30 fotografii Lyncha po wystawie pozostało w Łodzi, w kolekcji Galerii Atlas Sztuki (kierowanej przez Jacka Michalaka). „Fotografii z Łodzi"- trochę niezrozumianych i zapomnianych przez Łódź, które są jej „portretem lynchowskim", pierwszą impresją ZIEMII OBIECANEJ — ale, na których nie rozpoznaje się Łodzi.

W 2004 r. odbyła się pierwsza ekspozycja zagraniczna kolekcji Atlasu Sztuki w Galerii Port Autonome, w Paryżu (17.9-17.10.2004), pod tytułem „David Lynch et Łódź". Jak komentowała prasa francuska: „podmiotem fotografii jest Łódź widziana przez obiektyw Lyncha, który chciał uchwycić jej esencję, duszę, tajemniczość, szczodrość i dekadencję". Autor oddał „najlepsze" wrażenie — w sensie rozumianym przez Gillesa Deleuze, jakie Łódź może dać. Jej przeszłość przemysłowa, historia czterech kultur, które ukształtowały oblicze miasta, tragedia drugiej wojny światowej oraz łódzkiego getta, degradacja miasta w okresie komunizmu. We fragmentarycznych łódzkich pejzażach postindustrialnych, w dymach, odpryskach tynku, liszajach wilgoci — kawałkach rzeczywistości stygmatyzowanych przez czas — jest ukryte spektrum Łodzi, o którym pisał Roland Barthes w książce „La chambre claire".

„Kobiety i fabryki" — Lynch podkreślił ideę, która była dla niego ważna, kiedy narodził się pomysł ekspozycji „kolekcji łódzkiej" w Rzymie. Fotografował fabryki w dzień (piękne i przerażające swoim degradem) i kobiety nocą...

Może dlatego zakochał się w Łodzi?

Również w 2003 r., reżyser amerykański nakręcił w Łodzi zdjęcia do filmu krótkometrażowego „The Green Room in Lodz", (z udziałem Krzysztofa Majchrzaka, Leona Niemczyka i Karoliny Gruszki). Projekt ten rozwinął się później w jego wielkie dzieło „INLAND EMPIRE" (w którym zagrali Laura Dern, Harry Dean Stanton, Justin Theroux, Jeremy Irons), prezentowane na 63. Międzynarodowym Festiwalu Sztuki Filmowej w Wenecji, w 2006 r., gdzie David Lynch otrzymał Złotego Lwa za całokształt kariery. "To historia tajemnicza… Tajemniczego świata ukrytego we wnętrzu innych światów… w którego środku jest kobieta... zakochana kobieta w niebezpieczeństwie"… to włoska synteza długiego i bardzo złożonego filmu, porównywanego z „8 1⁄2" Federico Felliniego.

Jak pokazał to Pierluigi Basso Fossali w eseju „Note sul INLAND EMPIRE 2006", w książce „Interpretazione fra i mondi. Il pensiero figurale di David Lynch" („Interpretacja pomiędzy światami. Myśl figuralna Davida Lyncha — przyp. aut.), analiza semiotyczna w tym przypadku jest bardzo trudna i na wiele pytań nie ma jeszcze odpowiedzi. To film w filmie, w filmie i jeszcze kolejnym filmie (On High in Blue Tomorrows, stary polski film "47", „Rabbits", „The Green Room in Lodz"), gdzie we wszechświecie lynchowskim, wszystkie lynchowskie światy łączą się w jednym enigmatycznym miejscu, w jakim zatraca się wymiar czasu i przestrzeni: w imperium wewnętrznym, w imperium umysłu (tytuł włoski filmu). — Nigdy nie pracowałem wcześniej nad takim projektem. Ten film jest inny, bo nie miał scenariusza, pisałem scenę po scenie, bo miałem przeczucie, że wszystko się łączy — ta idea jest połączona z tym pokojem i w jakiś sposób połączona z tą ideą w tamtym pokoju". — reżyser opowiadał o filmie prasie zagranicznej,

W tym lynchowskim Labiryncie złożonym z pokojów, charakteryzujących się kolorami ścian i lampami, przechodzi się z filmu realnego do filmu wewnętrznego, z jednego miejsca geograficznego do innego miejsca położonego w wyobraźni, z zewnątrz do wewnątrz i z jutra do wczoraj — poprzez: schody, korytarze, drzwi ze znakiem Axxon n, ekran telewizyjny i kinowy oraz przez dziurę wypaloną papierosem w jedwabnej sukience.

Miasto Europy Wschodniej, enigmatyczne i nie rozpoznawalne w „INLAND EMPIRE" to znowu Łódź. Film w koprodukcji amerykańskiej, polskiej i francuskiej był kręcony w Los Angeles i w Łodzi. Scena po scenie to bezustanne przechodzenie pomiędzy location polskimi i amerykańskimi, jak w symbolicznej sekwencji, w której pojawia się zaśnieżona ulica Łodzi oraz Walk of Fame w Los Angeles, gdzie na chodniku Hollywood Boulevard umiera Sue Blue, interpretowana przez Nikki Grace, w których rolę wcieliła się Laura Dern. Reżyser wybrał szczególne miejsca, kiedy kręcił film w HOLLYŁODZI. Apartament Rubinsteina w Grand Hotelu to pokój 47, gdzie jest uwięziona Lost Girl (Karolina Gruszka ogląda natomiast w telewizorze film krótkometrażowy "Rabbits", zrealizowany przez Lyncha w 2002 r., dla swojego portalu internetowego). Sceny "INLAND EMPIRE" były kręcone w Willi Herbsta, w starej przędzalni, a także przy ulicy Targowej, niedaleko Szkoły Filmowej i Muzeum Kinematografii.

Jak w swoich „30 fotografiach z Łodzi" w „INLAND EMPIRE", David Lynch "ujawnia" Łódź, wydobywa ją z ciemności i oświetla jej nocną atmosferę: pejzaż zimowy, widok ulicy, detale architektoniczne, wnętrza pokojów, willi, pałaców, fabryk tekstylnych. „Zapada noc w wielkim tajemniczym mieście Łodzi, W ciemności, na niebie gwiazdy zwolna tańczą z półksiężycem, a na ulicy, w głębi cienia oczekuje kobieta…" — Lynch poświęcił Łodzi ten wiersz.

„Moje filmy nie biorą się ze snów, lecz zaczynają się od jakiejś idei" - „artysta globalny" podkreśla często. Przyjechał do Łodzi już z ideą „kobiety i fabryki", szukając nowych idei do swojego filmu. W jednym z wywiadów w prasie zagranicznej, pytany o Łódź, żartował: „Kiedy zapukali do moich drzwi ludzie z "Camerimage Gang", aby zaprosić mnie do Łodzi, powiedziałem że chcę sfotografować kobiety i fabryki. Oni mi to obiecali i dotrzymali słowa. Od „kobiet i fabryk" zaczęły się inne idee...

Już od 2002 r., mówi się o tym, że David Lynch chciałby otworzyć szkołę i studio w Łodzi. Amerykański reżyser nie myślał nigdy o opuszczeniu Los Angeles, ale Łódź to dla niego „poważny flirt". Oglądał różne miejsca, odbyły się oficjalne rozmowy, były i są nadzieje… W międzyczasie nakręcił swoje wielkie dzieło "INLAND EMPIRE".

W 2006 r., powstała w Łodzi Fundacja Sztuki Świata (World Art Foundation założona przez reżysera Davida Lyncha, właściciela Galerii Atlas Sztuki i współwłaściciela Grupy Atlas Andrzeja Walczaka oraz dyrektora Camerimage Marka Żydowicza), która postawiła sobie za cel rewitalizację i przekształcenie byłego kompleksu postindustrialnego EC-1 (budynek dawnej hali maszyn elektrociepłowni z XIX w.) i uruchomienie Centrum Sztuki Świata, które będzie gościć studio filmowe Davida Lyncha zajmujące się obróbką dźwięku (tzw. „Wieża Lyncha"), nowe struktury dla Festiwalu Camerimage, studia fotograficzne i baletowe, atelier artystów, muzeum sztuki współczesnej z przeźroczystymi ścianami, nawiązujące do „szklanych domów". Specjalna Strefa Kultury, która wspomoże proces gentrification obejmujący rozległy obszar urbanistyczny Łodzi, lecz nie jako transformację tout court pejzażu miejskiego poprzez wyburzenie i zniszczenie starej zabudowy, ale jako akt konserwacji urbanistycznej i rewaloryzacji oraz adaptacji architektury postindustrialnej z XIX wieku.

Rob Krier - architekt wybrany przez Fundację Sztuki Świata, który przygotował projekt dla Łodzi, przewidział także Plac Kobro (dedykowany Katarzynie Kobro) oraz cztery ulice: Polską, Żydowską, Niemiecką, Rosyjską, będące symbolem przeszłości i przyszłości miasta, przejściem z wczoraj w jutro.

Gentrification pozytywna, gdzie powraca się przede wszystkim do powołania Łodzi jako miasta sztuki współczesnej i kinematografii, gdzie stare fabryki mogą zacząć żyć nie tylko jako centra handlowe, ale jako metaforyczna Fabryka Kultury, Industria Sztuki.

— „To bardzo piękny pomysł. Mam nadzieję, że w EC-1 powstanie miejsce spotkań ludzi, służące temu, by marzyć i tworzyć, gdzie będą mogli spotykać się artyści z całego świata. Mam nadzieje, że tu będą rodzić się nowe idee, bo wszystko zaczyna się zawsze od jakiejś idei…" — powiedział reżyser.

Może Lynch odnajdzie w Łodzi swoją ZIEMIĘ OBIECANĄ? — miasto, które pozwala śnić i produkuje sny… Stars make dreams and dreams make stars...

BIBLIOGRAFIA:

• Chris Rodley „Lynch on Lynch", Faber & Faber London-Boston 1997
• Chris Rodley „Lynch secondo Lynch", Baldini&Castoldi 1998
• Michel Chion „David Lynch", Lindau Torino, 2000
• David Hughes „The Complete Lynch", Virgin Virgin, 2002
• "The Short Films of David Lynch" DVD 2002
• Daniele Dottorini „David Lynch. Il cinema del sentire", Le Mani, Genova 2004
• Pierluigi Basso Fossali „Interpretazione tra mondi. Il pensiero figurale di David Lynch", Edizioni ETS, Pisa 2006
• David Lynch „Catching the Big Fish: Meditation, Consciousness, and Creatività", Jeremy P. Tarcher, 2006
• David Lynch „The Air Is on Fire", Thames & Hudson 2007
• Roland Barthes „La camera chiara" (La chambre claire), Paris 1980
• Gilles Deleuze „Francis Bacon. Logica della sensazione" (1981), Quodlibet, Macerata 1995
• Maurice Merleau-Ponty „La fenomenologia della percezione" (1945)
• Maurice Merleau-Ponty „Il visibile e l’invisibile" (1964)

PRASA:

• "David Lynch zakochał się w Łodzi" — PAP, 2002
• "Twórcza destrukcja" — Halszka Kosmider , Gazeta Wyborcza, 2003
• "Zanurzyc się w sen" — Malgorzata Ludwisiak wywiad z Davidem Lynchem, Arteon 2004
• "Lynch, maitre de la fragmentation urbane. David Lynch et Lodz" — Fluctuat.net, 2004
• "David Lynch — ŁÓDŹ 2003" — Basia Embiricos & Félicia Rossignol Galerie Port Autonome Paryż, Nowa Polska, 2004
• "Lynch znowu w Łodzi" — Barbara Trusińska INTERIA.PL/PAP, 2005
• "Bliżej do Centrum Sztuki Świata" — Dziennik Łódzki, 2006
• "Łódź doprowadza Lyncha do szaleństwa" — WirtualnaPolska/PAP, 2006
• "INLAND EMPIRE" — Philippe Rouyer, Positif , 2007
• "More about Inland Empire. David Lynch" — Mark Kermode, Guardian Unlimited, 2007
• "The air is on fire. David Lynch" — Roberto Barzi, Whipart.it, 2007
• "David Lynch w Fundacji Cartier" — Anna Rzeczycka, RFI, 2007
• "EC-1" - Marzena Bomanowska, Jakub Wiewiórski, ROT na podstawie GW, 2007

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: e-association. nowa wizja stowarzyszenia Historia pewnej fugi...

Comment on this article..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Agnieszka Zakrzewicz Dziennikarka i krytyk sztuki. Autorka książki Papież i kobieta. Od 1994 r. mieszka w Rzymie. Prowadzi serwis Bez Granic.  Private site  Number of texts in service: 50  Show other texts of this author  Newest author's article: Głosy spoza chóru