Orzeczenie Sądu Najwyższego — Izba Cywilna z dnia 12 kwietnia 1954 r. (II C 1003/53)

Ustawa z dnia 20 marca 1950 r. o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego stanowi o przejęciu tylko nieruchomości ziemskich kościoła, nie pozbawia go jednak innego majątku, ani też możności zaciągnięcia zobowiązań. Z przepisu, że tzw. Fundusz Kościelny utworzony z dochodów przejętych nieruchomości przeznaczony jest m.in. na "utrzymanie i odbudowę kościołów" - ani też z powszechnie znanego faktu, że Państwo łoży znaczne sumy na odbudowę kościołów — nie można jeszcze wyciągnąć wniosku, by kościół z własnych funduszów nie mógł czynić nakładów, ani też by Fundusz Kościelny miał odpowiadać za wszystkie w tej mierze zaciągnięte zobowiązania Kościoła. W przypadku, gdyby tak miało być, o dysponowaniu dochodami z nieruchomości przejętych przez Państwo nie decydowałoby Państwo, lecz poszczególne kościelne osoby prawne.

*

Orzeczenie Sądu Najwyższego — Izba Cywilna z dnia 14 sierpnia 1957 r. (3 CR 385/57)

W myśl przepisu art. 4 ust. 5 ustawy z dnia 20 marca 1950 r. (Dz. U. 1950 r. Nr 9 poz. 87) orzekanie o tym czy nieruchomość stanowi gospodarstwo rolne proboszcza należy do władzy administracyjnej a nie do sądu. Rozstrzygnięcie właściwego ministra co do charakteru spornej nieruchomości ma znaczenie prejudycjalne i dlatego sąd winien skorzystać z uprawnień przysługujących z mocy art. 191 pkt 3 kpc i postępowanie zawiesić bądź z urzędu spowodować rozstrzygnięcie władzy administracyjnej, bądź też zakreślić odpowiedni termin stronie powodowej do wszczęcia postępowania administracyjnego i przedłożenia decyzji właściwego ministra. Fakt, że parafia nie jest hipoteczną właścicielką nieruchomości nie stoi na przeszkodzie uznania nieruchomości przez władzę administracyjną za gospodarstwo rolne proboszcza powodowej parafii, skoro w myśl powołanego przepisu ust. 2 wystarczy posiadanie nieruchomości przez proboszcza.

*

Orzeczenie Sądu Najwyższego — Izba Cywilna z dnia 24 listopada 1958 r. (3 CR 91/58)

O tym, czy nieruchomość ma charakter nieruchomości związku wyznaniowego z mocy art. 4 ustawy z dnia 20 marca 1950 r. (Dz. U. 1950 r. Nr 9 poz. 87) rozstrzyga wyłącznie właściwy organ administracji państwowej.

*

Orzeczenie Sądu Najwyższego — Izba Cywilna z dnia 30 czerwca 1960 r. (4 CO 352/60)

Okoliczność, że ustawa z dnia 20 marca 1950 r. o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego (Dz. U. 1950 r. Nr 9 poz. 87) reguluje odrębnie przejęcie na własność Państwa nieruchomości związków wyznaniowych, nie wyłącza przejęcia ich na własność Państwa z mocy przepisów ustawy z dnia 12 marca 1958 r. (Dz. U. 1958 r. Nr 17 poz. 71), jeżeli zachodzą przesłanki takiego przejęcia. Ustawa z dnia 12 marca 1958 r. zajmuje się wprawdzie uporządkowaniem niektórych spraw, związanych z przeprowadzeniem reformy rolnej i osadnictwa rolnego, lecz głównym jej celem jest uregulowanie kwestii sprzedaży nieruchomości rolnych, a w związku z tym ustabilizowanie i uporządkowanie stosunków własnościowych nieruchomości rolnych. Z tej przyczyny zasięg ustawy nie ogranicza się do uregulowania nieformalnych, pozaprawnych stanów, lecz obejmuje wszystkie przypadki (poza wyjątkami z art. 9 ust. 2 ustawy), w których władanie oparte jest na szczególnym tytule prawnym. Ustawodawcy bowiem chodziło o szybkie, uproszczone uregulowanie stanu prawnego nieruchomości rolnych w celu umożliwienia ich sprzedaży. Norma art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. posiada więc charakter ogólny i dotyczy wszystkich nieruchomości rolnych, a zatem i nieruchomości rolnych stanowiących własność związków wyznaniowych.

*

Postanowienie Sądu Najwyższego — Izba Cywilna z dnia 24 października 1961 r. (1 CR 926/61)

Wejście w życie ustawy z dnia 20 marca 1950 r. (Dz. U. 1950 r. Nr 9 poz. 87) nie tylko przerwało zasiedzenie w stosunku do posiadanych przed dniem wejścia w życie powołanej ustawy przez związki wyznaniowe nieruchomości ziemskich, lecz także uniemożliwiło rozpoczęcie na nowo (po przerwie) biegu zasiedzenia nieruchomości ziemskich na rzecz tych związków.

Notka: W uzasadnieniu odesłanie do: art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 20 marca 1950 r. o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego; art. 1 ustawy z dnia 18 lipca 1950 r. Przepisy ogólne prawa cywilnego (Dz. U. 1950 r. Nr 34 poz. 311); art. 296 dekretu z dnia 11 października 1946 r. Prawo rzeczowe (Dz. U. 1946 r. Nr 57 poz. 319); art. 2229, art. 2262 Kodeksu Cywilnego Napoleona.

[OSNCP 1963/3 poz. 55]

*

Postanowienie Sądu Najwyższego — Izba Cywilna z dnia 19 stycznia 1962 r. (4 CR 256/61)

Okoliczność, że ustawa z dnia 20 marca 1950 r. reguluje odrębnie przejęcie na własność Państwa nieruchomości związków wyznaniowych, nie wyłącza — zdaniem Sądu Najwyższego — przejęcia ich na własność Państwa z mocy przepisów ustawy z dnia 12 marca 1958 r., jeżeli zachodzą przesłanki takiego przejęcia, określone w art. 9 ust. 1 i 3 ustawy.

*

Postanowienie Sądu Najwyższego — Izba Cywilna z dnia 16 maja 1964 r. (II CR 221/64)

1. Grunty stanowiące gospodarstwa rolne proboszczów są własnością kościelną i w zakresie obrotu podlegają tym samym normom prawnym co grunty należące do osób fizycznych i osób prawnych nie będących jednostkami gospodarki uspołecznionej.

2. Stosownie do przepisów ustawy z dnia 20 marca 1950 r. o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego (Dz. U. 1950 r. Nr 9 poz. 87), przy sporządzaniu aktu notarialnego zbycia takiego gospodarstwa potrzebne jest przedstawienie przez zbywcę — parafię Kościoła rzymsko-katolickiego — orzeczenia Urzędu do Spraw Wyznań stwierdzającego, że dana nieruchomość rolna stanowi gospodarstwo rolne proboszcza.

Notka: W uzasadnieniu odesłanie do: art. 1, art. 2, art. 4 ust. 2 i 5 ustawy z dnia 20 marca 1950 r. o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego; art. 41 ustawy z dnia 18 lipca 1950 r. Przepisy ogólne prawa cywilnego (Dz. U. 1950 r. Nr 34 poz. 311); art. 45, art. 46 dekretu Rady Ministrów z dnia 11 października 1946 r. Prawo o księgach wieczystych (Dz. U. 1946 r. Nr 57 poz. 320); art. XV ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny; art. 22 ustawy z dnia 25 maja 1951 r. Prawo o notariacie (Tekst jednolity: Dz. U. 1963 r. Nr 19 poz. 106); art. 160 § 2, art. 163, art. 167 kc; art. 6 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 lipca 1957 r. o obrocie nieruchomościami rolnymi (Dz. U. 1957 r. Nr 39 poz. 172); art. 2, art. 4 ustawy z dnia 29 czerwca 1963 r. o ograniczeniu podziału gospodarstw rolnych (Dz. U. 1963 r. Nr 28 poz. 168); rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 lipca 1963 r. w sprawie ograniczenia podziału gospodarstw rolnych (Dz. U. 1963 r. Nr 36 poz. 208).

[OSNCP 1965/6 poz. 99]

*

Postanowienie Sądu Najwyższego — Izba Cywilna z dnia 5 lutego 1966 r. (II CR 47/66)

1. Podmiotem własności kościelnych nieruchomości ziemskich, które stosownie do art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 20 marca 1950 r. o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego nie podlegają przejęciu na własność Państwa, tj. beneficiów proboszczów, jest parafia, która odpowiada za długi z tytułu zaległych należności podatkowych obciążających beneficium proboszcza danej parafii.

2. Stosownie do art. 52 § 2 pr. o ks. wieczystych sprostowanie w księdze wieczystej wpisu prawa własności przez wpisanie w miejsce probostwa kościoła rzymsko-katolickiego w X parafii kościoła rzymsko-katolickiego w X może nastąpić również z urzędu.

*

Uchwała Sądu Najwyższego — Izba Cywilna z dnia 24 stycznia 1968 r. (III CZP 86/67)

1. Nieruchomość ziemska stanowiąca gospodarstwo rolne proboszcza może być przejęta na własność Państwa za zobowiązania podatkowe parafii.

2. Zagadnienie, czy w braku oświadczenia — w razie zbiegu kilku zobowiązań — organ finansowy zarachował zapłatę na poczet zobowiązania najdawniejszego — usuwa się spod rozpoznania sądu.

Notka: W uzasadnieniu odesłanie do: art. 30 dekretu Rady Ministrów z dnia 26 października 1950 r. o zobowiązaniach podatkowych (Dz. U. 1950 r. Nr 49 poz. 452); art. 1, art. 4 ustawy z dnia 20 marca 1950 r. o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych oraz utworzeniu Funduszu Kościelnego (Dz. U. 1950 r. Nr 9 poz. 87); art. 3 ustawy z dnia 21 grudnia 1958 r. o szczególnym trybie ściągania należności z tytułu niektórych zobowiązań właścicieli nieruchomości wobec Państwa (Dz. U. 1958 r. Nr 77 poz. 398).

[OSNCP 1968/6 poz. 100]

*

Uchwała Sądu Najwyższego — Izba Cywilna z dnia 7 sierpnia 1970 r. (III CZP 35/70)

Glosa: Zieliński Adam Nowe Prawo 1972/9 str. 1400 (Aprobująca)

Przewodniczący: sędzia F. Wesely. Sędziowie: B. Łubkowski, Z. Trybulski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Towarzystwa Jezusowego — Kurii Prowincjonalnej w W. o stwierdzenie zasiedzenia, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki dla Województwa Warszawskiego w Warszawie postanowieniem z dnia 5 marca 1970 r. III Cr 127/70 do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 kpc:

"Czy ustawa z dnia 20 marca 1950 r. o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego (Dz. U. 1950 r. Nr 9 poz. 87) ma zastosowanie również do nieruchomości miejskich"?

postanowił udzielić następującej odpowiedzi.

Ustawa z dnia 20 marca 1950 r. o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego (Dz. U. 1950 r. Nr 9 poz. 87 z późn. zm.) dotyczy nieruchomości rolnych bez względu na miejsce ich położenia.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Ustawa z 1950 o przejęciu dóbr martwej ręki Dobra martwej ręki: mniej znane dzieje Św.Majątków

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word