Jedną z najistotniejszych zmian jakie w ostatnim czasie się dokonały w prawie karnym skarbowym było rozszerzenie zakresu typizacji w związku wejściem Polski do UE. Chodzi głównie o nowelizację kodeksu z 24 lipca 2003 r. ^{[ 1 ]}, która dostosowała nasze prawo do wymogów unijnych i weszła w życie z dniem uzyskania członkostwa Polski w Unii Europejskiej (1 maja 2004).

Przede wszystkim, przestępstwa podatkowe, dotacyjne, subwencyjne, celne i przeciwko zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami obejmują swym zakresem także czyny popełnione przez obywatela polskiego niezależnie od miejsca popełnienia przeciw interesom finansowym Wspólnot Europejskich (art. 3 § 3a). Są to tzw. europrzestępstwa (eurocrimes), do których zwłaszcza zalicza się zwłaszcza przestępstwo oszustwa i wyłudzenia. W zakresie nakłaniania lub udzielania pomocy do popełnienia za granicą tych przestępstw skarbowych skierowanych przeciw interesom finansowym Wspólnot Europejskich przepisy Kodeksu karnego skarbowego (KKS) stosuje się do obywateli polskich oraz cudzoziemców, którzy dopuszczają się tego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 3 § 5).

Rozszerzeniu uległo także pojęcie „należności publicznoprawnej" definiowane w słowniczku kodeksu, które odtąd jest nie tylko należnością państwową lub samorządową, ale także należnością stanowiącą przychód budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich lub budżetu zarządzanego przez Wspólnoty Europejskie lub w ich imieniu (art. 53 § 26a).

W związku natomiast z blankietowością przepisów KKS należy zauważyć, że najgłębiej zmianie uległ dział dotyczący przestępstw celnych, gdyż wraz z wejściem Polski do UE staliśmy się częścią Wspólnotowego Obszaru Celnego i obowiązują bezpośrednio przepisy Wspólnotowego Kodeksu Celnego. ^{[ 2 ]} A tym samym siatka znaczeniowa pojęć i ustalenie znamion przestępstw i wykroczeń celnych następuje z odwołaniem do przepisów unijnych, w szczególności do powołanego Wspólnotowego Kodeksu Celnego. Natomiast podane w rozdziale 7 ustawy z 10 września 1999 r. — Kodeks karny skarbowy określenia, dostosowano do znaczeń, zgodnych ze Wspólnotowym Kodeksem Celnym, np. przez wartość przedmiotu czynu zabronionego rozumie się wartość celną towaru na obszarze celnym Wspólnoty.

Jednocześnie uchylona została ustawa z dnia 9.1.1997 r. Kodeks celny ^{[ 3 ]} oraz wszystkie akty wykonawcze wydane na jej podstawie. Uchylona została ponadto ustawa z dnia 26.9.2002 r. o administrowaniu obrotem towarami z zagranicą. ^{[ 4 ]}

Jeśli chodzi o odpowiedzialność karną skarbową to należy zauważyć, że zmiany te stanowią dodatkową komplikację i utrudnienie w rozpoznaniu prawidłowych znamion czynów zabronionych, co znaczenie może mieć zwłaszcza przy rozważaniu ewentualnej usprawiedliwionej nieświadomości bezprawności i karalności zachowania wyłączających winę. Zwłaszcza do czasu odpowiedniej internalizacji norm wspólnotowych w tym zakresie przez obywateli polskich. ^{[ 5 ]}

Dużym zmianom, choć nie bezpośrednim jak w przypadku ceł, uległa także materia podatkowa, w szczególności w zakresie podatków pośrednich objętych unijną harmonizacją. Oznacza to sytuację w której obowiązuje wprawdzie jak dotąd przede wszystkim prawo krajowe dla ustalania znamion przestępstw podatkowych, lecz prawo to powinno być zgodne z prawem unijnym, z odpowiednimi dyrektywami harmonizacyjnymi. W razie niezgodności obywatel swe prawa może oprzeć na dyrektywach. Rodzi się zatem pytanie o ocenę czynu, który będzie wprawdzie stanowił czyn zabroniony według prawa krajowego, lecz nie będzie takim według dyrektyw wytyczających ustawom krajowym odpowiednie ramy. Wskazuje się, że należy wówczas uznać, iż nie było żadnego zamachu na dobro prawnie chronione. W tym kierunku zdaje się podążać orzecznictwo krajowe. W orzeczeniu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 25.5.2005 r. sąd przyjął, że Urząd Celny w Lublinie bezprawnie pobrał od osoby prywatnej opłatę akcyzową od używanego samochodu sprowadzonego do Polski z Belgii i uchylił decyzję tego urzędu, odmawiającą zwrotu pobranej akcyzy. Sąd uznał, że polskie przepisy nakazujące pobieranie akcyzy od używanych samochodów sprowadzanych z krajów Unii Europejskiej są sprzeczne z prawem unijnym zakazującym dyskryminacji towarów na obszarze UE. ^{[ 6 ]} Wywodzi się to także w związku z przyjęciem, iż przestępstwami podatkowymi są wyłącznie zachowania skierowane przeciw obowiązkom podatkowym ^{[ 7 ]}. Natomiast czyny formalnie contra legem, lecz dla realizacji uprawnień wynikających z dyrektyw nie są skierowane przeciwko obowiązkom podatkowym. ^{[ 8 ]}

Należy zauważyć, że zmienia to częściowo koncepcję odesłań blankietowych wyłącznie do ustawy, przy dopuszczalności doprecyzowania aktem wykonawczym czy aktem prawa miejscowego wydanego na podstawie ustawy. Zgodnie z traktatami unijnymi dyrektywy Rady wiążą Państwa Członkowskie w zakresie wyznaczonych w nich celów. Państwom pozostawia się natomiast możliwość adekwatnego doboru do ich realizacji form i środków. Dyrektywy bezpośrednio wiążą więc Państwa a nie obywateli, choć przyjmuje się, że jeśli w prawie krajowym nie ma regulacji zgodnych z dyrektywami, wówczas jednostka może wywodzić swe prawa bezpośrednio z nich, jeśli zawierają one regulacje dostatecznie jasne i bezwarunkowe. ^{[ 9 ]}

Zmienia się wreszcie także sposób interpretowania przepisów krajowych ustalających znamiona przestępstw i wykroczeń skarbowych, zwłaszcza podatkowych, które muszą być dekodowane w świetle dyrektyw unijnych.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Społeczna szkodliwość czynu a prawo karne skarbowe Przeciwko karze głównej

Comment on this article..   See comments (1)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Mariusz Agnosiewicz Redaktor naczelny Racjonalisty, założyciel PSR, prezes Fundacji Wolnej Myśli. Autor książek Kościół a faszyzm (2009), Heretyckie dziedzictwo Europy (2011), trylogii Kryminalne dzieje papiestwa: Tom I (2011), Tom II (2012), Zapomniane dzieje Polski (2014).  Private site  Number of texts in service: 952  Show other texts of this author  Number of translations: 5  Show translations of this author  Newest author's article: Oceanix. Koreańczycy chcą zbudować pierwsze pływające miasto