Art. 37. Zabrania się tworzenia i działalności partii politycznych oraz organizacji społecznych, których cele programowe albo działalność są ukierunkowane na likwidację niepodległości Ukrainy, zmianę siłą ustroju konstytucyjnego, pogwałcenie suwerenności i integralności terytorialnej państwa, zagrożenie jego bezpieczeństwa, bezprawne zagarnięcie władzy państwowej, propagandę wojny, przemocy, na rozpalanie wrogości etnicznej, rasowej, religijnej, zamach na prawa i wolności człowieka, zdrowie ludności.

Partie polityczne i organizacje społeczne nie mogą posiadać formacji paramilitarnych.

Nie dopuszcza się tworzenia i działalności struktur organizacyjnych partii politycznych w organach władzy wykonawczej lub sądowniczej i w organach wykonawczych samorządu lokalnego, w formacjach wojskowych, a także w przedsiębiorstwach państwowych, w zakładach nauczania i innych państwowych instytucjach i organizacjach.

Zakaz działalności organizacji społecznej może nastąpić tylko w trybie sądowym.

Art. 38. Obywatele mają prawo brać udział w zarządzeniu sprawami państwa, w ogólnoukraińskich i lokalnych referendach, swobodnie wybierać i być wybieranymi do organów władzy państwowej i organów samorządu lokalnego.

Obywatele korzystają, na równych zasadach, z prawa dostępu do służby państwowej, a także do służby w organach samorządu lokalnego.

Art. 39. Obywatele mają prawo do zgromadzeń pokojowych — bez broni, i do zebrań, mityngów, pochodów oraz demonstracji, o przeprowadzeniu których zawiadamia się zawczasu organy władzy wykonawczej lub organy samorządu lokalnego.

Ograniczenia w realizacji tego prawa można ustanowić sądownie, zgodnie z prawem, i tylko w interesie bezpieczeństwa narodowego i porządku społecznego — w celu zapobieżenia rozruchom lub przestępstwom, w celu ochrony zdrowia ludności albo obrony praw i wolności innych ludzi.

Art. 40. Wszyscy mają prawo zwracać się indywidualnie lub zbiorowo, w formie pisemnej lub osobiście do organów władzy państwowej, organów samorządu lokalnego i do osób zajmujących stanowiska urzędowe oraz służbowe w tych organach, które są zobowiązane rozpatrzyć podania i udzielić odpowiedzi wraz z uzasadnieniem w terminie określonym w ustawie.

Art. 41. Każdy ma prawo władać, korzystać i rozporządzać swoją własnością, rezultatami swojej intelektualnej i twórczej działalności.

Tryb nabywania prawa własności prywatnej określa ustawa.

Obywatele dla zaspokajania swoich potrzeb mogą korzystać, zgodnie z ustawą, z obiektów własności państwowej lub komunalnej.

Nikogo nie można pozbawić, niezgodnie z prawem, prawa własności. Prawo własności prywatnej jest nienaruszalne.

Przymusowe wywłaszczenie dotyczące obiektów prywatnej własności można stosować tylko wyjątkowo w przypadkach koniecznych ze względu na interes społeczny, na podstawie i w trybie, określonym w ustawie oraz pod warunkiem uprzedniego i pełnego odszkodowania. Przymusowe wywłaszczenie takich obiektów z pełnym odszkodowaniem w terminie późniejszym, dopuszcza się tylko w warunkach stanu wojennego lub wyjątkowego.

Konfiskata mienia może nastąpić wyłącznie na podstawie orzeczenia sądu w przypadkach, rozmiarze i trybie, określonych w ustawie.

Korzystanie z własności nie może przynosić szkody prawom, wolnościom, i godności obywateli, interesom społeczeństwa, nie może pogarszać stanu środowiska i naturalnych właściwości ziemi.

Art. 42. Każdy ma prawo do prowadzenia działalności gospodarczej, o ile ustawa jej nie zabrania.

Ustawa ogranicza działalność gospodarczą deputowanych, funkcjonariuszy publicznych organów władzy państwowej i organów samorządu lokalnego.

Państwo zapewnia obronę konkurencyjności i działalności gospodarczej. Nie dopuszcza się wykorzystywania monopolistycznej pozycji na rynku, niezgodnego z prawem ograniczania konkurencji i nieuczciwej konkurencji. Rodzaje i zakres monopolu określa ustawa.

Państwo chroni prawa konsumentów, sprawuje kontrolę nad jakością i bezpieczeństwem produkcji we wszystkich rodzajach usług i prac, wspiera organizacje społeczne konsumentów.

Art. 43. Każdy ma prawo do pracy, obejmujące możliwość zdobycia środków na utrzymanie dzięki pracy, jaką dobrowolnie wybiera albo na jaką dobrowolnie się godzi.

Państwo tworzy warunki dla urzeczywistniania prawa do pracy, gwarantuje równe możliwości przy wyborze zawodu i rodzaju zajęcia, realizuje programy nauki zawodu, przygotowuje i dokształca kadry odpowiednio do potrzeb społeczeństwa.

Zabrania się korzystania z pracy przymusowej. Nie uważa się za pracę przymusową służby wojskowej albo alternatywnej (nie wojskowej), a także pracy lub służby, jaką wykonuje się na podstawie wyroku lub innej decyzji sądu albo zgodnie z ustawami o stanie wojennym i wyjątkowym.

Każdy ma prawo do pracy wykonywanej w należytych, bezpiecznych i zdrowych warunkach, do płacy zarobkowej, nie niższej niż minimalna wysokość wynagrodzenia określona w ustawie.

Zabrania się wykorzystywania pracy kobiet i nieletnich dzieci w pracach niebezpiecznych dla zdrowia.

Obywatelem gwarantuje się ochronę przed bezprawnym zwolnieniem.

Prawo do otrzymywania w terminie wynagrodzenia za pracę jest chronione ustawą.

Art. 44. Pracownicy mają prawo do strajku w celu obrony swoich interesów ekonomicznych i socjalnych.

Tryb realizacji prawa do strajku określa ustawa, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia bezpieczeństwa narodowego, ochrony zdrowia, praw i wolności innych ludzi.

Nikogo nie można zmuszać do uczestnictwa lub do nie uczestniczenia w strajku.

Zakaz strajku jest dopuszczalny tylko na podstawie ustawy.

Art. 45. Każdy pracownik ma prawo do wypoczynku.

Prawo to gwarantuje ustawowe dni cotygodniowego wypoczynku, a także corocznego płatnego urlopu, normy skróconego dnia pracy dla wyszczególnionych zawodów i wytwórczości oraz skróconego czasu pracy w nocy.

Ustawa określa maksymalną długość czasu pracy, minimalną długość wypoczynku i coroczny płatny urlop, dni wolne od pracy i święta, a także inne warunki realizacji tego prawa.

Art. 46. Obywatele mają prawo do opieki socjalnej. Obejmuje ono prawo do zabezpieczenia społecznego w razie pełnej, częściowej lub tymczasowej utraty zdolności do pracy, utraty żywiciela, bezrobocia z nie z własnej woli, a także z powodu starości i w innych przypadkach, przewidzianych w ustawach.

Prawo to gwarantuje się poprzez powszechne i obowiązkowe, państwowe ubezpieczenie społeczne ze środków pochodzących ze składek ubezpieczeniowych obywateli, przedsiębiorstw, urzędów i organizacji, a także z środków budżetowych oraz innych źródeł zabezpieczenia społecznego; poprzez stworzenie sieci instytucji państwowych, komunalnych, prywatnych w celu opieki nad osobami niezdolnymi do pracy.

Emerytury, inne rodzaje socjalnych wypłat oraz zasiłków stanowiących podstawowe źródło utrzymania, powinny zapewniać poziom życia nie niższy niż minimum społeczne, określone w ustawie.

Art. 47. Każdy ma prawo do mieszkania. Państwo tworzy warunki, umożliwiające każdemu obywatelowi zbudowanie mieszkania, nabycie go na własność lub wynajęcie.

Obywatelom potrzebującym opieki społecznej, państwo oraz organy samorządu lokalnego przydzielają mieszkanie nieodpłatnie albo za przystępną dla nich opłatą, zgodnie z ustawą.

Nikogo nie można drogą przymusu pozbawić mieszkania, inaczej niż na podstawie orzeczenia sądu wydanego w oparciu o ustawę.

Art. 48. Każdy ma prawo do godnego poziomu życia dla siebie i swojej rodziny, w tym do wystarczających środków na jedzenie, ubranie i mieszkanie.

Art. 49. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia, pomocy medycznej i ubezpieczenia zdrowotnego.

Ochronę zdrowia zapewnia się dzięki finansowaniu przez państwo odpowiednich programów społeczno-gospodarczych, zdrowotno-sanitarnych, sanatoryjnych.

Państwo tworzy warunki dla skutecznej i dostępnej dla wszystkich obywateli służby zdrowia. W państwowych i komunalnych instytucjach służby zdrowia udziela się bezpłatnej pomocy medycznej; nie można zmniejszyć istniejącej sieci takich instytucji. Państwo wspiera rozwój zakładów leczniczych wszystkich rodzajów własności.

Państwo dba o rozwój kultury fizycznej sportu, zapewnia dobry stan sanitarno-epidemiologiczny kraju.

Art. 50. Każdy ma prawo do przebywania w bezpiecznym dla życia i zdrowia środowisku oraz do wynagrodzenia za szkody poniesione w wypadku naruszenia tego prawa.

Każdemu gwarantuje się prawo swobodnego dostępu do informacji o stanie środowiska, jakości żywności i przedmiotów codziennego użytku, a także prawo do rozpowszechnienia takiej informacji. Nikt nie może utajnić takiej informacji.

Art. 51. Małżeństwo opiera się na dobrowolnym porozumieniu kobiety i mężczyzny.

Każdy z małżonków ma równe prawa i obowiązki w małżeństwie i w rodzinie.

Rodzice są zobowiązani utrzymywać dzieci do czasu osiągnięcia przez nie pełnoletności. Pełnoletnie dzieci są zobowiązane do opieki nad swoimi niezdolnymi do pracy rodzicami.

Rodzina, dzieciństwo, macierzyństwo i ojcostwo znajdują się pod ochroną państwa.

Art. 52. Dzieci mają równe prawa niezależnie od ich pochodzenia, a także od tego czy urodziły się w związkach oficjalnych czy też nieformalnych.

Wszelka przemoc wobec dziecka lub wykorzystanie go jest ścigane sądownie.

Utrzymanie i wychowanie sierot i dzieci pozbawionych opieki rodzicielskiej spoczywa na państwie. Państwo zachęca i wspiera dobroczynną działalność w dotyczącą do dzieci.

Art. 53. Każdemu przysługuje prawo do wykształcenia.

Ogólne wykształcenie średnie jest objęte powszechnym obowiązkiem szkolnym.

Państwo zapewnia: dostęp i bezpłatną opiekę przedszkolną, ogólne wykształcenie średnie, wykształcenie zawodowo-techniczne i wyższe w państwowych i komunalnych instytucjach nauczania; rozwój przedszkoli, wykształcenia średniego, pomaturalnego, zawodowo-technicznego, wyższego i podyplomowego, różnych form nauki; udzielanie stypendiów i ulg państwowych dla uczniów i studentów.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Konstytucja Litwy Konstytucja Republiki Czeskiej

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word