Na mocy art. 55 ustawy z dnia 18.12.1998r. o Instytucie Pamięci Narodowej — Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 1998 r. Nr 155, poz. 1016) możliwe stało się także ściganie m.in. „kłamstwa oświęcimskiego" („Kto publicznie i wbrew faktom zaprzecza zbrodniom, o których mowa w art. 1 pkt 1, podlega grzywnie lub karze pozbawienia wolności do lat 3. Wyrok podawany jest do publicznej wiadomości").

Wydaje się, że są to optymalne zapisy. Zwłaszcza art. 257 Kodeksu Karnego jest odpowiedni jako podstawa penalizacji mowy nienawiści. Liberalny model debaty publicznej nakazuje ostrożność przed dalej posuniętą ingerencją w wolność wypowiedzi, nauki i sztuki. O karaniu „zbrodniarzy słowa" decydować powinna praktyka sądów, która obecnie wydaje się dość liberalna, co wynika z trudności wykazania, że dana wypowiedź jednoznacznie znieważa daną grupę etniczną. Trudności te wzmaga znacząco charakter współczesnej mowy nienawiści, która ma właśnie uchronić jej nadawców od oskarżeń o szowinizm.

Podsumowując, wobec specyficznego charakteru „mowy nienawiści", polegającego na maskowaniu znieważania grup etnicznych oraz nawoływania do ich dyskryminacji lub wrogich działań wobec nich, nie jest wskazane zaostrzanie prawa, zmierzające do penalizacji dyskursu szowinistycznego. Obecne przepisy wystarczają do karania wypowiedzi jednoznacznie zagrażających porządkowi publicznemu, a tylko takie powinny być ścigane w demokratycznym państwie prawa. Marginalizacja dyskursu szowinistycznego powinna być skutkiem otwartych i tolerancyjnych postaw obywatelskich, co można osiągnąć jedynie na drodze edukacji publicznej.

Bibliografia

1. Amusiewicz J., Siciński B. (red.), 1994, Język polityki a współczesna kultura polityczna, Język a kultura t. 11, Wrocław.
2. Camus J.-Y., 2005, The Use of Racist, Antisemitic and Xenophobic Arguments in Political Discourse, ECRI: European Commission against Racism and Intolerance.
3. Czyżewski M., Kowalski S., Piotrowski A. (red.), 1997, Rytualny chaos, Kraków.
4. van Dijk T.A., Kintsch W., 1983, Strategies of Discourse comprehension, New York.
5. van Dijk T.A., 1993, Elite Discourse and Racism, Newbury Park.
6. van Dijk T.A., 2001, Badania nad dyskursem, w: T.A. van Dijk (red.), Dyskurs jako struktura i proces, przeł. G. Grochowski, Warszawa.
7. Dobrzyńska T., 1986, Warunki interpretacji wypowiedzi metaforycznych, w: T. Dobrzyńska (red), Teoria testu. Zbiór studiów.
8. Duszak A., 1998, Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa.
9. Fairclough N, 2003, Analysing Discourse. Textual Analysis for Social Research, Routledge, London, New York.
10. Goban-Klas T., 1978, Komunikowanie masowe. Zarys problematyki socjologicznej, Kraków.
11. Kamiński I.C., 2003, Swoboda wypowiedzi w orzeczeniach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, Kraków.
12. Kowalski S., Tulli M., 2003, Zamiast procesu. Raport o mowie nienawiści, Warszawa.
13. Kurcz I., 1994, Zmienność i nieuchronność stereotypów, Warszawa.
14. Kurcz I., 2001, Zmiana stereotypów: jej mechanizmy i granice, w: M. Kofta, A. Jasińska-Kania (red.), Stereotypy i uprzedzenia. uwarunkowania psychologiczne i kulturowe, Warszawa 2001.
15. Mitten R., Wodak R., 1993, On the Discourse of Prejudice and Racism: Two Examples from Austria, „Center for Austrian Studies Working Papers" 93-4.
16. Mrozowski M., Obrazy cudzoziemców i imigrantów w Polsce w prasie polskiej, w: K. Iglicka (red.), Integracja czy dyskryminacja? Polskie wyzwania i dylematy u progu wielokulturowości, Warszawa.
17. Nijakowski L.M., 2004, Znaczenie analizy dyskursu dla socjologii narodowości, „Kultura i Społeczeństwo" nr 1.
18. Nowak P., 1998, Opozycja swój : obcy w dyskursie perswazyjnym (na materiale polskiej publicystyki z pierwszej połowy lat pięćdziesiątych, w: J. Bartmiński, B. Boniecka (red.), Tekst. Analizy i interpretacje, Lublin.
19. Trutkowski C., 2000, Społeczne reprezentacje polityki, Warszawa.
20. Wilkoń A., 2002, Spójność i struktura tekstu. Wstęp do lingwistyki tekstu, Kraków.
21. Wodak R., 1997, Critical Discourse Analysis, w: T.A. van Dijk (red.), Discourse as Social Interaction. Discourse Studies: A Multidisciplinary Introduction, t. 2, London, Thousand Oaks, New Delhi.
22. Wodak R., 1999, Critical Discourse Analysis at the End of the 20th Century, „Research on Language and Social Interaction", nr 32.
23. Wodak R., de Cillia R., Reisigl M., Liebhart K., 2003, The Discursive Construction of National Identity, Edinburgh University Press, Edinburgh.
24. Zawisławska M., 1998, Rama interpretacyjna jako narzędzie analizy tekstu, w: J. Bartmiński, B. Boniecka (red.), Tekst. Analizy i interpretacje, Lublin.
25. Zirk-Sadowski M., 1992, Pojęcie dyskursu, „Kultura i Społeczeństwo" nr 2.

See other sites: Mowa nienawiści wysubtelnia się

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Tożsamość narodowa Polaków - krytyczna refleksja Neofaszyzm za rogiem

Comment on this article..   See comments (2)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Lech M. Nijakowski Ukończył socjologię i filozofię na Uniwersytecie Warszawskim (w ramach Międzywydziałowych Studiów Humanistycznych). Obecnie jest doktorantem w Instytucie Socjologii UW. Stały doradca sejmowej Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych (od 2001); z-ca redaktora naczelnego "Res Humana"; sekretarz Towarzystwa Kultury Świeckiej; redaktor naczelny kwartalnika naukowego "Rubikon" (od 1998). Autor książki "Dyskursy o Śląsku. Kształtowanie śląskiej tożsamości regionalnej i narodowej w dyskursie publicznym", współautor i redaktor naukowy siedmiu kolejnych książek (w tym: "Nadciągają Ślązacy. Czy istnieje narodowość śląska?"); autor ponad 70 artykułów naukowych i popularnonaukowych. Stypendysta Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej (2004-2005).  Number of texts in service: 2  Show other texts of this author  Latest author's article: Neofaszyzm za rogiem