W miejsce tradycyjnego apriorycznego odrzucania poglądów ateistycznych, jako „z natury błędnych i niebezpiecznych", pojawia się też coraz wyraźniej u autorów katolickich, obok chrześcijańskiego miłosierdzia, świadomość potrzeby nie tylko poznania poglądów ateistycznych, lecz i zrozumienia ateizmu jako pewnego sposobu myślenia. Oto Sobór Watykański Drugi (1962-65) stwierdza, że Kościół nie może wprawdzie zaprzestać odrzucania z całą stanowczością zgubnych doktryn i działalności, to jednak „(...) stara się uchwycić kryjące się w umyśle ateistów powody negacji Boga, a świadom wagi zagadnień, jakie ateizm wznieca oraz wiedziony miłością ku ludziom, uważa, że należy poddać je poważnemu i głębszemu zbadaniu". "Kościół zaś, chociaż odrzuca ateizm całkowicie, to jednak szczerze wyznaje, że wszyscy ludzie, wierzący i niewierzący, powinni się przyczyniać do należytej budowy tego świata, w którym wspólnie żyją; a to z pewnością nie może dziać się bez szczerego i roztropnego dialogu. Boleje więc Kościół nad dyskryminacją wierzących i niewierzących (...). ^{[ 13 ]}

Uważniejsi i krytycznie myślący autorzy zdają sobie sprawę, że istnieją różne postaci ateizmu. Ogólnie dzielą go na ateizm „praktyczny", ubogi w teorię, i na ateizm „teoretyczny", który występuje w formie „dogmatycznej", albo „sceptycznej" zakładającej niemożność udowodnienia istnienia Boga. Anna Morawska wyróżnia „ateizm tramwajowy" istniejący „poniżej" dyskusji teoretycznych; „materializm praktyczny" będący raczej nowoczesną, konsumpcyjną formą hedonizmu spełniającą się w posiadaniu, na przykład, telewizora, auta, domu itp.; „filozofię bezsensu" dostrzeganą, na przykład, w egzystencjalizmie i — jak pisze zgryźliwie — w zrzędnej impotencji kawiarnianych malkontentów; „niedowiarstwo" występujące chętnie pod szlachetnymi szyldami agnostycyzmu lub indyferentyzmu.

O ateizmie teoretycznym Vaticanum II pisze, że w formie usystematyzowanej "(...) tak daleko posuwa postulat autonomii człowieka, że wznieca trudność przeciwko wszelkiej zależności człowieka od Boga. Wyznawcy takiego ateizmu twierdzą, że wolność polega na tym, żeby człowiek był sam sobie celem, sam jedynym sprawcą! demiurgiem swojej własnej historii (...)". ^{[ 14 ]}

*

„Res Humana" nr 6/2005.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Ci fanatyczni ateiści Czy Nowi Ateiści unikają 'prawdziwych argumentów'?

Comment on this article..   See comments (5)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Dionizy Tanalski Profesor, filozof i religioznawca. Był redaktorem naczelnym "Studiów Filozoficznych PAN", współpracuje z Res Humaną. Związany z Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, obecnie jest wykładowcą Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP w Olsztynie. Autor m.in.: "Katolicyzm: Problemy filozofii człowieka" (1977), "Bóg, człowiek i polityka: człowiek w teorii Jana Pawła II (1986), "Dialektyka sacrum i profanum" (1995), "Fundamentalizm i postchrześcijaństwo. Ideologie katolickiego sacrum" (1998), "Ideotwórcze funkcje pracy: przyczynek do filozofii społecznej (2002)  Number of texts in service: 7  Show other texts of this author  Newest author's article: Czy świat bez religii?