Kuria Rzymska jest organem "za pomocą którego papież kieruje sprawami Kościoła powszechnego, składający się z kongregacji, trybunałów, biur i sekretariatów" ^{[ 1 ]}. Kuria składa się z dykasterii ^{[ 2 ]} i innych urzędów, z których każdy ma swój zakres działania, co wiąże się z odpowiednimi kompetencjami. Biskup Rzymu jest jedyną osobą posiadającą kompetencje do tworzenia i likwidowania urzędów Stolicy Apostolskiej. Oprócz stałych urzędów papież może zwoływać konsystorze Kolegium Kardynalskiego ^{[ 3 ]} w celu wyjaśnienia szczególnie trudnych kwestii.

Najważniejszymi działami Kurii są Sekretariat Stanu oraz kongregacje. Kolejne miejsca w hierarchii zajmują rady i komisje papieskie. Członkami rad mogą być osoby świeckie, jednakże w skład kongregacji wchodzą wyłącznie kardynałowie i biskupi. Dykasterie korzystają także z pomocy konsultorów czyli ekspertów w dziedzinach, którymi zajmuje się rada lub kongregacja. Często są to świeccy profesorowie prawa kanonicznego lub teologii, jednakże większość konsultorów kongregacji to duchowni, natomiast konsultorów rad to osoby świeckie.

Zasadnicze zmiany w organizacji i funkcjonowaniu Kurii Rzymskiej są wynikiem reform wprowadzonych przez papieża Pawła VI. Na mocy konstytucji apostolskiej "Regimini Ecclesiad Universae" z 15.8.1967 r. wprowadzone zostały zmiany:
- Zreorganizowane zostały funkcje administracyjne istniejących urzędów, poprzez połączenia z innymi organami oraz zmiany profili działania.
- Zwiększona została liczba organów wchodzących w skład Kurii Rzymskiej. 
— Powołane zostały: Prefektura do Spraw Ekumenicznych, Sekretariat Jedności Chrześcijan, Sekretariat do Spraw Religii Niechrześcijańskich, Sekretariat do Spraw Niewierzących, Rada Katolickiego Laikatu, oraz Komisja "Pax et Iustita".
- Wprowadzona została zasada nominacji prefektów i członków kongregacji na czas pięciu lat, z możliwością ponownego wyboru oraz zasada automatycznego wygaśnięcia funkcji prefekta z chwilą śmierci papieża.
- Wprowadzona została górna granica wieku dla kardynałów sprawujących funkcje w Kurii Rzymskiej do 75 lat, oraz dla kardynałów uczestniczących w konklawe do 80 roku życia.
W wyniku wprowadzonych zmian papież przestał osobiście przewodniczyć działalności trzech kongregacji: Doktryny Wiary, Kościołów Wschodnich oraz Kongregacji Biskupów.

Kongregacje spełniają rolę ministerstw, mając kompetencje określone konstytucjami apostolskimi ^{[ 4 ]} i uzupełnionymi ustaleniami papieskimi. Kierowane są przez mianowanych przez papieża kardynałów mających tytuł prefekta. Do pomocy w prowadzeniu kongregacji wyznaczeni są sekretarze i podsekretarze kongregacji ^{[ 5 ]}. W skład kongregacji ponadto zaliczają się: członkowie innych dykasterii mianowani z urzędu oraz konsultorzy — biskupi rezydujący lub tytularni, wysocy dygnitarze Kurii Rzymskiej oraz biskupi z różnych krajów. Kardynałowie przewodniczący poszczególnym kongregacjom tworzą rodzaj rady ministrów, zbierając się na periodycznych posiedzeniach pod przewodnictwem Kardynała Sekretarza Stanu. W skład Kurii Rzymskiej wchodzą następujące urzędy:

I. Kongregacje

Sekretariat Stanu (Secretaria Status) — jest centralnym biurem dyplomatycznym Watykanu. Stojący na czele Sekretariatu Kardynał Sekretarz Stanu, będący prefektem Rady Do Spraw Publicznych Kościoła, jest również nominalnym szefem dyplomacji Watykańskiej. Instrukcje konstytucji papieskich podkreślają nadrzędność tej dykasterii w stosunku do pozostałych urzędów Kurii Rzymskiej. Sekretariat Stanu jest organem doradczym, pozostającym bezpośrednio na usługach papieża, za pośrednictwem którego papież podejmuje decyzje dotyczące Kościoła. Reforma Kurii Rzymskiej z 1967 roku zniosła podział na sekcje Sekretariatu Stanu. W wyniku tych zmian organizacyjnych nastąpiło wyłączenie Kongregacji do Spraw Nadzwyczajnych, która pod nazwą Rady do Spraw Publicznych, zajmuje się sprawami kontaktów międzynarodowych Watykanu. Obecnie Sekretariat Stanu dzieli się na dwie sekcje:
Sekcja Spraw Ogólnych do której zadań należy:
- Zajmowanie się sprawami niebędącymi w kompetencji innych urzędów Kurii Rzymskiej.
- Utrzymywanie stałych kontaktów z innymi dykasteriami, biskupami i osobami prywatnymi.
- Redagowanie w języku łacińskim listów apostolskich ^{[ 6 ]} oraz przygotowywanie i rozsyłanie brewe ^{[ 7 ]}.
- Analiza informacji przekazywanych przez media.
- Współpraca z Prefekturą Pałacu Apostolskiego w zakresie spraw związanych z protokołem dyplomatycznym.
Sekcja ds. Relacji z Państwami — zadaniem sekcji są kontakty z rządami państw. Do kompetencji Sekcji należy zawieranie konkordatów albo podobnych umów, reprezentowanie Stolicy Apostolskiej w organizacjach międzynarodowych. Sekcja także uzgadnia nominacje w kościołach partykularnych, a także zmianę ich struktur.

Kongregacja Doktryny Wiary (Congregatio de Doctrina Fidei) — utworzona w 1542 roku przez papieża Pawła III jako Inkwizycja, a następnie pod nazwą Kongregacji Oficjum. Do zadań kongregacji należy czuwanie nad czystością zasad i wykładni religii katolickiej oraz przeprowadzanie analiz i badań nowych doktryn i prądów myślowych. Kongregacja Doktryny Wiary zajmuje się również analizą materiałów przeznaczonych do nauki w szkołach.

Kongregacja Kościołów Wschodnich (Congregatio pro Ecclesiis Orientalibus) — utworzona została w 1862 roku przez papieża Piusa IX. Istnienie kongregacji wynika z faktu, iż nie wszystkie kościoły zerwały więzi ze Stolicą Apostolską, pomimo utrzymywania swojej własnej, odrębnej tradycji liturgicznej i dyscyplinarnej ^{[ 8 ]}.

Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów (Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum) — stworzona 8.5.1969 r. przez papieża Pawła VI na mocy konstytucji Sacra Rituum Congregatio. Kongregacja powstała w wyniku podziału dotychczasowej Kongregacji Obrzędów w dwie odrębne sekcje — Kongregacje Kultu Boskiego oraz Kongregacje Do Spraw Świętych. Organ ten posiada kompetencje w zakresie spraw związanych z kultem boskim, liturgicznym i pozaliturgicznym.

Kongregacja Spraw Kanonizacyjnych (Congregatio de Causis Sanctorum) — powołana z Kongregacji Obrzędów na mocy konstytucji Sacra Rituum Congregatio, składa się z trzech sekcji: prawnej, ogólnej promocji wiary oraz hariograficzno-historycznej. Do jej zadań należą sprawy dotyczące beatyfikacji i kanonizacji. Urząd nosił też nazwę Kongregacji Do Spraw Świętych.

Kongregacja do Spraw Biskupów (Congregatio pro Episcopis) — utworzona w 1588 roku przez papieża Sykstusa V. Zadaniem kongregacji jest bezpośredni nadzór nad diecezjami oraz tworzenie nowych prowincji i diecezji kościelnych. Kongregacja Biskupów w Kurii Rzymskiej jest odpowiednikiem departamentu kadr w świeckich urzędach.

Kongregacja Ewangelizacji Narodów i Krzewienia Wiary (Congregatio pro Gentium Evangelizatione) — utworzona przez papieża Grzegorza XV w 1622 roku jako "De propaganda Fide". Do zadań kongregacji należą kwestie obejmujące szerzenie wiary na tzw. terenach misyjnych. W ramach posiadanych kompetencji znajdują się: decyzje o utworzeniu i wielkości nowych misji, określanie wielkości środków przeznaczonych na działalność misyjną, koordynacja działań misyjnych oraz określanie skali potrzeb misyjnych na danym terytorium. Kongregacji Ewangelizacji Narodów i Krzewienia Wiary podlegają także seminaria kształcące duchownych na potrzeby ewangelizacji misyjnej.

Kongregacja Duchowieństwa (Congregatio pro Clericis) — nosząca niegdyś nazwę Kongregacji Soborowej, utworzona została w roku 1564 przez papieża Piusa IV. Jej zadaniem jest sprawowanie pieczy nad całokształtem spraw dotyczących duchowieństwa oraz kierowanie kurialnymi zjazdami duchowieństwa (synodami). Do podstawowych zadań kongregacji należy zajmowanie się sprawami wykonywania przez duchownych powierzonych im funkcji oraz wynikające z tego zadania, opracowywanie wytycznych działania oraz kontrola przestrzegania dyscypliny wśród księży. Ponadto sprawowanie pieczy nad całokształtem administracji i utrzymaniem dóbr kościelnych jakimi są majątki kościołów, kaplic, zabytki oraz dzieła sztuki. Zadanie to Kongregacja wykonuje wraz z innymi kompetentnymi organami. Kongregacja Duchowieństwa zajmuje się również sprawowaniem nadzoru nad świeckimi organizacjami katolickimi, związkami kościelnymi oraz Akcją Katolicką.

Kongregacja ds. Wychowania Katolickiego (Seminariów i Instytucji Naukowych) (Congregatio de Institutione Catholica (de Seminariis atque Studiorum Institutis)) — została utworzona jako „Kongregacja Seminariów i Uniwersytetów" w 1915 roku przez papieża Benedykta XV. W późniejszym czasie nosiła nazwę Kongregacji Nauczania Katolickiego. Kongregacja sprawuje nadzór nad przebiegiem studiów, zachowaniem dyscypliny oraz administracją seminariów, z wyłączeniem tych placówek, które podlegają Kongregacji Ewangelizacji Narodów i Krzewienia Wiary. W ramach kompetencji urzędu pozostają także decyzje w zakresie tworzenia uniwersytetów papieskich, nadzór nad nimi oraz przyznawanie możliwości nawadnia stopni naukowych.

Kongregacja ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego (Congregatio pro Institutis vitae consecratae et Societatibus vitae apostolicae) — powołana przez papieża Sykstusa V w 1588 roku, nosiła również nazwę Kongregacji Zakonów i Instytutów Świeckich. Do kompetencji kongregacji należy nadzór nad działalnością zakonów i kontrola ich działalności w zakresie zgodności z założonymi celami oraz konstytucjami zakonnymi, a w przypadku instytutów świeckich — kontrola działalności ewangelicznej. Kongregacja Zakonów i Instytutów Świeckich decyduje także o założeniu bądź likwidacji wspólnot zakonnych.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Państwo-Miasto Watykańskie i Stolica Apostolska w świetle prawa międzynarodowego Papież i hipokryzja

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word