Wszyscy oni wierzyli w nowoczesną naukę, potęgę rozumu i na spotkaniach stowarzyszenia stawiali na stole mikroskop, globus i lupę, jako symbole mające im przewodzić. Cele jakie sobie wytyczali to:

1. Poszukiwanie prawdy, poprzez naturę i rozum, oraz dzielenie się nią.
2. Wspieranie wzajemnego zrozumienia i braterstwa podobnych duchów.
3. Wspieranie praktycznego wzrostu szczęścia społecznego.

Stowarzyszenie „Jutrzenka" nie miało nigdy więcej niż parę tysięcy członków, ponieważ ze względu na reprezentowane przez nich poglądy byli w XIX i w początkach XX wieku ostro zwalczani przez władze rządowe. Początkowo głównym założeniem stowarzyszenia była walka z panującymi ortodoksyjnymi poglądami, z twierdzeniem, że moralność pochodzi od Boga, wskazywanie błędów zawartych w Biblii i dogmatach przy pomocy naukowych osiągnięć i występowanie przeciw okropnościom wojny. Wprowadzili w miejsce moralności chrześcijańskiej etykę naturalną.

Wkrótce po powstaniu stowarzyszenia Darwin ogłasza rozprawę O powstawaniu gatunków (1859), która była wielkim katalizatorem dla dyskusji na temat relacji religii i nauki. W niedługim czasie wśród wolnomyślicieli przeważali już ateiści.

Z początkiem II wojny światowej stowarzyszenie musiało zakończyć swoją działalność, ponieważ było antyfaszystowskie. Od roku 1945 zostało reaktywowane, zaś od 1957 r. istnieje jako stowarzyszenie „Wolna Myśl" (De Vrije Gedachte).

Słowo końcowe

W 1886 roku, po zatraceniu nowatorskich idei, loży Post Nubila Lux przyznano konstytucję i dopiero wtedy została uznana za „regularną" przez władze Wielkiego Wschodu. Z ich strony internetowej wynika, że jest to dziś typowa holenderska loża. W swej historii nie wspominają M.S. Polaka.

Podobnie wolnomyśliciele opisując swe początki i dzieje Stowarzyszenia Jutrzenka — nie wspominają o jego wolnomularskich korzeniach...

Do dziś wolnomyśliciele i wolnomularze holenderscy bardzo się między sobą różnią, tak jak i Wielki Wschód Holandii wyróżnia się zdecydowanie na tle innych Wielkich Wschodów, które są zorientowane agnostycznie i adogmatycznie. Wielki Wschód Holandii wymaga wiary w Wielkiego Architekta i jest w większości zorientowany chrześcijańsko-teozoficzno-ezoterycznie, co jest przyczyną, że wielu wolnomyślicielsko zorientowanych wolnomularzy holenderskich bierze udział w spotkaniach lożowych „za miedzą" — w Belgii, gdzie z kolei supremację ma liberalne i racjonalistyczne wolnomularstwo i gdzie wielu wolnomularzy jest jednocześnie członkami organizacji wolnomyślicielskich (co z kolei jest tłumaczone tym, że w Belgii była presja katolicko-kościelna na stowarzyszenia wolnomularskie, podczas kiedy w Holandii takiej presji nie było). Można powiedzieć, że na tle ogólnego wizerunku Holandii jako kraju i społeczeństwa niezwykle progresywnego nawet na tle Europy, holenderskie wolnomularstwo prezentuje obraz zupełnie odmienny — wolnomularski konserwatyzm.

*

Webliografia:

• Het Humanistisch Archief (Archiwum Humanistyczne) EN
• Spinozisme en Vrijdenken (Spinozjanie i wolnomyśliciele)
• Wijsbegeerte in Nederland (Filozofia w Holandii)
• Bijzondere collecties
• Digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren (Cyfrowa biblioteka literatury holenderskiej)
• P. Derkx, Modern Humanism in the Netherlands PDF

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Szatan w loży Spinoza, nie imię to dziewczyny...

Comment on this article..   See comments (1)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Ilona Boska Korespondentka z Holandii współpracująca z Racjonalistą  Number of texts in service: 17  Show other texts of this author  Number of translations: 3  Show translations of this author  Newest author's article: Fitna: ocalić Europę