Według Wj 3/14 przy świętej górze Horeb Bóg ujawnił Mojżeszowi swoje imię „Jahwe". Nakazał właśnie tym imieniem przedstawić go Izraelitom. W tym wersecie polskie przekłady Biblii różnie tłumaczą dosłowne rozumienie bożego imienia:
w BG - "Będę"
w BP — "Jestem"
w BŚJ - "Okażę się"
w BT - "Jestem"
w BW- „Jestem"

Wydaje się, że trudne jest dokładne tłumaczenie na język polski tetragramu YHWH, czyli Jahwe. Pełne brzmienie tetragramu w języku hebrajskim to "ehje aszer ehje".

Te trzy słowa są właśnie różnie tłumaczone:
"jestem, który jestem"
"będę, który będę"
„okażę się, kim się okażę"

Według części specjalistów najwłaściwszy sens oddaje tłumaczenie: „będę stającym się jako ten, który będę się stawał". Według innych "ehje" to czas przeszły niedokonany od słowa "haja", czyli „być" w znaczeniu czasu teraźniejszego „jestem", co w efekcie moglibyśmy tłumaczyć tak: „byłem tym, który jest, a tym który jest — będę".

Można też po prostu: „istnieję bez początku i bez końca". Skąd się wzięło tak skomplikowane znaczenie imienia bożego u Izraelitów? Okazuje się, że ani Mojżesz, ani tym bardziej nikt przed nim wśród narodów semickich nie wymyślił tego imienia. Pierwotnie zostało stworzone u Egipcjan. Mojżesz kształcił się w Egipcie i tu poznał imię boga Chepri jako uosobienie Słońca.

O tym bogu mówią Teksty Piramid ^{[ 1 ]}. W dziejach ludzkości są to jedne z najstarszych zapisów (II połowa III tysiąclecia p.n.e.) literatury religijnej z wątkami mitologicznymi. W tych tekstach zawarta jest najdłuższa opowieść o walce boga Słońca ze swoim odwiecznym wrogiem, wężem Apopem. Zawarty jest tu również opis stworzenia świata i życia na Ziemi na poziomie daleko wyższym niż biblijna Księga Rodzaju.

W starożytnym Egipcie miasto On (Rdz 41/45) znane było jako Miasto Słupów.

Później Grecy przemianowali je na Heliopolis. Był to jeden z ważniejszych ośrodków religijnych w Egipcie. Kapłani z On stworzyli własną oryginalną koncepcję powstania świata. ^{[ 2 ]} Jego stwórcą był bóg Słońca Re. Ten bóg występował też pod dwoma innymi imionami: Atum i Chepri. Jako Atum przedstawiany był w postaci ludzkiej, natomiast jako Chepri ^{[ 3 ]} był skarabeuszem, co świadczy, że w tej trójcy Chepri był bogiem najstarszym. Atum znaczyło „doskonały", a Chepri znaczyło „ten, który się staje", lub też „ten, który powoduje stawanie się" ^{[ 4 ]}.

W Tekstach Piramid jest taki tekst:

„Stałem się jako Ten, który się staje, stałem się i stało się stawanie. Wszystkie istoty stały się po tym, jak ja się stałem".

Według Tekstów Piramid bóg Re-Atum-Chepri wyłonił się z chaosu, zwanego w Egipcie Nun, co znaczy „niebyt".

A więc egipskie Chepri znaczy dokładnie to samo, co hebrajskie YHWH, czyli Jahwe.

Zastanawiający jest biblijny fakt, że ten bóg Jahwe, będący w gruncie rzeczy Cheprim, zainteresował się losem Izraelitów w Egipcie (Wj 3/7).

Jahwe w Wj 3/8 objawił Mojżeszowi swój plan dotyczący wyłącznie narodu izraelskiego:

„Zstąpiłem, aby go wyrwać z ręki Egiptu i wyprowadzić z tej ziemi do ziemi żyznej i przestronnej, do ziemi, która opływa w mleko i miód, na miejsce Kananejczyka, Chetyty, Amoryty, Peryzzyty, Chiwwity i Jebusyty".

Jest to informacja nad wyraz bałamutna i złowieszcza. Wcześniejsza Księga Rodzaju dawała przykłady ucieczek Hebrajczyków z Kanaanu do Egiptu z powodu klęski suszy i głodu. Czy ucieka się z krainy mlekiem i miodem płynącej? Mleko i miód to synonim dostatku. Kiedy Kanaan stał się taką krainą? Oczywiście w okresie przebywania Izraelitów w Egipcie i w czasie ich wędrówki przez pustynie Synaju. Stał się taką ziemią dzięki mieszkającej tu tubylczej ludności kananejskiej, która kultywowała swoją religię nazywaną w Biblii bałwochwalczą. Bóg Jahwe postanowił przyprowadzić swój naród wybrany — Izraelitów na miejsce wypielęgnowane przez innych. Izraelici idący do Ziemi Obiecanej byli prymitywnym i barbarzyńskim narodem. Bóg Jahwe kazał im agresywnie odebrać ziemie narodowi, który posiadał już ukształtowaną kulturę i wierzenia. Biblia poucza wnikliwych czytelników, że to Izraelici w bardzo krótkim czasie przejęli od Kananejczyków ich kulturę oraz religię i zupełnie zapomnieli o Jahwe, tak naprawdę wcale nie swoim bogu. 

Bóg Jahwe świadomie naraził Izraelitów na zły wpływ Kananejczyków. W czynieniu zła przez Izraelitów miał więc bóg Jahwe swój udział. Mówi o tym wyraźnie Ezechiel w Ez 20/25-26:

„Dlatego dopuściłem u nich prawa, które nie były dobre, i nakazy, według których nie mogli żyć. Pokalałem ich własnymi ich ofiarami, gdy dopuściłem, by przeprowadzali przez ogień wszystko, co pierworodne — aby obudzić w nich grozę i by tak poznali, że Ja jestem Jahwe".

Na ironię zakrawa fakt, że wielu egzegetów i apologetów stara się przedstawiać boga Jahwe w lepszym świetle, niż to czyni on sam ustami swojego proroka.

Prawdę mówiąc, dzisiaj mało co wiemy, jak żyli Izraelici we wczesnym okresie swoich dziejów jako Hebrajczycy, a ściślej Chaldejczycy. Ich biblijne historie i ich boskie prawa zostały zredagowane dopiero po niewoli babilońskiej. Zostały zredagowane w taki sposób, aby późniejszy czytelnik był przekonany, że wyłącznie bóg Jahwe był prawdziwym stwórcą świata i ludzi. Ci redaktorzy zrobili dokładnie to samo, co Babilończycy względem swojego boga Marduka. Wzorując się na Babilończykach, żydowscy redaktorzy zrobili to jednak lepiej, skoro religia babilońska poszła w zapomnienie, a judaizm i chrześcijaństwo trwają. Należy mieć przy tym świadomość, że co najmniej połowa dorobku kulturalnego Żydów, to osiągnięcia Babilończyków, przejęte w okresie „niewoli babilońskiej".

Po wejściu Izraelitów do Kanaanu pod „nadzorem" boga Jahwe, ziemia ta przestała być krainą płynącą mlekiem i miodem. Stała się terenem mordu, krwi i zniszczenia, o ile wierzyć w biblijne relacje. Chyba trudno to uznać za wzniosłe dzieło boga Jahwe, rzekomego boga miłości i pokoju.

W Wj 3/21-22 czytamy o „chwalebnym" planie boga Jahwe:

„Sprawię też, że Egipcjanie okażą życzliwość ludowi temu, tak iż nie pójdziecie z niczym, gdy będziecie wychodzić. Każda bowiem kobieta pożyczy od swojej sąsiadki i od pani domu swego srebrnych i złotych naczyń oraz szat. Nałożycie to na synów i córki wasze i złupicie Egipcjan".

Właśnie tak bóg Jahwe ukazał swoją moralność i aprobował, a właściwie nakazał oszukańczą grabież. Wspomniane jest o tym drugi raz w Wj 11/2. Warto tu przytoczyć komentarz "Strażnicy" 21/1999, s. 30 (pismo Świadków Jehowy): „...nie była to kradzież — Izraelici poprosili Egipcjan o dary i otrzymali je darmo. Ponadto ci ostatni nie mieli prawa więzić ludu Bożego, winni mu zatem byli zapłatę za lata niewolniczej pracy". Ale egzegeci i apologeci katoliccy interpretują podobnie, ponieważ nie wypada krytykować boga Jahwe.

Można jednak mieć uzasadnione zastrzeżenia do rzetelności przekazu biblijnego. Aż tak dobrze nie było. Egipcjanie i Izraelici nie zamieszkiwali pośród siebie, ponieważ Egipcjanie gardzili Izraelitami i ich obyczajami. Izraelici zamieszkiwali w delcie Nilu i stanowili zamkniętą enklawę, dokładnie tak samo jak późniejsi Żydzi tworzyli swoje skupiska w wielu miastach świata. Trudno też sobie wyobrazić, aby proste Egipcjanki, żony biednych fellachów, ciemiężonych nie mniej niż Izraelici, miały aż takie zasoby złotych i srebrnych ozdób lub zastawy stołowej. Wspomniane w Biblii ozdoby miały tylko bogate Egipcjanki, żony urzędników i nadzorców. A ci tym bardziej nie zamieszkiwali wśród Izraelitów. Izraelici tuż przed wyjściem z Egiptu musieli dokonać zwykłej grabieży w okolicznych miejscowościach zamieszkanych przez bogatych Egipcjan. To zapewne z tego powodu faraon wydał swojej armii rozkaz ścigania Izraelitów.

Paweł w 1 Kor 6/10 wyraził pogląd, że złodzieje nie odziedziczą Królestwa Bożego.

Mógł sobie pozwolić na takie potraktowanie nakazu boga Jahwe w Wj 3/22, gdyż respektował zasady moralne Jezusa i jego Boga-Ojca.

Biblia nie ujawnia ile kosztowności ukradli Egipcjanom Izraelici, ale musiało być tego dużo. Jakaś część poszła na wykonanie cielca (Wj 32/2-4) i około 6862 kg ozdób Izraelici oddali na wykonanie przybytku bożego i jeszcze im zostało (Wj 36/6-7).

Przedstawię to dokładniej w następnych artykułach.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Mojżesz wczoraj i dziś Sfałszowany spis Izraelitów

Comment on this article..   See comments (10)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word