Utwór, zwłaszcza jego pointę, interpretuję przewrotnie: gdyby Birkholz i jego nieszczęśni koledzy wiedzieli, jak przyjemne może być życie, nie daliby się okiwać jak naiwniacy bandzie zwichrowanych generałów i innych starych małp reprezentujących militarystyczne interesy burżuazji.
Cała tragedia wojen prowadzonych przez "starych" polega na tym, że wykorzystują oni bezlitośnie i instrumentalnie bezbronność, naiwność i niewinności "młodych" i zostawiają ich potem własnemu losowi.
Podoba mi się wizja aktywnej kobiety uświadamiającej biernego i naiwnego mężczyznę. Wszak kobieta symbolizuje psyche i świadomość. Ciekawy trop, a taki stary jak literatura.

Dziwnym zbiegiem okoliczności właśnie niedawno wypożyczyłem "pół metra" Remarque`a. . Jestem świeżo po lekturze "Na Zachodzie bez zmian" [ I WŚ], "Czas życia i czas śmierci" [ II WŚ] oraz "Czarny obelisk" i "Łuk Triumfalny" [emigracja międzywojenna]. Wśród pozostałych tytułów niestety brak "Drogi powrotnej". Odnoszę jednak nieodparte wrażenie, iż bez uszczerbku dla wiersza zamiasta Ernesta Birkholza mógłby pojawić się niejeden z okaleczonych psychicznie czy fizycznie bohaterów Remarque`a - chociażby którykolwiek z użytkowników przechodnich [ kalectwo lub śmierć] żółtych skórzanych butów. Jeszcze mała dygresja: Tekst literacki [Remarque`a] pozostawia spore pole dla wyobrażni np. żołnierz, który stracił nogi ale w szoku nadal biegnie na... kikutach! Jednak prawdą jest, że obraz robi większe wrażenie. Zamieszczone linki dobrze [niestety!] ilustrują okrucieństwo każdej wojny.
Wielkie uznanie dla autorki i... wiersz Tuwima "Do prostego człowieka" - dla wszystkich... ku przestrodze!!!

www.youtube.com/watch?v=7wChlvZbXjY

Pozdrawiam
   Sławek

Joanno. Od początku czułam, że musisz być nadwrażliwcem. Nie było innej możliwości... Co do tego czegoś, co napisałaś - totalnie nieracjonalne:) Zabrakło mi oddechu, a ponieważ to lubię - zapraszam Cię do siebie na dwie godziny - dostaniesz prezent. Wybierz czas.

Bardzo dobre !!!!
Interesuję sie I wojną św., szczególnie na terenie Galicji. Doskonale oddała Pani tę atmosferę bezsilności zwykłego człowieka w obliczu wojny. Szarość i błoto pomieszane ze zwłokami. Mnie się to też tak kojarzy. I taka zachłanna, oczyszczająca erotyka na końcu! Super!

dlaczego "Droga powrotna" nie jest tak znaną powieścią Remarque, ma klimat międzywojennej dekadencji, melancholijnej i wstrząsajacej zarazem i chyba więcej mówi o wojnie niż słynne "Na Zachodzie bez zmian", a na pewno o pokoleniu, dla którego wojna nie skończyła się w chwoli opuszczenia okopów.

Dobre Asiu. Pisz tak dalej. Przypomnę, że zespół stresu pourazowego odbija się i dzisiaj:
www.money.pl/ar(*);pourazowego,212,0,155860.html
a Polska się nań po cichu przygotowała jako mocarstwo:
www.wim.mil.pl/(*)nt&task=view&id=232&Itemid=385

Na szczęście mój wcześniejszy komentarz dotyczący miejsca publikacji już nie jest aktualny. (Natomiast w kwestii odbioru tego wiersza przeze mnie, jak najbardziej - jest świetny.) 

I Ty mówiłaś, że pisać nie umiesz? Mi się podoba. Ma klimat.

Szkoda, że ten wiersz jest w tym dziale. Jest dobry, a nawet więcej niż dobry.