Author of this text: Irshad Manji i Dirk Verhofstadt

Translation: Ilona Vijn-Boska

Irshad Manji jest kanadyjską dziennikarką, feministką i lesbijką. Manji urodziła się w 1969 w Ugandzie, ale kiedy miała trzy lata Idi Amin wypędził wszystkich południowych azjatów z Ugandy i w ten sposób trafiła ona ze swoją rodziną do Kanady. Tam skończyła historię na uniwersytecie i pracuje jako prezenterka TV w programie „Wielkie idee". Chociaż jest wierzącą muzułmanką, bez strachu odwraca się od występków i hipokryzji przywódców jej religii. Manji pisze regularnie krytyczne artykuły o międzynarodowym problemie muzułmańskim, które można przeczytać na jej stronie www.muslim-refusenik.com.

Regularnie dostaje e-maile grożące śmiercią. Jej zaproszenie do odczytu na brytyjskim uniwersytecie zostało odwołane ze względów bezpieczeństwa. Manji była w maju 2005 roku w Londynie gościem brytyjskiego, katolickiego ruchu homoseksualistów — Lesbian and Gay Christian Movement (LGCM), przeprowadziła prelekcje w związku z nowym programem dyskusyjnym LGCM o wierze, polityce i prawach człowieka. LGCM podjęła inicjatywę, popieraną także przez Kościół Anglikański, mającą na celu pokazywanie słuszności związków homoseksualnych w świetle Biblii.

Irshad Manji opowiadała w Londynie o swoim Projekcie Ijtihad, czyli stowarzyszeniu założonym w Nowym Yorku, które chce walczyć o renesans krytycznego myślenia w islamie, a przy tym podkreślić szczególną pozycję kobiety. Ijtihad jest arabskim słowem oznaczającym „zmaganie się" lub „niezależną opinię o prawnych lub dogmatycznych (religijnych) sprawach". Podczas swojego pobytu w Londynie prowadziła też potajemne rozmowy z muzułmańskimi kobietami i mężczyznami o zbieraniu dotacji na stowarzyszenie. Manji chce otworzyć oddziały swojego stowarzyszania także w Europie i w Kanadzie, i na ten cel potrzebuje 10 milionów dolarów, z czego jedna trzecia jest już obiecana.

Irshad Manji należy do grona kobiet, takich jak Ayaan Hirsi Ali w Holandii i Chahdort Djavann, Samira Bellil en Fadela Amara we Francji, które walczą o równouprawnienie muzułmańskich kobiet. Temat praw kobiet zwrócił na siebie szczególną uwagę po przyznaniu pokojowej Nagrody Nobla w 2003 roku irańskiej feministce Shirin Ebadi, która uważa, że wolność polityczna i wolność słowa nie jest sprzeczna muzułmańskim poglądem na życie.

W swojej książce „The Trouble with Islam: A Wake-up call for Honesty and Change" ostro krytykuje świat muzułmański, który za często wciela się w rolę ofiary, aby w ten sposób ukryć swoje własne błędy. Ta książka jest swego rodzaju otwartym listem osoby wyznającej islam, która dochodzi do wniosku, ze musi on się pojednać z innymi przekonaniami i religiami na świecie. Przez gnębienie kobiet i mniejszości religijnych, antysemityzm, niewolnicze stosunki i poczucie wyższości wielu duchownych przywódców prowadzi świat muzułmański w kierunku większej nienawiści, przemocy, nędzy i braku zrozumienia przez resztę świata. Przeciw obskurantyzmowi i nietolerancji, którą przejawiają muzułmanie opierający się na „niezaprzeczalnych prawdach" świętych tekstów stawia Manji konieczność „ijtihad" lub samokrytykę związaną z potrzebą zmian. Mimo to jest nadal wierzącą i tym rożni się od Taslima Nasrin, która uważa, że odnowa może nastąpić tylko, jeżeli religia w życiu nie będzie miała roli przewodniej; stanowisko to podzielane jest przez wielu laickich intelektualistów z Zachodu. Manji dąży jednak do reformacji, ponieważ uważa islam za podporę tożsamości milionów ludzi, także kobiet.

W swojej książce zapytuje się, jak można aprobować zabójstwa w imię honoru, małżeństwa z przymusu, obrzezania kobiet, zakaz podroży dla kobiet, nakaz noszenia czadorów i burka, gdzie nawet oczy są zasłonięte, oraz gnębienie wszystkiego, co jest niezgodne z islamem. Tu opisuje jak w Iranie lesbijki zakopane do szyi obrzucane są kamieniami przez mężczyzn i chłopców tak długo, dopóki nie skonają. A przecież „Allach wszystko co stworzył, jest doskonale". Więc skąd dezaprobata dla homoseksualizmu, nienawiść w stosunku do kobiet, żydów, chrześcijan i niewiernych? To pytanie kieruje nie tylko do przywódców muzułmańskich, którzy bezmyślnie interpretują Koran, ale także do zachodnich wyznawców wielokulturowości, którzy latami milczeli o zbrodniczych czynach w Iranie, Afganistanie, Pakistanie, Arabii Saudyjskiej, Sudanie, Nigerii i innych muzułmańskich państwach, mimo że o nich wiedzieli.

Poniżej wywiad z nią, który przeprowadził Dirk Verhofstadt w Antwerpii.

*

Dirk Verhofstadt: Co jest problemem islamu?

Irshad Manji: Problemem islamu jest obecnie fakt, że muzułmanie dosłownie interpretują święte teksty. Chociaż chrześcijanie, żydzi i nawet buddyści to też robią, to w islamie jest to dominujący nurt. My, muzułmanie, nawet tu w Europie, wierzymy, że Koran, który pojawił się po Torze i Biblii, jest ostatnią i najbardziej doskonałą wolą Boga. Nawet najbardziej umiarkowani muzułmanie twierdzą, że Koran jest najświętszą księgą. Coś jakby Bóg 3.0 ^{[ 1 ]} i nigdy więcej nie pojawi się lepsza wersja. To nie tylko poczucie wyższości, ale także niebezpieczna postawa, ponieważ przeszkadza zwalczaniu przez muzułmanów wykroczeń, które zdarzają się pod flagą islamu. Muzułmanie muszą wierzyć, a nie krytycznie myśleć. My nigdy nie byliśmy zdolni, aby stawiać sobie samym pytania na temat Koranu.

Co musi w takim razie zmienić islam?

Potrzebujemy koniecznie „Operacji Ijtihad". Islam nie był zawsze taki ograniczony. Podczas „Złotych wieku" — miedzy IX a XI wiekiem — istniała w islamie tradycja badań i krytycznego myślenia. I tak na przykład w Kordobie w Hiszpanii było więcej niż 70 bibliotek, co było jednym z największych centrów kultury na świecie w średniowieczu. Muzułmańska wiedza osiągnęła swój najwyższy punkt w XII wieku, w czasach filozofa Averroës of Ibn Rushd. Ijtihad jest muzułmańską tradycją krytycznego myślenia i niezależnego wnioskowania. Musimy to od nowa odkryć, żeby islam dostosować do XXI wieku. Wydaje mi się to szczególnie możliwe pod wpływem muzułmanów z Zachodu, ponieważ oni cieszą się wolnością wyrażania swojej opinii bez niebezpieczeństwa represji. Muzułmańska reformacja powinna zacząć się na Wschodzie. Mam tu na uwadze nie reformę wojskową, ale ruch prowadzący do bardziej indywidualnego przybliżenia islamu, przez co odkryjemy od nowa naszą tradycyjną metodę krytycznego myślenia i będziemy ją stosować.

Wskazujesz również na idee peruwiańskiego ekonomisty Hernando de Soto. Co ważnego jest w jego ideach?

Ważnym elementem „Operacji Ijtihad" jest stymulowanie wolności i zmysłu przedsiębiorczości poprzez udzielanie małych pożyczek. Istotną ideą jest, że kobiety będą miały możliwość założenia swojego własnego przedsiębiorstwa, dzięki czemu będą mogły uzyskać własny majątek, między innymi po to, żeby ich dzieci mogły się kształcić. Mogą też dzięki temu zakładać szkoły, tak jak to robią teraz w Kabulu. Również, jeżeli kobiety będą miały własne pieniądze, będą mogły same się uczyć i wreszcie nauczą się czytać i odkrywać wersety w Koranie, o których imam im nigdy nie powiedział. Bo Koran mówi na przykład, że kobieta ma prawo pertraktować swoje warunki małżeńskie, ale prawie żadna z nich o tym nie wie. Im jest zabroniona interpretacja Koranu.

Nazywasz siebie muslim-refusenik. Co to znaczy?

To oznacza, że ja nie odrzucam tego, że jestem muzułmanką. Ale odmawiam dołączenia do armii robotów, które występują w imieniu Allacha. Właściwie moja książka jest samokrytyką. Ma ona za zadanie włączyć wszystkich muzułmanów, gdziekolwiek są na świecie, do procesu mającego na celu zakończenie gwałcenia praw człowieka w stosunku do kobiet i mniejszości wyznaniowych w imię islamu. Moja książka jest wezwaniem do skończenia z antysemityzmem, który nie ma żadnych podstaw w Koranie.

Czy jesteś wierząca?

Ja nie jestem religijna, ale myślę, że jestem spirytualistką. Pewne muzułmańskie tradycje i rytuały są przeze mnie wykonywane. Tak więc w czasie Ramadanu poszczę, ponieważ umacnia to mój charakter, dyscyplinę i empatię z biednymi. To są wartości, w które ja wierzę. Ja darowuję również „zakat" według dobroczynnego muzułmańskiego systemu. Kto jest bogaty, musi część swojego bogactwa oddać temu, który nie ma nic. To przekazywanie bogactwa jest sposobem korygowania nierówności socjalnych. Ja daję obecnie więcej, niż według tradycji muzułmańskiej powinnam dawać, ale nie modlę się według przyjętej muzułmańskiej tradycji. Kiedy byłam dwudziestolatką, robiłam to jeszcze, ale w pewnym momencie zdałam sobie sprawę, że to tylko rytuał bez znaczenia. Teraz robię to na swój sposób i z uczuciem, bo moja relacja z Bogiem jest dla mnie bardzo ważna. Właściwie prowadzę spontaniczne rozmowy z moim Stwórcą. Również tak długo, dopóki będzie zabronione żydom i chrześcijanom wejście do Mekki, nie pójdę na pielgrzymkę do Mekki. Ja nie muszę być religijna, żeby czuć się uczciwą muzułmanką.

Nahed Selim, holenderska pisarka pochodzenia egipskiego, stwierdziła w swojej książce „Kobiety proroka Mahomeda", że swoją interpretacją wielu pism Koranu mężczyźni ciemiężą kobiety. Czy ty się z tym zgadzasz?

Liczne interpretacje wersetów Koranu mają rzeczywiście miejsce dzięki mężczyznom. Ale tak nie było zawsze. W czasie „Złotego wieku" kobiety w islamie uczestniczyły o wiele więcej w życiu społecznym. Moją nadzieją jest, że będziemy mogli stworzyć bramę wejściową do Ijtihad. Nie jestem zainteresowana w powrocie imperialistycznych muzułmańskich skłonności i idei, tym, aby muzułmanie byli nadrzędni w stosunku do innych grup ludności, tak jak to było w tamtym czasie. Ja chcę tylko powrotu do czasów swobody badań i krytycznego myślenia.

Homoseksualizm jest niedopuszczalny w islamie. Więc jak ty możesz go otwarcie pogodzić z wiarą?

Jestem lesbijką i to jest prawda, ale nie jestem arogancka. Mogę przyjąć, że mój Stwórca uznaje mój homoseksualizm za grzech, ale On tylko może to osądzać. Muzułmanie, którzy się z tym nie zgadzają, muszą lepiej przeczytać pisma, w które wierzą. Koran mówi, że wszystko co Bóg stworzył jest „znakomite", i że nic, co Bóg dokonał nie może być „bez sensu". Jeżeli Bóg nie chciał mnie stworzyć jako lesbijki, dlaczego nie stworzył w moje miejsce kogoś innego? I ponieważ Koran tak stanowczo mówi, że Bóg świadomie stworzył ogromną różnorodność na całym świecie, zastanawiam się, jak moi krytykanci mogą obronić swe potępienie homoseksualizmu? I wiesz co? Ja nie potrzebuję ich aprobaty. Mnie to nie obchodzi, czy oni mnie jako lesbijkę zaakceptują, czy nie, ponieważ oni nie są sędziami mojego życia.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Muzułmańskie karykatury antyterrorystyczne Obraz religii w mediach: religia jest polityczna

See comments (2)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Dirk Verhofstadt Ur. 1955. Belgijski teoretyk liberalizmu (zwolennik J. Rawlsa), brat belgijskiego premiera, Guy'a Verhofstadta. Jego książka "Het menselijk liberalisme" inspiruje europejskich polityków z partii liberalnych. Broni liberalizmu przed atakami antyglobalistów. Jego najnowsza książka to "Obrona indywidualności". We wrześniu 2007 r. stowarzyszenie 'Wolna Myśl' (De Vrije Gedachte) przyznało mu tytuł "Wolnomyśliciela Roku".  Private site  Number of texts in service: 15  Show other texts of this author  Newest author's article: Polska plama na aureoli Piusa XII