III. Wnioski

III. 1. Komunikat i związane z nim kazania oraz zapowiedzi dalszych działań przeciwko konstytucji mają, jak już wspomniałem wyżej w pkt I. 6, „zmiękczyć" Rząd i SLD. Od dawna wiadomo, że każdy gest porozumienia, każde ustępstwo jest uważane za dowód słabości rządzących. Episkopat zawsze liczył się tylko z silnymi i stanowczymi. Nie wolno więc ulec panice. Trzeba odczekać na oficjalne wystąpienie Episkopatu do Rządu w sprawie projektów ustaw okołokonkordatowych, a po nim zapowiedzieć, że rozpatrzy je Rada Ministrów. W obecnej sytuacji trzeba więc odwlec dyskusję sejmową w sprawie ratyfikacji konkordatu nie tylko do referendum konstytucyjnego - od wyniku którego zależeć oczywiście będzie dalsza taktyka - ale i do końca wizyty papieskiej. Głos papieża w sprawie konstytucji może mieć miejsce jeszcze przed referendum i mieć większy wydźwięk od głosów Episkopatu.
III. 2. W kontaktach rządowych z biskupami, nie przerywając i nie utrudniając przygotowań do wizyty papieża, trzeba dać do zrozumienia, że postawa Episkopatu, który nagle zmienia stanowisko, zmusza Rząd do zastanowienia się nad innymi elementami stosunków pomiędzy państwem a Kościołem w warunkach, gdy wiarygodność strony kościelnej staje się wątpliwa.
III. 3. Nie należy się łudzić, że dalsze wychodzenie naprzeciw postulatom kościelnym przysporzy głosów za konstytucją w referendum i za SLD w wyborach. Przeciwnie, badania opinii publicznej wskazują, że zauważalna ilość zwolenników SLD zapowiada absencję wyborczą na znak sprzeciwu wobec „zbyt prawicowej" polityki. Związek Komunistów Polskich „Proletariat" i grupa „Samorządności Robotniczej" już wzywa do głosowania „nie" w referendum, głównie ze względu na art. 13 konstytucji, a senacka poprawka do kodeksu karnego o karalności głoszenia poglądów komunistycznych ten opór jeszcze wzmocni.
III. 4. Propagandowo należy nie tylko wyjaśniać kłamstwa w sprawach konstytucji, ale również sprawę rzekomego zamiaru usunięcia religii z przedszkoli. Trzeba wskazać, że nauczanie religii w przedszkolach odbywa się wbrew ustawie o systemie oświaty, na podstawie bezprawnego rozporządzenia MEN.
Bez oficjalnego angażowania SdRP i Klubu Parlamentarnego SLD można głosami niektórych posłów wskazać, że Episkopat staje się niewiarygodny jako partner, zaś jego zaangażowanie przeciwko konstytucji narusza przewidzianą w art. 1 konkordatu niezależność i autonomiczność państwa i Kościoła „każde w swej dziedzinie" oraz współdziałanie dla rozwoju człowieka i dobra wspólnego. Tym samym podważa ono pkt 1 deklaracji Rządu w sprawie konkordatu. Te wypowiedzi w razie potrzeby mogą być wymierzone w zamiar debaty sejmowej nad konkordatem jeszcze przed referendum.
III. 5. Bardzo delikatny problem stwarza pośredni atak Episkopatu na zamiar przystąpienia do UE i NATO. Ewentualna wewnętrzna korzyść polityczna z pokazania antyeuropejskości biskupów nie zrównoważy podważenia na zewnątrz dotychczasowej opinii o zgodności poglądów w Polsce na te problemy. Zresztą pewne, chociaż słabe, grupy występujące przeciwko wstąpieniu do UE i NATO są także na lewicy.
III. 6. Najbardziej poszkodowana zmianą stanowiska Episkopatu jest Unia Wolności i personalnie Tadeusz Mazowiecki. Episkopat widocznie uważa, że szanse wyborcze UW są małe, a odejście niektórych jej działaczy osłabiło katolickość ugrupowania. Trzeba przy tym uwzględnić, że w realnym układzie politycznym w kraju Unia Wolności nie ma żadnej swobody manewru. Przed wyborami nie może ona otworzyć się na lewo, zaś na Kościół liczyć nie może.
III. 7. Potrzebny jest kontakt na szczeblu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z kierownictwem Polskiej Rady Ekumenicznej albo tylko z bpem Szarkiem. Trzeba ich zorientować w projektach ustaw okołokonkordatowych i wyjaśnić, że projekt dotyczący małżeństw wprawdzie odsyła do odrębnego ustawowego uregulowania co do małżeństw niekatolickich (projekt odsyłając do umowy międzynarodowej już rozstrzyga sprawę małżeństw katolickich), ale w przypadku ratyfikacji konkordatu Rząd zamierza jeszcze przed wyborami wnieść do Sejmu odpowiednie ustawy o uznaniu skutków cywilnych małżeństw kościelnych zawartych w kościołach członkowskich PRE.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: O konkubinacie Konsekwencje legislacyjne ratyfikacji konkordatu

Comment on this article..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Aleksander Merker Ur. 1924, zm. 2012. Wybitny znawca prawa wyznaniowego i religioznawca, wieloletni członek kierownictwa Urzędu ds. Wyznań (1971-1990), działacz lewicowy. Przed wojną ukończył trzy klasy Gimnazjum Koedukacyjnego im. S. Konarskiego w Oświęcimiu, maturę zdał w 1946. Następnie ukończył administrację na Uniwersytecie Łódzkim (1950). W 1956 został wicedyrektorem w gabinecie Ministra Oświaty. W 1959 uzyskał magisterium prawa na UW i od tego czasu rozpoczął pracę w Urzędzie ds. Wyznań, którym kierował od 1983 do jego rozwiązania. W latach 1980-1989 był członkiem-sekretarzem Komisji Wspólnej Przedstawicieli Rządu i Episkopatu oraz współprzewodniczącym zespołu roboczego, który opracowywał uchwaloną 17 maja 1989 r ustawę o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego. Na emeryturze (od 1990) był ekspertem ds. wyznaniowych SLD. Wdowiec od 1975, ma dwóch synów.  Number of texts in service: 13  Show other texts of this author  Newest author's article: Nowe ruchy religijne w Polsce