Analiza słowiańskiego dziedzictwa kulturowego doprowadziła mnie do konkluzji, że o ile w sensie geopolitycznym interesy Polski i Chin układają się zbieżnie, o tyle w sensie kulturowym, Chiny są największym przeciwieństwem Słowiańszczyzny. Bardzo wyraziście wyłoniło się to w rankingu WHO male-female suicide ratio, w którym Polska jest na pierwszym miejscu na świecie, podczas kiedy Chiny na miejscu ostatnim.

Przyczyny są kulturowe: niska pozycja kobiety w kulturze chińskiej. Konfucjusz pisał: "Kobieta zwyczajna ma tyle rozumu, co kura; kobieta nadzwyczajna — tyle, ile dwie kury". Na drugim biegunie mamy kulturę polską, która jest tak silnie zorientowana na kobietę, że zdołała nawet przeorientować religię chrześcijańską z kultu Jezusa na kult Maryi.

Samobójstwo nie jest specyfiką gatunkowo-biologiczną, lecz nade wszystko kulturową. Najwyższa skala samobójstw występuje w Europie (15,4), najniższa zaś na Bliskim Wschodzie (3,9). Można by pomyśleć, że jest to kwestią cywilizacji śmierci czyli autodestruktywnym demograficznie trendem kultur europejskich, tyle że niewiele mniej popularne są samobójstwa w kulturach azjatyckich (13,2 południowo-wschodnia Azja), które są demograficzną potęgą.

Często pisze się, że wysoki poziom samobójstw to specyfika krajów postsowieckich, jednak ogólny poziom samobójstw nie ma wiele wspólnego z podziałem na wschód i zachód. Według danych WHO to właśnie byłe republiki i kraje bloku wschodniego przodują w Europie z najniższymi poziomami samobójstw: Tadżykistan 2,5, Azerbejdżan 2,6, Albania 6,3, Armenia 6,6, Turkmenistan 6,7, Uzbekistan 7,4, Macedonia 7,9, Gruzja 8,2, Kirgistan 8,3, Bośnia i Hercegowina 8,8, Czarnogóra 10,3, Rumunia 10,4, Bułgaria 11,5 — kraje zachodnie mają wyższy poziom. Nie można przy tym pisać, że ten niski poziom samobójstw części byłych republik wynika np. z islamu, bo przecież Armenia czy Gruzja to kraje prawosławne, zaś Kazachstan, który ma bardzo wysoki poziom, to kraj islamski.

Wysoki poziom samobójstw w Europie może być kwestią kulturową. W kulturach europejskich samobójstwo postrzegano dwuznacznie. Platon potępiał je jako czyn antypaństwowy. Stoicy wręcz je gloryfikowali. Montaigne pisał: „Bóg dosyć jasno daje nam znak do odejścia, skoro stawia nas w takiej pozycji, iż żyć gorszym nam jest, niżeli umrzeć. Słabością jest ustępować złemu, ale szaleństwem je hodować. Stoicy powiadają, że żyć zgodnie z naturą, znaczy dla mędrca rozstać się z życiem wówczas jeszcze, gdy jest ono w pełnej pomyślności, o ile dobrze wybierze czas po temu; dla głupca zasię czepiać się życia, mimo iż najnędzniejszego". Starożytny Rzym oparł się na filozofii stoickiej. Nowożytny Rzym, katolicyzm, oparł się na filozofii platońskiej (jakkolwiek chrześcijaństwo w dużej mierze czerpało także z filozofii stoickiej, a sama Biblia nie potępia samobójstwa, zaś św. Paweł pisał nawet: „Pragnę zbyć się żywota, aby być z Jezusem Chrystusem", Flp 1,23).

Zachodnia psychologia opisuje tzw. efekt Wertera, czyli falę samobójstw będącą następstwem nagłośnienia słynnego samobójstwa. Mają one być pokłosiem naśladownictwa. Dlaczego jednak nie odnotowano nigdy, powiedzmy, efektu Herostratesa, czyli fali podpaleń w efekcie nagłośnienia słynnego podpalenia? Otóż w kulturach europejskich nigdy nie wartościowano pozytywnie zdobywania sławy poprzez destrukcję, stąd i nie ma tutaj tępego naśladownictwa. Pozytywne wartościowanie samobójstw jest natomiast wyraźnie zakorzenione w kulturach europejskich, choć jest przytłumione obecną dominacją myśli platońskiej. Tzw. efekt Wertera to po prostu odpowiednio silny impuls kulturowy, który wyzwala tę nieco przytłumioną warstwę naszej kultury.

Niniejszy tekst, choć wskazuje, że samobójstwo to nie tyle kwestia psychiatryczna, co kulturowa, nie jest formą wartościowania tego zjawiska. Nie wiem, czy w ujęciu cywilizacyjnym lepsze jest podejście platońskie czy stoickie. Rozum opowiada się za stoicyzmem. Intuicja ciągnie ku Platonowi. Głównym argumentem na rzecz Platona wydaje mi się to, że Rzym starożytny przetrwał tysiąc lat, zaś Rzym nowy istnieje już tysiąc pięćset lat z górą i nie wydaje się, aby miał upaść w najbliższym czasie.

Bez względu jednak na odpowiedź na powyższe, powinniśmy zakończyć roztaczanie histerii i dramatyzmu wokół tego zjawiska. Nie stanowi ono polskiego problemu. Poziom samobójstw w Polsce jest taki sam jak w Finlandii. Samobójstwa polskie o tyle są ciekawym zjawiskiem, że eksponują prokobiecy charakter naszej kultury.

Comment on this article..   See comments (12)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    MS Word

Mariusz Agnosiewicz Redaktor naczelny Racjonalisty, założyciel PSR, prezes Fundacji Wolnej Myśli. Autor książek Kościół a faszyzm (2009), Heretyckie dziedzictwo Europy (2011), trylogii Kryminalne dzieje papiestwa: Tom I (2011), Tom II (2012), Zapomniane dzieje Polski (2014).  Private site  Number of texts in service: 952  Show other texts of this author  Number of translations: 5  Show translations of this author  Newest author's article: Oceanix. Koreańczycy chcą zbudować pierwsze pływające miasto