Organizacja Stolicy Apostolskiej

Trybunał Pokutny (Paenitentiaria Apostolica) — noszący również nazwę Penitencjarni Apostolskiej, jest najwyższym sądem dla spraw związanych z sakramentem spowiedzi. W jego skład wchodzą: kardynał tzw. Wielki Penitencjer, regent oraz prałaci. Jego zadaniem jest rozpatrywanie spraw dotyczących dyspens, rozgrzeszeń i odpustów. Posiedzenia Trybunału Pokutnego mają charakter tajny, a wydane orzeczenia są nieodwołalne.

Najwyższy Trybunał Sygnatury Apostolskiej (Supremum Tribunal Signaturae Apostolicae) — jest sądem kasacyjnym Watykanu. W skład trybunału wchodzą kardynałowie powołani na tę funkcję przez papieża: prefekt oraz sekretarz i podsekretarz. Najwyższy Trybunał Sygnatury Apostolskiej posiada uprawnienia do unieważnienia wyroków Świętej Roty ^{[ 9 ]} oraz innych sądów kościelnych. W jego kompetencji znajduje się również rozstrzyganie w zakresie uprawnień dykasterii oraz rozpatrywanie odwołań w sprawach proceduralnych i formalnych od orzeczeń sądów Państwa Watykańskiego. Sąd ten zajmuje się także sprawami dyscyplinarnymi wobec sędziów kościelnych, którzy popełnili przewinienia w czasie pełnienia swoich funkcji.

Trybunał Roty Rzymskiej (Tribunal Rotae Romanae) — zgodnie z kanonem 1443 Kodeksu Prawa Kanonicznego jest najwyższym sądem apelacyjnym wobec wyroków biskupich (diecezjalnych) ^{[ 10 ]}. Publikuje roczniki procesowe "Decisiones Sententiae Romanae Rotae" i "Ius matrimoniale". W obecnej formie istnieje od 1908, zgodnie z konstytucją papieża Piusa X Sapienti consilio.

Papieska Rada do spraw Popierania Jedności Chrześcijan (Pontificium Consilium ad Unitatem Christianorum fovendam) — ma za zadanie wspieranie idei jedności chrześcijan oraz czuwanie nad interpretacją ekumenizmu w religiach chrześcijańskich. Utworzona 5.7.1960 r. przez Jana XXIII na mocy Motu proprio Super Dei Nutu, jako jedna z 12 komisji do obsługi Soboru Watykańskiego II. Sekretariat opracował projekty dekretu o ekumenizmie Unitatis redintegratio, deklaracji o wolności religijnej Diginitatis humanae i deklaracji o stosunku kościoła do religii niechrześcijańskich Nostra aetate, a także uczestniczył w pracach nad konstytucją dogmatyczną o kościele Lumen gentium. Inicjatywą sekretariatu było zaproszenie na Sobór obserwatorów innych kościołów i wspólnot chrześcijańskich. W toku Soboru, 15.1.1963 r., Sekretariat został podniesiony do rangi komisji soborowej. Po zakończeniu Soboru Sekretariat kontynuował działalność. 3.1.1966 r. papież Paweł VI włączył sekretariat w strukturę Kurii Rzymskiej jako stałą dykasterię. Konstytucją apostolską Pastor bonus z 28.6.1988 r. papież Jan Paweł II podniósł Sekretariat do rangi Papieskiej Rady. Rada zajmuje się organizacją rozmów z kościołami i wspólnotami kościelnymi będącymi poza zwierzchnictwem Stolicy Apostolskiej, wysyłaniem obserwatorów na kongresy chrześcijan, zapraszaniem dostojników na kościelnych religii chrześcijańskich oderwanych od Rzymu, w przypadku, gdy uznane to zostanie za stosowne.

Komisja Papieska "Pax et Iustitia" (Pontificium Consilium de Iustitia et Pace) — utworzona przez Pawła VI. Jej zadaniem jest zbieranie i analiza informacji dotyczących spraw Trzeciego Świata. W jej zainteresowaniu pozostają zarówno sprawy dotyczące sytuacji i rozwoju ekonomicznego i społecznego, jak i status Kościoła w tych krajach.

Papieska Rada ds. Świeckich (Pontificium Consilium pro Laicis) — powołana wraz z komisją "Pax et Iustitia" przez papieża Pawła VI. Po okresie dziesięciu lat próbnej działalności, w roku 1976, została zreorganizowana w celu dostosowania do innych watykańskich dykasterii jako Rada Katolickiego Laikatu. Rada zajmuje się sprawami apostolstwa świeckich poprzez wpieranie i koordynowanie ich działalności. Do zadań Rady należy również przedstawianie podległym organizacjom porad i koordynowanie ich działalności z celami Kościoła.

Papieska Rada ds. Rodziny (Pontificium Consilium pro Familia) — zajmuje się promocją wartości rodzinnych.

Papieska Rada „Cor Unum" (Pontificium Consilium "Cor Unum") — koordynuje działalność charytatywną Kościoła.

Papieska Rada ds. Duszpasterstwa Migrantów i Podróżnych (Pontificium Consilium de Spirituali Migrantium atque Itinerantium Cura) — zajmuje się ludźmi, których ze względu na wędrowny tryb życia nie obejmują tradycyjne struktury kościelne, np. marynarzami.

Papieska Rada ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia (Pontificium Consilium de Apostolatu pro valetudinis Administris) — doradza w sprawach duszpasterstwa pracowników służby zdrowia i pacjentów, w regulowaniu działalności kaplic szpitalnych.

Papieska Rada ds. Tekstów Prawnych (Pontificium Consilium de Legum Textibis interpretandis) — zajmuje się interpretacją prawa kanonicznego

Papieska Rada ds. Dialogu Międzyreligijnego (Pontificium Consilium pro Dialogo inter Religiones) — powołana w czasie obrad Soboru Watykańskiego II (1962-1965) jako Sekretariat do Spraw Religii Niechrześcijańskich. Zadaniem Rady jest poszukiwanie dialogu z religiami niechrześcijańskimi oraz dążenie do obustronnego poszanowania wiary.

Papieska Rada ds. Kultury (Pontificium Consilium de Cultura) — zajmuje się relacjami z ludźmi kultury.

Papieska Rada ds. Środków Społecznego Przekazu (Pontificium Consilium de Communicationibus Socialibus) — zajmuje się problemami związanymi ze środkami masowego przekazu.

Rada Koordynacyjna Akademii Papieskich (Consiglio di Coordinamento fra Accademie Pontificie).

Stała Komisja Międzydykasterialna ds. Kościołów Lokalnych, ich Obsadzania, Tworzenia i Zmian (Commissione interdicasteriale permanente per la trattazione di quanto riguarda la provvista delie Chiese Particolari, nonché la costituzione e il mutamento di esse e dei loro organismi).

Stała Komisja Międzydykasterialna ds. Kościoła w Europie Wschodniej (Commissione interdicasteriale permanente per la Chiesa in Europa Orientale).

Stała Komisja Międzydykasterialna ds. Zakonów Pracujących na Misjach (Commissione interdicasteriale permanente per la trattazione delle questioni riguardanti i membri, presi sia singolarmente che comunitariamente, degli istituti di vita consacrata eretti nei territori di missione oppure ivi operanti).

Stała Komisja Międzydykasterialna ds. Formacji Kandydatów do Kapłaństwa (Commissione interdicasteriale permanente per la formazione dei candidati agli ordini sacri).

Stała Komisja Międzydykasterialna ds. Równomiernego Rozmieszczenia Kapłanów w Świecie (Commissione interdicasteriale permanente per una distribuzione piú equa dei sacerdoti net mondo).

Papieska Komisja ds. Ameryki Łacińskiej (Pontificia Commissio pro America Latina).

Komisja ds. Kontaktów Religijnych z Judaizmem (Commissio pro religiosis necessitudinis cum Hebraeismo fovendis).

Komisja ds. Kontaktów Religijnych z Islamem (Commissio ad Rationes cum Musulmanis sub Religioso Respectu Fovandas).

II. Urzędy

Kamera Apostolska (Camera Apostolica) — kierowana przez kardynała mianowanego przez papieża. Administruje dobrami Stolicy Apostolskiej w okresie Interregnum ^{[ 11 ]}. Pracami kamery kieruje kardynał kamerling.

Prefektura do Spraw Ekonomicznych (Praefectura rerum oeconomicarum Sanctae Sedis) — pełni w Kurii Rzymskiej rolę jaka w państwie świeckim przypisana jest Ministerstwu Finansów. Prefektura kierowana jest przez komisję złożoną z trzech kardynałów. Do jej zadań należy zarządzanie i koordynacja administracyjna dobrami Stolicy Apostolskiej. Funkcja ta spełniana jest poprzez analizę sprawozdań o stanie majątku oraz dochodach i wydatkach na podstawie raportów z dóbr Stolicy Apostolskiej, oraz opracowywanie na ich podstawie budżetu, przedstawianego papieżowi. Do zadań prefektury należy także czuwanie nad prawidłową realizacją podjętych przez Stolicę Apostolską inwestycji, ocena kosztorysów i badanie ich adekwatności do stanu faktycznego oraz kontrola prowadzonej księgowości.

Administracja Majątku Stolicy Apostolskiej (Administratio Patrimonii Sedis Apostolicae) — złożona z komisji kardynałów z kardynałem przewodniczącym na czele. Zorganizowana jest w dwie sekcje: a) zwyczajna, zajmująca się „wykonaniem funkcji administracyjnych, które są jej powierzone" ^{[ 12 ]}, b) nadzwyczajna, zajmująca się sprawami powierzonymi przez papieża.

Generalne Biuro Statystyk Kościoła (Generale Ecclesiae Rationarium) — zbiera i analizuje informacje dotyczące Kościoła, w celu określenia jego stanu i koniecznych środków, w przypadku, gdy zachodzi taka potrzeba. Biuro nazywane jest także Rationarium.

Prefektura Pałacu Apostolskiego (Praefectura Pontificalis Domus) — zajmuje się regulowaniem sprawami związanych z audiencjami u papieża. W skład prefektury wchodzi prefekt posiadający do pomocy regentów. Wraz z Sekretariatem Stanu, zajmują się sprawami związanymi z protokołem dyplomatycznym. Zadaniem prefektury jest przygotowywanie spraw związanych z ceremoniami papieskimi, z wyjątkiem spraw o charakterze liturgicznym oraz organizacją wyjazdów papieża do rezydencji w pobliże Rzymu.

[ 10 ] "Rota Rzymska sądzi: § 1 w drugiej instancji, sprawy, które w pierwszej instancji zostały osądzone przez zwyczajne trybunały i zgodnie z przepisami prawa zostały przez apelację wniesione do Stolicy Świętej; 2) w trzeciej lub dalszej instancji, sprawy rozpoznane już przez samą Rotę Rzymską i przez jakiekolwiek inne trybunały, chyba że sprawa przeszła w stan rzeczy osądzonej. § 2. Trybunał ten sądzi również w pierwszej instancji sprawy, o których w kan. 1405, § 3 oraz inne, które Biskup Rzymski czy to z własnej inicjatywy, czy też na prośbę stron, przywołał przed swój trybunał i zlecił Rocie Rzymskiej; sprawy te, jeżeli inaczej nie zastrzeżono w reskrypcie zlecającym zadanie, rozstrzyga sama Rota, także w drugiej i dalszej instancji", Kodeks Prawa Kanonicznego kanon 1444