W tajdze śpię zawsze bardzo czujnie, dlatego nad ranem obudził mnie hałas przewracanych naczyń kuchennych pozostawionych przez nas wieczorem koło wygaszonego ogniska. Ktoś tam się po ciemku tłucze. To pewnie Jurek albo Erdene wyszedł nad ranem zmuszony przez pitą wieczorem herbatę i nie zabrał latarki — oceniam i natychmiast znowu spokojnie zasypiam...

Świt i pobudka. Zaspany wyczołguję się z namiotu . Tropik jest mokry. Obwisły pod ciężarem kropli rosy wielkich jak ziarna grochu. Przy wychodzeniu z namiotu cały zamoczyłem się, bo wywołałem lawinę wody cieknącej z tropiku na moje plecy. Po kilku krokach także nogi mam mokre do kolan. Silna rosa powoduje, że świat wygląda jak po ulewnym deszczu. Podziwiam jak ze stoku gór w dolinę rzeki spływa rzeka mgły gęstej jak mleko. Wyżej wszystko widać wyraźnie — góry, tajgę, ale tu, w dole mgła ogranicza widoczność do kilku metrów. Ale słonko już zaczyna przygrzewać. Czuje to na mokrych plecach i wiem, że — jak zwykle - za godzinkę będzie już sucho i ciepło. Trawa zacznie żyć tysiącami świerszczy i ogromnych szarańczaków.

Obozowy poranek w tajdze — jak co dzień — ładuje mój akumulator radości z życia, optymizmu, wręcz poczucia wielkiego szczęścia i szczególnego wyróżnienia. Nawet ten prozaiczny, poranny rytuał mycia zębów w lodowatej wodzie strumyka, wydaje mi się cudem. Z głębi serca dziękuję Bogu za to, że ten świat jest piękny i ciekawy, i że dane mi było tu dotrzeć! Rozbieram się do pasa i postanawiam bohatersko hartować się zimną wodą ze strumienia, ale przy pierwszej próbie rezygnuję, poprzestając na pochlapaniu twarzy i szyi.

Wstałem pierwszy, więc muszę iść i rozpalić ogień ogniska.

A tam przykra niespodzianka. W naszej obozowej kuchni znajduję straszny bałagan. Gary są porozrzucane wokół ogniska. Śniadania nie ma, bo wczorajsza zupa zostawiona w kociołku na rano jest rozlana. Pojemnik na wodę pusty — też leży przewrócony. Gorzej — wodoodporny wór z żarciem jest rozerwany, konserwy rozsypane, a makarony, ryż i herbata walają się mokre w trawie.

Na moje wrzaski z namiotu wychodzi zaspany kolega i wstaje Erdene.

Kiedy ja z Jurkiem obwiniamy się nawzajem o spowodowanie nocą szkód, to mój mongolski przewodnik (zawodowy myśliwy), po dokładnych oględzinach śladów na ziemi, nagle krzyczy — AŁMAS..! AŁMAS..!, biegnie po karabin, przeładowuje go i pędzi do koni. Wygląda na to, że przestraszył się czegoś, obawia się o konie i chce sprawdzić czy nic im się nie stało. Na szczęście okazuje się, że pasą się spokojnie i są wszystkie. Erdene wraca, ale jest wyraźnie mocno wystraszony. Stwierdza autorytatywnie i zupełnie poważnie, że szkody w nocy nie zrobił żaden z nas. Również nie było to zwierzę - pantera czy niedźwiedź — mówi. Do obozu, nocą przyszedł pożywić się gospodarz gór — ałmas! To odgłosy jego - prawdopodobnie nieudanego — polowania słyszeliśmy nocą. Był głodny i przyszedł do obozu — twierdzi mocno zdenerwowany Mongoł. Najlepiej, abyśmy natychmiast stąd odjechali — mówi.

Erdene z karabinem ostrożnie obchodzi całą okolicę i szuka śladów bytności człowieka gór. W końcu woła nas i okazuje wyraźne ślady wielkich stóp odciśniętych w błocie na brzegu. Jurek — doświadczony myśliwy i tropiciel (ustrzelił wiele niedźwiedzi w Kanadzie) — dokładnie ogląda ślady i zadziwiony — stwierdza, że rzeczywiście — nie są to doskonale mu znane ślady misia! Zbyt duże, zbyt wąskie, zbyt płytkie, odciśnięte są paluchy a nie widać pazurów — mówi zadziwiony. No i wyraźnie widać, że była to istota dwunożna, a niedźwiedź przecież chodzi na czterech łapach!

Też oglądam wyraźne, ogromne ślady stóp odbite w błocie i mokrej ziemi zaledwie kilkanaście metrów od naszych namiotów i dreszcz emocji przeszedł mi po plecach. Uświadomiliśmy sobie, gdzie jesteśmy, i że trzeba zacząć uważać, obojętnie czy kuchnię zdemolował nam ałmas, pantera śnieżna czy niedźwiedź! Decydujemy, że nie będziemy więcej gasić ogniska na noc. Wyciągam zestaw survivalowy, a z niego petardy hukowe. Postanawiam nie rozstawać się z moim Tactical P99 Walthera. Jurek składa swój łuk myśliwski, a do kołczanu mocuje strzały z grotami na grubego zwierza. Radzi, by — tak jak w Kanadzie — jedzenie następnej nocy zawiesić wysoko na drzewie. Erdene — nie wiadomo po co — cały czas chodzi po obozowisku z karabinem przewieszonym przez plecy i obiecuje, że w przyszłym roku zabierze na wyprawę psa — swoją łajkę, która nikogo i niczego się nie boi i będzie stróżować w nocy odganiając ałmasa.

Już kolejny raz wracam oglądać pozostawione ślady. Bardzo żałuję, że nie mam ze sobą gipsu do wykonania odlewów śladów widocznych na wilgotnej ziemi, bo wciąż wyraźnie widać wypełnione wodą odciski wielkich stóp. Niestety, jedyne co mogę zrobić by mieć dowód wizyty ałmasa, to wykonać kilka zdjęć tych charakterystycznych wgłębień. Fotografuję je pod różnymi kątami — może będzie coś widać? Choć wątpię — bo czarne błoto zagłębienia wypełnia mętna woda. To tak jakbym fotografował czarnego kota na pryzmie węgla… Kombinuję, czy nie da rady zrobić odlewu z… mąki, ale okazuje się, że już jej nie mamy.

Po pośpiesznym śniadaniu, Jurek z łukiem a Erdene z karabinem, wyruszają konno skontrolować okolice obozu i szukać w jakim kierunku idą ślady ałmasa. Sprawdzić, czy aby na pewno oddalił się od obozu. Erdene odgraża się, że go wytropi i dopadnie! Jurek, że sfotografuje. Odpuszczam sobie te poszukiwania, bo uważam, że nocny gość — obojętnie, zwierzę czy ałmas — musi być już bardzo daleko, a jego ślady na skałach na pewno nie będą widoczne. Potrzebny by był pies tropiący, ale my go nie mamy. W ciągu 10 godzin od wizyty w obozie zwierzę może być gdziekolwiek, a już na pewno tak daleko, że do zmroku nie dadzą rady go wytropić. Trzeba było od razu, rano, po rosie... Postanawiam, że jutro o świcie wyruszę z teleobiektywem i lornetką obejrzeć okolicę. Zresztą ktoś musi zostać w obozowisku. Ale obu myśliwych nosi! Poszli, a właściwie to pojechali konno...

Ałmas śmierdzi, gwiżdże i nie znosi wody...

Nie poszedłem na ryby, bo wrócili koledzy (oczywiście z niczym) i nastał „kocioł", ponieważ wraz z nimi przyjechali goście — napotkana grupa Mongołów podróżujących w kierunku „zielonej" granicy. Typy malowniczo podejrzane, wszyscy uzbrojeni, ale nie musimy się niczego obawiać, bo — okazuje się, że są to znajomi mojego przewodnika. Parzę więc herbatę i serwuję posiłek, bo zgodnie z mongolskimi obyczajami, gościa — podróżnego trzeba nakarmić, napoić i przenocować.

Jestem wciąż pod wrażeniem niedawnych, nocnych odwiedzin w obozie i trafia się okazja pogadać o ałmasie z miejscowymi ekspertami, zatem daję gościom w prezencie paczkę papierosów i proszę przewodnika, aby zapytał ich co sądzą o naszej przygodzie i o dzikich ludziach gór?

Potoczyła się przy ognisku wartka opowieść...

Okazało się, że są doskonale zorientowani w temacie. Wiedzą już o nocnej wizycie w obozie i potwierdzają, że to musiał być ałmas. Ale traktują go w sposób naturalny — jak jedną z wielu żywych, myślących istot, a spotkanie z nim tak jak z odległym, rzadko odwiedzanym sąsiadem. Twierdzą, że żyje on wprawdzie głównie na zachodzie Mongolii, w górach Ałtaj, ale często przywędrowuje i tutaj, ponieważ tu — wysoko w górach i już blisko granicy — nikt go nie niepokoi. Nie ma tu ludzi i turyści nie docierają do strefy przygranicznej, bo im nie wolno. Zdarza się, mówią, że zimą porywa im bydło, ale rzadko, bo wielkie i rogate jaki potrafią się przed nim obronić. Tak więc raczej żyje w przyjaźni z pasterzami. Więcej szkód robi Caatanom, bo gdy zapanują straszne mrozy to bywa, że z głodu zabija im renifery. Czasami, ałmasa widują myśliwi, którzy w trakcie polowań na sobole tygodniami koczują w najdzikszych i najwyższych odstępach górskiej tundry po obu stronach granicy. Ale udaje im się go zobaczyć tylko zimą i to z daleka, gdy jego sylwetka jest dobrze widoczna na białym śniegu. Trudno go wytropić bo zawsze pierwszy zauważa człowieka i tak szybko ucieka w góry, że nawet na koniu nie można go dogonić.

Kilkanaście lat temu — opowiada nam jeden z Mongołów — słyszał, że samica ałmasa zeszła z gór, porwała i zniewoliła samotnie koczującego pasterza. W odległej dolinie w Ułan Tajdze kosił on samotnie siano na zimę. Uciekł z tej „słodkiej" niewoli dopiero po tygodniach spełniania obowiązków małżeńskich. Inny opowiada, że jeszcze nie tak dawno miejscowy Naadam wygrał ich znajomy zapaśnik, olbrzym i siłacz nad siłacze, wykarmiony mlekiem ałmaski.

A było to tak — matka codziennie wyjeżdżała doglądać bydła i pozostawiała w otwartej jurcie samotne, małe dziecko. Maluch rósł jak na drożdżach. Kiedyś matka - wracając — zobaczyła uciekającą z jurty ałmaskę. Dziecku, które tamta mamka tygodniami karmiła piersią, nic się nie stało. Wprost przeciwnie, karmione mlekiem ałmaski wyrosło na siłacza.

Nasi goście prześcigają się w kolejnej opowieści o tym, że gdzieś tu niedaleko, po syberyjskiej stronie żyje stuletni pasterz — olbrzym, syn ałmasa i zniewolonej przez niego Mongołki. Ma podobno dwa i pół metra wzrostu i jeszcze dzisiaj wyróżnia się ogromną siłą i… niespotykanie bujnym owłosieniem. Owłosioną ma nie tylko twarz, ale nawet ramiona, ręce, nogi, piersi i plecy — twierdzą Mongołowie. Ma większą brodę niż ty - śmieją się ze mnie ^{[ 2 ]}.

Inny z naszych gości opowiada nam jak to kiedyś jechał zimą na stronę syberyjską polować na sobole i jego koń (posłuszny, stary towarzysz wypraw) w pewnym momencie zaprał się i nie chciał iść dalej, a potem poniósł jak oszalały, nie reagując na wysiłki jeźdźca starającego się go opanować. Chłopak mówi, że koń poczuł smród ałmasa i dlatego spłoszył się. Ten sam myśliwy opowiada nam także, jak to jego ojciec z towarzyszami wytropił gawrę — zimowe legowisko — jak przypuszczali — niedźwiedzia. Gdy myśliwi usiłowali wypłoszyć zwierza to rozległy się przerażające wrzaski. Tak groźne ryki, że mógł je wydawać tylko wściekły ałmas. Zrezygnowali z polowania i uciekli!

Erdene - mój inteligentny przewodnik, dokłada do tych opowieści swoje informacje. Twierdzi, że jak odbywał służbę wojskową w Ułan Bator, to czytał w gazecie o znalezieniu w Mongolii czaszki ałmasa i że nie gdzie indziej, a właśnie w Polsce badali ją naukowcy, potwierdzając jej autentyczność, zaś jego mama — znana mi szamanka — ma flet zrobiony z kości „człowieka gór". Jest on bardzo stary i dostała go dawno temu od innego szamana, a ten od jeszcze starszego. Możesz go u niej zobaczyć — proponuje mi — jak wrócimy do domu. Mówi też, że wie na pewno, że mnisi w jednym z klasztorów mongolskich mieli skórę ałmasa — też o tym czytał w gazecie. Radzi też, bym — jak wrócę do Ułan Bator — zasięgnął informacji o ałmasie u jego wujka, pracownika naukowego uniwersytetu, i oferuje się, że może w przyszłym roku poprowadzić mnie do miejsca gdzie ponoć żyją ałmasy.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Pogoda a... imperium Czyngis chana i sprawa polska Czyngis-chan powrócił...

See comments (5)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word