W szczegółach sprawa jest może trochę bardziej zawiła, ale wychodzi na to samo. Zdaje się, że Brytyjczycy rozważali przeprowadzenie pewnych symbolicznych bombardowań miast niemieckich dla zachowania pozorów — fotografie z tej akcji można by opublikować w gazetach i tłumaczyć, że to odwet za polskie straty. To mogłoby jakoś bronić honoru aliantów. Sprzeciwił się jednak temu rząd francuski, uważając, że w tej sytuacji mógłby spłonąć np. Strasburg czy nawet część Paryża. Ostatecznie nasi sojusznicy nie zrobili militarnie nic.

Drugie pytanie jest takie, czy mocarstwa alianckie mogły coś zrobić? W tej kwestii historiografia ewoluuje, ja też nie czuję się tutaj do końca specjalistą. Kilkadziesiąt lat temu poglądy były takie, że alianci mogli zaatakować z sukcesem Niemców od zachodu, wykorzystując ich zaangażowanie na froncie polskim. Najmocniej ten pogląd wyraził francuski pułkownik Adolphe Goutard w swojej książce 1940: Wojna straconych okazji.

Nieżyjący już Marian Zgórniak, jeden z moich profesorów z Krakowa i przedstawiciel nowszej historiografii, twierdził odwrotnie — że mimo wszystko do przełamania Linii Zygfryda Francuzi nie dysponowali choćby odpowiednią artylerią. Poza tym Niemcy mieli w 1939 r. przewagę w liczbie czołgów, a w lotnictwie była ona już wprost druzgocąca. Z argumentami prof. Zgórniaka trzeba się liczyć. Uważam jednak, że nie było tak, iż alianci nie mogli dla nas zrobić absolutnie nic.

Na koniec chciałbym jeszcze powiedzieć jedno, o czym zresztą pisałem w swojej książce [Polityka zagraniczna Polski 1938-1939. Cztery decyzje Józefa Becka, Warszawa 2012 — przyp. red.]: jeżeli w ogóle ofensywa sprzymierzonych mocarstw mogła Polsce cokolwiek dać, musiałaby nastąpić natychmiast (2­-4 września), kiedy polskie wojska jeszcze się biły nie w odosobnionych zgrupowaniach, ale w ramach planu kampanii obronnej. Kiedy zaś zostały już de facto rozbite i broniły się tylko lokalne zgrupowania, to nawet ofensywa sojuszników, by nas nie ocaliła. Mogła ona co najwyżej umożliwić nam prowadzenie wojny partyzanckiej na wschodnich kresach. Oczywiście to wszystko przy założeniu, że nie napadną na nas Sowieci.

Ale to już całkiem inna historia.

*

Prof. Marek Kornat (Instytut Historii PAN, Wydział Prawa i Administracji UKSW) — historyk i sowietolog. Zajmuje się historią dyplomacji i stosunków międzynarodowych w XX wieku oraz dziejami polskiej i zachodniej myśli politycznej i sowietologii. Gościł naukowo m.in. w Centre national de la recherche scientifique w Paryżu, na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku i w Leibniz-Institut für Europäische Geschichte w Moguncji. Laureat licznych nagród i stypendiów. Wydał m.in. Bolszewizm — totalitaryzm — rewolucja — Rosja. Początki sowietologii i studiów nad systemami totalitarnymi w Polsce (1918-1939) (2003-2004), Polityka zagraniczna Polski 1938-1939. Cztery decyzje Józefa Becka (2012).

*

Tekst powstał dla Ośrodka Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego

Comment on this article..   See comments (36)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    MS Word