Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnej. W dawnym prawie polskim zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych zależała od wyznawanej religii. Żydzi i Tatarzy nie mogli nabywać na własność lub dzierżyć dóbr ziemskich, nie mogli mieć służby i domowników chrześcijańskich, potomkowie członków rodzin heretyckich nie mieli prawa dziedziczenia, ich majątek podlegał konfiskacie. Prawa te ograniczała również przynależność do zakonu. Od XVI w., w związku z tzw. ustawodawstwem amortyzacyjnym, mnisi ograniczeni byli w zakresie możności testowania i nabywania praw spadkowych, nie mogli oni na ogół sprawować opieki, w prawie ziemskim ograniczono ich w zakresie nabywania dóbr ziemskich. Ustawodawstwo amortyzacyjne zakazywało ponadto alienacji nieruchomości ziemskich na rzecz Kościoła, związane to było z ruchem egzekucyjnym postępowej szlachty. Kościół do tej pory bardzo się bogacił na zapisach testamentowych. Szlachciców pouczano w czasie procesu edukacyjnego (pod zwierzchnictwem Kościoła), że zapiski w testamentach pro remedio anime (dla zbawienia duszy) dla Kościoła przysłużą się im w targach na sądzie ostatecznym. W związku z tymi prawami pojawiło się pojęcie dóbr martwej ręki, na oznaczenie majątków kościelnych, których nie można było zbywać.

Osoba prawna. Pojęcie osoby prawnej (zwanymi też w dawnym prawie polskim osobami sztucznymi, bądź osobami moralnymi) wywodziło się z prawa kościelnego, bowiem pierwszymi osobami prawnymi na ziemiach polskich były biskupstwa, kapituły i klasztory.

Zatroskany Jagiełło. W przeświątobliwej frazeologii celował dawniej neofita Władysław Jagiełło. Unia horodelska rozpoczyna się jak zwykłe wiejskie kazanie lub jak orędzie biskupie: "W imię Pańskie. Amen. Na wieczną rzeczy pamiątkę. Obowiązkiem naszym jest użyczać zbawiennego krzyża z duchowym pokarmem tym, którym panując w doczesnych pożytkach pomagamy; czyniąc zadość ich potrzebom cielesnym również powinniśmy podawać, ile naszej możności starczy, pomoc do zbawienia; niech się nie zdaje, że starając się tylko o pożytki doczesne zaniedbujemy największego szczęścia; (...) Należy pilnie uważać, abyśmy dając ludziom cielesne dobrodziejstwa rozmyślali i nad tym, jakbyśmy mogli dać i niebieskie pokarmy i wskazać drogę wiecznej szczęśliwości…".

Mnisi-fałszerze. W dobie rozbicia dzielnicowego i ogólnego chaosu prawnego śląskie klasztory specjalizowały się w fałszerstwach dotyczących aktów nabycia własności (kiedy zmieniał się władca, podkładano mu do zatwierdzenia akt „własności", jakoby nadany przez poprzednika).

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Kształtowanie relacji państwo-kościół w Konstyt. Prawo małżeńskie (III RP)

Comment on this article..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Mariusz Agnosiewicz Redaktor naczelny Racjonalisty, założyciel PSR, prezes Fundacji Wolnej Myśli. Autor książek Kościół a faszyzm (2009), Heretyckie dziedzictwo Europy (2011), trylogii Kryminalne dzieje papiestwa: Tom I (2011), Tom II (2012), Zapomniane dzieje Polski (2014).  Private site  Number of texts in service: 952  Show other texts of this author  Number of translations: 5  Show translations of this author  Newest author's article: Oceanix. Koreańczycy chcą zbudować pierwsze pływające miasto