W Polsce dniami ustawowo wolnymi od pracy są w większości dni będące świętami religijnymi Kościoła Rzymskokatolickiego. Są to wszystkie niedziele oraz 10 innych dni: 1 stycznia (dzień Nowego Roku — uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi), drugi dzień Wielkanocy, 1 i 3 maja, dzień Bożego Ciała, 15 sierpnia (uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny), 1 listopada (dzień Wszystkich Świętych), 11 listopada, 25 grudnia (pierwszy dzień Bożego Narodzenia), 26 grudnia (drugi dzień Bożego Narodzenia). Dniami ustawowo wolnymi od pracy nie są soboty.

Ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania w art. 42 przewiduje ogólnie, że osoby należące do związków wyznaniowych, których święta nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy, mogą na własną prośbę uzyskać zwolnienie z pracy lub nauki na czas niezbędny do obchodzenia tych świąt, zgodnie z wymogami swej religii. Osoby niepełnoletnie mogą uzyskać tego rodzaju zwolnienie na wniosek swych rodziców lub opiekunów prawnych. Zwolnienie od pracy może być udzielone pod warunkiem odpracowania czasu zwolnienia, bez prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w dni ustawowo wolne od pracy lub pracę w godzinach nadliczbowych.

Szczegółowo zagadnie zwolnień od pracy lub nauki reguluje rozporządzenie ministrów pracy i polityki socjalnej oraz edukacji narodowej z 11 marca 1999 r. (Dz. U. Nr 26, poz. 235) przewiduje, że pracownik należący do związku wyznaniowego, którego święta nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy prośbę o udzielenia zwolnienia powinien zgłosić pracodawcy co najmniej 7 dni przed dniem zwolnienia. Pracodawca zawiadamia pracownika o warunkach odpracowania zwolnienia nie później niż 3 dni przed jego rozpoczęciem. Jeżeli święta religijne przypadają w określonym dniu każdego tygodnia, np. w każdy piątek, czy w każdą sobotę, to na prośbę pracownika pracodawca ustala dla niego indywidualny rozkład czasu pracy. Kodeks pracy stanowi, że niedopuszczalna jest jakakolwiek dyskryminacja w stosunkach pracy w szczególności ze względu na przekonania — zwłaszcza polityczne lub religijne. Uczeń lub student zgłasza prośbę o udzielenia zwolnienia od nauki w sposób przyjęty w szkole na początku roku szkolnego (akademickiego) lub w toku nauki, nie później jednak niż 7 dni przed dniem zwolnienia. Szkoła udzielając zwolnienia od nauki określa jednocześnie sposób wyrównania zaległości dydaktycznych. Wymienione akty prawne nie przewidują możliwości odmowy zwolnienia od pracy lub nauki na czas obchodzenia świąt religijnych, które nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy. W praktyce dla celów dowodowych prośbę o zwolnienie najlepiej jest zgłosić na piśmie.

Niektóre ustawy o stosunku państwa do nierzymskokatolickich kościołów i związków wyznaniowych precyzują dni, w których osobom należącym do właściwych wspólnot religijnych przysługuje zwolnienie, o ile nie są to dni ustawowo wolne od pracy. Realizacja tego uprawnienia następuje na zasadach przedstawionych wyżej.

Wierni Kościoła Prawosławnego mają prawo do obchodzenia świąt prawosławnych według kalendarza juliańskiego: 7 stycznia — pierwszy dzień Bożego Narodzenia, 8 stycznia — drugi dzień Bożego Narodzenia, 19 stycznia — Chrzest Pański, 7 kwietnia — Zwiastowanie Najświętszej Maryi Panny, drugi dzień Wielkanocy, 19 sierpnia — Święto Przemienienia Pańskiego, 28 sierpnia — święto Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny. Osobom należącym do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego ustawowo zagwarantowano prawo do zwolnienia od pracy lub nauki w: Wielki Piątek — Pamiątkę Śmierci Chrystusa Pana, Święto Wniebowstąpienia Chrystusa Pana oraz 31 października — Święto Reformacji. Wierni Kościoła Ewangelicko-Reformowanego oraz Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego mają prawo do zwolnienia w Wielki Piątek oraz w Święto Wniebowstąpienia. Wyznawcy Kościoła Katolickiego Mariawitów mają prawo do zwolnienia 2 sierpnia — w Święto Objawienia Dzieła Wielkiego Miłosierdzia i 23 sierpnia — Święto Krwi Przenajdroższej Pana Jezusa i Ofiary Mateczki. Osobom należącym do Kościoła Starokatolickiego Mariawitów przysługuje prawo do zwolnienia od pracy lub nauki w dniu 2 sierpnia będącego pamiątką Dzieła Wielkiego Miłosierdzia. Wierni Kościoła Chrześcijan Baptystów mają prawo do zwolnienia w Wielki Piątek jako pamiątkę śmierci Jezusa Chrystusa oraz w Święto Wniebowstąpienia Pańskiego. Wyznawcy Kościoła Zielonoświątkowego maja prawo do zwolnienia z pracy i nauki w Wielki Piątek, Wniebowstąpienie Pańskie oraz w drugi dzień Pięćdziesiątnicy. Wierni Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego mają ustawowo zagwarantowane prawo do zwolnienia z pracy i nauki na czas święta adwentystycznego, tj. od zachodu słońca w piątek do zachodu słońca w sobotę. Ustawa adwentystyczna podkreśla, że na prośbę pracownika, złożoną na początku okresu zatrudnienia lub w jego trakcie, nie później jednak niż 7 dni przed dniem zwolnienia, zakład pracy ustala dla niego indywidualny rozkład czasu pracy. Zasady te stosuje się odpowiednio do uczniów wyznania adwentystycznego, lecz szkoły udzielając zwolnień określają zarazem sposób wyrównania zaległości. Osoby należące do gmin wyznaniowych żydowskich maja prawo do zwolnień z pracy i od nauki na czas szabasu trwającego od zachodu słońca w piątek do zachodu słońca w sobotę oraz w następujące święta, których terminy określone są według kalendarza żydowskiego: Nowy Rok — 2 dni, Dzień Pojednania — 1 dzień, Święto Szałasów — 2 dni, Zgromadzenie Ósmego Dnia — 1 dzień, Radość Tory — 1 dzień, Pesach — 4 dni, Szawuot — 2 dni. Wierni Muzułmańskiego i Karaimskiego Związków Religijny mogą uzyskać zwolnienia z pracy na zasadach określonych w ustawie o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Natomiast młodzież szkolna muzułmańska i karaimska jest wolna od zajęć szkolnych w dni świąteczne ustalone przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na wniosek odpowiednio: muzułmańskiego Muftiego i karaimskiego Hachana.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Jak założyć cmentarz? Rejestracja Kościoła i związku wyznaniowego

Comment on this article..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Paweł Borecki Doktor habilitowany, pracownik Katedry Prawa Wyznaniowego Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalność naukowa: prawo wyznaniowe. Autor artykułów i książek z zakresu prawa wyznaniowego.  Number of texts in service: 47  Show other texts of this author  Newest author's article: Państwo laickie w świetle dorobku współczesnego konstytucjonalizmu europejskiego