tylko przywódcą politycznym, ale i jednocześnie głównym przedstawicielem kultury renesansowej: tłumaczył dzieła greckie, tworzył poezję (był m.in. autorem głośnego dzieła „Słowo miłości"), był mecenasem kultury renesansu. W 1408 jako współzalożyciel Zakonu Smoka znalazł się na pierwszym miejscu listy członków. Symbol Bractwa (spętany smok krzyżowy) został wkomponowany w herb dynastii Lazarewiczów.

See comments (9)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Mariusz Agnosiewicz Redaktor naczelny Racjonalisty, założyciel PSR, prezes Fundacji Wolnej Myśli. Autor książek Kościół a faszyzm (2009), Heretyckie dziedzictwo Europy (2011), trylogii Kryminalne dzieje papiestwa: Tom I (2011), Tom II (2012), Zapomniane dzieje Polski (2014).  Private site  Number of texts in service: 952  Show other texts of this author  Number of translations: 5  Show translations of this author  Newest author's article: Oceanix. Koreańczycy chcą zbudować pierwsze pływające miasto