2. Konstytucja Rojavy

Inną zaawansowaną demokracją, którą miała się stać wedle planów Waszyngtonu Republika Iraku, okazała się niewykończonym zupełnie projektem. Niektóre bardzo postępowe prawa nadające oficjalną równość wszystkim terytoriom i mniejszościom etnicznym, musiały zostać usunięte wraz z postępującym rozkładem państwa, właśnie na ziemiach mniejszości, która dominowała kiedyś w tym kraju.

Dlatego też za najbardziej postępową demokrację regionu pod względem ustawy zasadniczej i praw jednostek, uważam tę część Syrii, która wedle uchwalonej konstytucji 2014 roku i aktualizowanej w 2016, jest zwana teraz Federacją Czterech Kantonów Rojavy. Postaram się udowodnić takie założenie. Nie chcę jednak poprzez skupienie się tak szczególne na tym niecodziennym i młodym tworze czynić z tej pracy dzieła o jakiejkolwiek treści propagandowej, lub wyrażać zbyt pozytywną i nie obiektywną opinię. Jednak poprzez określone wymogi ilościowe tej pracy, oraz aby nie czynić jej przydługim przedstawieniem regionu, chcę zaprezentować ten twór polityczno-prawny jako najbardziej kontrastowy do państwa reżimu Syryjskiego, Republiki Iraku, oraz opartych na powiązaniach wciąż jeszcze istniejących na poziomie plemion w części sunnickiej Syrii i Iraku, oraz nawet do rebeliantów, których siły poza FSA składają się w coraz większej ilości ze zwolenników ściśle konserwatywnego Islamu o zabarwieniu wahhabickim. Opisuję więc Federację Rojavy jako próbę podkreślenia ogromnych różnic pomiędzy podmiotami i partiami posiadającymi dziś główne wpływy na terenie Syrii i Iraku, tak wielkich różnic które z mojego punktu widzenia sprawiają, iż pozostawienie zarówno Syrii jak i Iraku w niezmienionym kształcie, jest właściwie skazane na całkowitą klęskę, lub w razie pozostawienia ich w stanie obecnym — w perspektywie kilku lat doprowadzenia do wybuchu kolejnych konfliktów wewnętrznych w obu krajach. Mówiąc krótko, chcę poprzez opisanie prawa w najbardziej skrajnym regionie wykazać, że istniejące zbyt głębokie podziały ideologiczne przekładają się na to czego będę bronił w zasadniczej tezie tej pracy — na fakt, iż pokój w Syrii i Iraku jest możliwy, lecz tylko w przypadku zerwania dziś istniejących granic i ustanowienia ich na nowo. Odpowiedzi na pytanie dlaczego jedynie te dwa państwa są na tyle wyjątkowe, że rewizja granic mogłaby zakończyć się sukcesem, w przeciwności do innych państw bliskiego wschodu i północnej Afryki jak Jordania, terytoria półwyspu Arabskiego, czy Egipt, udzielę w ostatnich zdaniach niniejszej pracy.

Poza preambułą gwarantującą wszystkim grupom etnicznym i religijnym równe prawa jednostki, oraz zaznaczającą iż wszystkie podmioty tego państwa mają równy udział w zarządzaniu nim, „Charter of the social contract in Rojava", czyli inaczej konstytucja Rojavy, stanowi w artykule 12, iż decyzją parlamentu Federacja Rojavy pozostaje częścią przyszłej, mającej nadejść po wojnie Federacji Syrii, jednakże jeżeli do takiej nie dojdzie, lub obecna sytuacja granic ulegnie zmianom, wtedy ludność w wyborach bezpośrednich Rojavy, rezerwuje sobie prawo do ogłoszenia niezależności i niepodległości jej terytorium. Zatem należy zauważyć, iż mimo swej daleko idącej innowacyjności Rojava, nie idzie tak daleko, aby od razu stanowić o swojej niepodległości. Choć to może również wynikać raczej z chłodnej oceny obecnej sytuacji politycznej, niż z chęci zachowania całości terytorialnej Syrii.

W artykule 18 znajdujemy przyznanie obywatelom Federacji, tzw. prawa „nulla poena sine lege".

Jednakże znacznie dla nas ważniejszy jest artykuł 22, który stanowi, iż integralną częścią całej konstytucji i nieodmiennie z nią połączoną jest Powszechna Deklaracja Praw Człowieka UN z roku 1948. W państwach z większością Muzułmańską za obowiązująca deklarację praw człowieka, nie uznaje się tej powszechnej, tzw. UNHR, która reguluje wolność sumienia, wolność i równość wobec prawa obu płci, oraz swobodę religii i jej zmieniania, lecz przyjmuje się tzw. CDHRI. Ta ostatnia została uchwalona w stolicy Egiptu, w roku 1990 i jak już zostało wspomniane, jest podstawową kartą z zakresie praw człowieka dla państw członkowskich OIC (Organisation of Islamic Cooperation) poza być może Turcją. Ta sama deklaracja, jest odpowiedzią grupy OIC, na deklarację UNHR, oraz wprowadza wiele zmian w prawach człowieka, tak aby były one utrzymane w duchu Islamu i prawa shariatu. Poza więc wprowadzeniem ponownie kary śmierci w sposób przepisany przez sharia, stanowi, iż każdy jest wolny, również wolny do wyrażania swojej opinii, ale tylko w sposób zgodny również z prawem sharia (dodatkowo zabraniając rozpowszechniania informacji mogących doprowadzić do osłabienia wiary jednostki), oraz anuluje równość wobec wprawa kobiety i mężczyzny, posługując się terminologią „równości", celowo omijając „wobec prawa". Tym samym przewiduje inne zasady dziedziczenia (zgodne z sharia) dla kobiety i dla mężczyzny, inny wiek dorosłości dla kobiety i mężczyzny. Nierówne prawa dla kobiety i mężczyzny w takich kolejnych gestiach jak możliwość zawarcia związku z nie-Muzułmaninem, możliwość zawarcia związku z więcej niż jednym partnerem, oraz nierówne prawa kobiety i mężczyzny w zakresie możliwości i przebiegu rozwodu.

Ten sam artykuł 22 poprzez uznanie za dominującą i jedyną właściwą kartę z 1948 roku, znosi obowiązującą w Syrii „Kartę Kairską" (CDHRI) na terenie Federacji Rojava. Ta zmiana wynika z równościowej i daleko idącej w zakresie zrównania w prawach płci zawartej w ideologii Abdullaha Ocalan'a w warunkach ustanowienia przewidzianej przez niego socjalistycznej demokracji bezpośredniej, która w niektórych z opublikowanych przez niego tekstach może zaistnieć wtedy i tylko wtedy, gdy jednocześnie dokona się rewolucja kobiet w świecie Bliskiego Wschodu. Bez tej równolegle postępującej rewolucji idee demokracji nigdy nie mogą i nie zostaną wcielone na stałe.[115]

Kolejne artykuły warte wymienienia to artykuł 24, 25 paragraf a) i b) oraz artykuł 26, który zgodnie z duchem artykułu 22, zapewnia każdemu obywatelowi całkowitą wolność sumienia (chyba, że koliduje one z prawem, wtedy zgodnie z ustawą zasadniczą prawo stoi ponad zasadami religijnymi), wolność od jakichkolwiek tortur fizycznych i psychicznych, dodajmy również w wypadku sytuacji wyjątkowej, oraz znosi karę śmierci jako rozporządzenie nie podlegające zmianom, bez jednoczesnej zmiany całej konstytucji.

Dalsze prawa kobiet, które poza podkreśleniem równości płci w prawie, są również podkreślane explicite w kolejnych artykułach, aby zapewnić dokonanie się rewolucji dwoma sposobami: oddolnie (poprzez komuny kobiece prowadzące daleko zakrojoną edukację kobiet ze wszystkich warstw, religii i każdej grupy etnicznej i tworzenie oddziałów obronnych tylko kobiecych i oddziałów policji tylko kobiecych, jednocześnie zapewniając iż każda płeć ma mieć 40% przedstawicielstwa w obu siłach jako ostateczny cel), oraz odgórnie poprzez nakładanie już w konstytucji zagwarantowanego przynajmniej 40% udziału w rządzie każdej z płci,[116] a także wymienienie oddzielnie praw kobiet, aby nikt nie mógł ich podważać poprzez zawarcie ich jedynie „implicite".

Do tych artykułów należą artykuł 26 i 27, które stanowią tak daleko idące równouprawnienie, które wykracza nawet czasami poza to równouprawnienie, które znamy z najbardziej postępowych krajów zachodu, jak chociażby Stanów Zjednoczonych. Poza oczywiście zapewnieniem kobietom równości w rodzinie (na zasadzie partnerskiej), równości w instytucjach życia społecznego jak i publicznego, zapewnia takie rzeczy jak wolność do zrzeszania się towarzystw kobiecych występujących przeciw jakiejkolwiek dyskryminacji i tworzących poprzez zrzeszenia odpowiedniej siły nacisku na rząd (jest to reminiscencja ruchu sufrażystek, którą próbuje się przełożyć na możliwości Bliskiego Wschodu i pomóc powoływać odgórnie i to przez samą (sic!) konstytucję). Kolejny artykuł wprowadza także uzupełnienie o równości płac dla kobiet i mężczyzn, czyli coś, co jeszcze w dużej części państw Zachodu jest dziś debatowane i przeprowadzane z większym lub mniejszym sukcesem. Oczywiście należy podkreślić ponownie, iż jest to jedynie kontekst tzw. „przypadku idealnego" czyli zakładania, iż rzeczywistość na miejscu jest taka jaka obowiązuje w wyniku odczytywania litery prawa.

Artykuł 29, podobnie jak artykuł 26, nieodwołalnie zabrania wykorzystywania do pracy dzieci obu płci do roku uzyskania przez nie pełnoletności, który z duchem artykułu 49 wyznaczony jest dla obu płci na ukończenie 18 lat. Ten sam artykuł z tą samą surowością wprowadza zasadę, iż to prawo jednocześnie nie może zostać pogwałcone przez żadne tradycje, ani religię i w przypadku kolizji zasad moralnych, wynikających z religii, czy tradycji mniejszości etnicznych, przeważa zawsze wyższość ustawy zasadniczej i ogranicza w tym kontekście artykuły dotyczące wolności religijnej, ponieważ zamyka jakiekolwiek możliwości zawiązania związku przez obie płcie przed ukończeniem 18 roku życia prawnie legalnego związku, a dokonanie takiego jest uważane za nie pociągające żadnych skutków w prawie i zwyczajnie uważane za nieistniejące.[117]

Artykuły 33 i 37 wprowadzają odpowiednio wolność prasy, również tej nieprzychylnej rządowi, osobom publicznym, partiom jak i religii; cenzura zostaje ograniczona do minimum, drugi zaś z artykułów wprowadza zgodnie z odpowiednią ustawą UN o uchodźctwie wolność do przekraczania granic Federacji dla osób szukających schronienia na jej terytorium na czas tak długi, jak będzie to wymagane przez jednostkę. Dodatkowo wprowadza brak potrzeby starania się o uzyskanie azylu; ten zostaje przyznany automatycznie przez fakt przekroczenia granicy państwa, o ile zamierzenia jednostki nie są skierowane przeciw konstytucji Federacji.

Artykuły 39 i 43 przyznają obywatelom swobodę poruszania się i osiedlania w każdym miejscu i w każdym z czterech kantonów Federacji oraz zabezpieczają prawo do nienaruszalności dóbr prywatnych za wyjątkami stanowionymi przez prawo.

Artykuł 42 wprowadza zasadę zgodną z duchem demokracji socjalistycznej i konfederacyjnej głoszonej przez Ocalan'a, głoszącą „To each according to his contribution". Dodatkowo wprowadza zasadę, iż uniwersytety i inne ośrodki edukacji powinny wspierać ze wszystkich sił nauczanie krytycznego myślenia na temat każdej z doktryn, a także wzrastania w duchu sceptycyzmu i logicznego myślenia opartego na najnowszych osiągnięciach technologii i nauki. Te dwie ostatnie powinny być rozwijane i traktowane jako moralna powinność każdego z obywateli.

See comments (2)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Adam Pawłowski Student historii UW i pracownik Muzeum Wojska Polskiego. Religiosceptyk, z zamiłowaniem do fizyki teoretycznej i geopolityki, amator psychologii ewolucyjnej i kofeiny.  Number of texts in service: 17  Show other texts of this author  Latest author's article: Czy trwały pokój w Syrii i Iraku jest możliwy? cz. 2