(...) Przedmiotem instrukcji z 3 VIII 1990, podobnie ,jak instrukcji z 24 VIII 1990, jest wprowadzenie do „wszystkich państwowych przedszkoli, szkół podstawowych i ponadpodstawowych, nie wyłączając szkół specjalnych, szpitalnych etc." nauki religii dla uczniów, których rodzice sobie tego życzą. „Rodzice zapisując dziecko do szkoły złożą na ten temat oświadczenie, a w przypadku młodzieży ze szkół ponadpodstwowych — deklarację wyrażającą wolę korzystania z nauki religii mogą składać rodzice lub uczniowie".

Instrukcje zakresem swojej regulacji dotykają zatem sfery wolności sumienia i wyznania oraz stosunku państwa do Kościoła, a w konsekwencji sfery podstawowych wolności i praw obywateli. Dotykają zatem problematyki o doniosłym znaczeniu społecznym i ustrojowo-politycznym, znajdującej w naszym systemie prawnym swoje miejsce w przepisach Konstytucji RP oraz w ustawodawstwie zwykłym. W konsekwencji problematyka ta stanowi materię należącą z jednej strony do właściwości ustrojodawcy, z drugiej zaś strony do właściwości ustawodawcy zwykłego. Normy prawne w zakresie tej problematyki usytuowane poniżej ustawy zwykłej mogą dochodzić w tej sytuacji do skutku jedynie w postaci aktów wykonawczych do ustaw i to wyłącznie na podstawie szczegółowego upoważnienia konkretnej ustawy, określającego jednoznacznie przedmiot odesłany do unormowania w tej drodze, rodzaj aktu wykonawczego oraz organ upoważniony do jego wydania. W tym stanie rzeczy instrukcje wymagają oceny w aspekcie ich legalności (istnienia upoważnienia do ich wydania), z drugiej zaś strony w aspekcie ich konstytucyjności (zgodności z ustawami i Konstytucją). Ocena taka jest tym bardziej zasadna, iż akty instrukcyjne niejako ex definitione nie należą do kategorii aktów ogólnych ustanawiających normy prawne. Zaliczane są bowiem przez naukę i praktykę do aktów ogólnych stosowania prawa, wyjaśniających w szczególności treść obowiązujących norm prawnych i sposób ich stosowania w praktyce, nigdy zaś do aktów ogólnych ustanawiających normy prawne.

Oceniając obydwie instrukcje w tym kontekście można przyjąć, iż istotą niniejszej sprawy jest nie tyle problem, czy w szkołach i innych państwowych placówkach oświatowo-wychowawczych, zwanych dalej w skrócie „szkołami", ma być, czy też nie ma być wprowadzona nauka religii, ile to, czy wprowadzenie nauki religii do szkół tymi instrukcjami dokonane zostało w pełnej zgodności z porządkiem prawnym ukształtowanym w tym zakresie przez Konstytucję RP i obowiązujące ustawodawstwo zwykłe, w tym z poszanowaniem właściwości (kompetencji) ustrojodawcy i ustawodawcy zwykłego oraz hierarchii źródeł prawa. (...) Wyjaśnienia wymaga, czy nauka religii włączona została do działalności państwowych szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych, czy też odbywa się jedynie na terenie obiektów należących do tych placówek, jak to w toku postępowania sugerował Minister Edukacji Narodowej oraz Komisja Wspólna Rządu i Episkopatu.

Z treści instrukcji z 3 VIII 1990 dotyczącej nauki religii katolickiej wynika jednoznacznie, iż chodzi tu o wprowadzenie nauki religii do działalności szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych, jako jednego z przedmiotów nauczania. Świadczy o tym szereg postanowień instrukcji, wskazujących wprost na inkorporację tego przedmiotu do działalności państwowej szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych. (...)

Z instrukcji wynika wreszcie, iż z chwilą wprowadzenia nauki religii do szkół, Kościół Katolicki zaniechał nauki religii w kościelnych punktach katechetycznych. Zadeklarował natomiast szkołom mającym trudności lokalowe udostępnianie sal katechetycznych na ich potrzeby. (...)

Włączając do działalności państwowych szkół i innych placówek oświatowo­wychowawczych naukę religii, obydwie instrukcje w sposób oczywisty naruszają szereg przepisów Konstytucji RP i ustaw zwykłych.

Przede wszystkim instrukcje, mimo iż ustanawiają normy prawne i to w sferze podstawowych wolności i praw obywateli objętej regulacją Konstytucji RP i ustaw zwykłych, a więc w sferze, w której ze względu na istotę tych wolności i praw wykazywana jest znamienna powściągliwość ustawodawcy do odsyłania regulacji spraw z tego zakresu do aktów wykonawczych — wydane zostały jako akty samoistne, bez jakiejkolwiek podstawy prawnej (bez jakiegokolwiek upoważnienia ustawowego). Mimo iż dotyczą wprost wolności i praw obywateli, zaadresowane zostały jedynie do organów, administracji oświatowej, jako interna administracji, nie zostały nigdzie opublikowane, przez co stały się niedostępne dla obywateli. Poprzez wydanie ich bez jakiejkolwiek podstawy prawnej naruszają przepis art. 3 ust. 2 Konstytucji RP, proklamujący zasadę legalizmu działania organów państwowych, w tym wypadku w sferze działalności prawotwórczej, poprzez wydanie wspomnianych wyżej instrukcji przez Ministra Edukacji Narodowej. (...)

Instrukcje, wydane bez jakiejkolwiek podstawy prawnej, wkraczają głęboko i w wieloraki sposób w ukształtowany obecnie, w miarę spójny i konsekwentny system przepisów dotyczących wolności sumienia i wyznania oraz oddzielenia Kościoła od państwa, naruszając go w oczywisty sposób, tworząc w jego miejsce mozaikowo sprzeczny wewnętrznie pozaprawny stan praktyczny.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Wprowadzenie religii do szkół Wprowadzenie religii do szkół: OTK 30I91

Comment on this article..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word