Przedmiotem niniejszych rozważań będzie artykuł 248 oraz 251 kodeksu postępowania administracyjnego — dalej k.p.a. (Dz. U. 2000, Nr 98, poz. 1071). Powodem zainteresowania poruszaną w artykule problematyką jest fakt, iż w tym zakresie brak opracowań, które swoją uwagę poświęciłby wyłącznie na problematyce tych dwóch artykułów oraz ich znaczeniu i sposobie interpretacji. Poza ustawą więc w tym zakresie dodatkowych informacji na temat omawianych dyspozycji dostarczają komentarze do kodeksu postępowania administracyjnego, oraz w mniejszym już zakresie orzecznictwo sądowe.

W związku z powyższym w dalszej części omawiane będą dyspozycje zawarte w obu artykułach, ewentualne wątpliwości z nimi związane oraz sposób ich usuwania w doktrynie i nauce. Celem przejrzystości wywodów przyjęta została zasada omawiania kolejno poszczególnych postanowień artykułów 248 oraz 251 k.p.a. pojedynczo i zgodnie z systematyką wprowadzoną przez ustawodawcę.

Tytułem wstępu zaznaczyć należy, że będące przedmiotem rozważań artykułu k.p.a. są kontynuacją postanowień zawartych w dziale VIII k.p.a. przewidującym możliwość składania wniosków oraz skarg do organów administracji. Stąd kodeks expressis verbis potwierdzając prawo do składania petycji, skarg i wniosków do organów państwowych w artykule 221 & 1 k.p.a. powołuje się na normy zawarte w Konstytucji, gdzie upatrywać należy źródła prawa do podejmowania takich czynności zarówno przez obywateli, jak i inne podmioty działające na podstawie przepisów prawa.

Artykuł 221. § 1 bowiem wprost stanowi, że "Zagwarantowane każdemu w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej prawo składania petycji, skarg i wniosków do organów państwowych, organów jednostek samorządu terytorialnego, organów samorządowych jednostek organizacyjnych oraz do organizacji i instytucji społecznych realizowane jest na zasadach określonych przepisami niniejszego działu.

§ 2. Petycje, skargi i wnioski mogą być składane do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej.

§ 3. Petycje, skargi i wnioski można składać w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą.".

W związku z powyższym należy na gruncie tego przepisu podnieść trzy zasadnicze uwagi. Po pierwsze, że konstytucyjne prawo do składania petycji, wniosków oraz skarg do organów administracyjnych znajduje swoje odzwierciedlenie właściwe w przepisach k.p.a., a w szczególności w rozdziale VIII.

Po drugie, że ustawodawca w sposób wyczerpujący określił zakres spraw w jakich wnioski, skargi i petycje mogą być składane przyjmując, że można je składać w związku z wykonywanymi przez organy administracji zadaniami zleconymi.

Po trzecie, szeroko zakreślony został również zakres spraw w których można je składać, a mianowicie zawsze, gdy wymaga tego interes społeczny, własny lub osoby trzeciej za jej zgodą.

Nie podejmując się w tym miejscu szczegółowych rozważań na temat dyspozycji cytowanego wyżej artykułu oraz szczegółowych wywodów czym jest skarga, wniosek lub też petycja kierowana do organu administracji uwaga poświęcona zostanie postanowieniom zawartym w artykułach 248 oraz 251 k.p.a.

Artykuł 248 k.p.a. został sformułowany przez ustawodawcę w sposób następujący

1. Skargi i wnioski przekazywane przez redakcje prasowe, radiowe i telewizyjne do organów właściwych w myśl art. 228-230 i 242 podlegają rozpatrzeniu i załatwieniu w trybie określonym w przepisach rozdziałów 2 i 3 niniejszego działu.

2. Właściwy organ zawiadamia w przypisanym terminie o sposobie załatwienia skargi lub wniosku albo o ich przekazaniu innemu organowi w celu załatwienia również redakcję, jeżeli zażądała takiego zawiadomienia

Wobec powyższego dalsza część prowadzonych wywodów zostanie poświęcona dyspozycjom zawartym w cytowanym wyżej artykule.

Pierwszą uwagą, jak nasuwa się po zapoznaniu się z treścią paragrafu 1 cytowanego wyżej artykułu jest wyrażone wprost przez ustawodawcę prawo do składania skarg i wniosków przez redakcje radiowe, prasowe i telewizyjne. Ponieważ ustawodawca posługuje się pojęciem „redakcja prasowa, radiowa i telewizyjna" konieczne jest zwrócenie uwagi na to, co rozumiemy współczesne pod pojęciem „redakcji". Jak podkreśla się w literaturze z zakresu prawa prasowego pojęcie „redakcji" musi być definiowane w sposób na tyle szeroki, aby „objąć różne formy i rodzaj mediów i uwzględnić zasadę swobody prowadzenia działalności, a więc i swobody organizowania działalności wydawniczej. Decydujący powinien być tu zwyczaj, praktyka, co do organizowania działalności w obszarze wydawania prasy (publikacji, emisji, rozpowszechniania) ograniczone tylko nielicznymi obowiązkami. "Redakcja" (zawsze w ujęciu przedmiotowym) może być pojęciem obejmującym od strony formalnej organizacyjnie wyodrębnioną strukturę w ramach której przygotowuje się i wydaje tytuł prasowy, program, bez względu na liczbę i zakres jednostek organizacyjnych, którą kieruje redaktor naczelny, a od strony funkcjonalnej zespołem osób zbierających, tworzących, oceniających i opracowujących materiały prasowe dla danego tytułu, programu." ^{[ 1 ]} Wobec powyższego bez względu na to z którą redakcją mamy do czynienia - prasową, radiową, telewizyjną konieczne jest rozumienie jej w sposób szeroki. Wątpliwość natomiast na gruncie sformułowania „redakcja prasowa , telewizyjna i radiowa" może nasuwać się jedna- czy ustawodawca wprowadził zamknięty katalog podmiotów, którym na gruncie tego przepisu zagwarantował prawo do składania skarg i wniosków. Jeśli tak to dlaczego naruszone zostało konstytucyjne prawo potwierdzone w treści artykułu 221 k.p.a. oraz na podstawie jakiego artykułu k.p.a. skargi będą mogły składać np. redakcje portali internetowych?

W mojej ocenie pomimo faktu, że ustawodawca ekspressis verbis wymienił trzy rodzaje redakcji uprawnionych na mocy artykułu 248 k.p.a. do składania skarg i wniosków uznać należy, że przepis należy interpretować w sposób rozszerzający i analogicznie traktować inne redakcje. Powyższe twierdzenie w pełni uzasadnione zostało w komentarzu do k.p.a., w którym Autorzy stwierdzili jednoznacznie, że „przepis ten odnosi się do możliwości wnoszenia skarg i wniosków przez redakcje prasowe, radiowe i telewizyjne: nie obejmuje natomiast redakcji innych mediów, jak np. redakcje portali internetowych. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie , by również inne redakcje mogły składać skargi i wnioski na podstawie tego przepisu" ^{[ 2 ]}.

Drugim zagadnieniem powstałym na gruncie paragrafu 1 cytowanego wyżej artykułu jest sformułowanie "skargi i wnioski przekazywane przez redakcje prasowe, radiowe, telewizyjne do właściwych organów (...)". Zastanowić się bowiem należy nad samym sposobem przekazywania właściwym organom skarg i wniosków. Wobec faktu, że ustawodawca sam tej kwestii w sposób jednoznaczny nie określa oraz, że nie wskazuje czy redakcje mogą je przekazywać w sposób bezpośredni czy tez pośredni wprowadzić należy wniosek, że skargi i wnioski mogą być składane przez redakcje w każdym trybie prawnie przyjętym, tyle tylko, że na podstawie artykułu 248 k.p.a. w trybie pośrednim, natomiast na podstawie innych artykułów w trybie bezpośrednim. Teza powyższa znajduje swoje uzasadnienie w literaturze, gdzie podkreśla się, że "skargi i wnioski mogą być wnoszone w trybie bezpośrednim lub pośrednim. Do trybu bezpośredniego należy zaliczyć również opublikowane przez redakcję prasową, radiową lub telewizyjną materiału (artykuł, notatka) którego treść ma znamiona skargi lub wniosku i przesłanie tego materiału organowi właściwemu do jego rozpatrzenia (art. 250 &1) Tryb pośredni będzie występował w tych przypadkach, gdy skarga lub wniosek wnoszone są za pośrednictwem redakcji radia, telewizji, prasy, organizacji zawodowych, samorządowych, spółdzielczych i innych organizacji społecznych, zgodnie z artykułem 248 & 1 (...) Art. 248 &1 określa tok rozpatrywania skarg lub wniosków wnoszonych w trybie pośrednim. Skargi i wnioski wniesione do redakcji prasowej (radiowej lub telewizyjnej) i przez nią przekazane do organów właściwych w myśl art. 238-230 i 242 podlegają rozpatrzeniu i załatwieniu w trybie uregulowanym w rozdziale 2 i 3 działu VIII" ^{[ 3 ]}. W tym miejscu należy tylko podkreślić, że w obecnym stanie prawnym artykułu 250 k.p.a. został wykreślony. Pośredni tryb składania wniosków przez redakcje prasowe, radiowe i telewizyjne na gruncie artykułu 248 k.p.a. potwierdzają również inni Autorzy uznający, iż „pośrednio skargi można składać przez posłów na Sejm, senatorów i radnych zgodnie z art.237 &2 oraz przez redakcje prasowe, radiowe i telewizyjne, co przewiduje art. 248" ^{[ 4 ]}

Trzecim zagadnieniem, jakie należy podnieść podczas analizy dyspozycji artykułu 248 k.p.a. jest sformułowanie ustawowe, że skargi i wnioski składane są do organów właściwych w myśl artykułu 228-230 i 242. W myśl zasad wynikających przede wszystkim z artykułu 19 i następnych k.p.a. organy administracyjne zobowiązane są z urzędu do badania i przestrzegania swojej właściwości. W związku z czym "Organ do którego redakcja przekazała skargę lub wniosek obowiązany jest zbadać swoją właściwość w sprawie (art. 228, 229, 242 &1 i &2)" ^{[ 5 ]}. Efektem czynności podjętych w tym etapie przez organ administracyjny jest uznanie się właściwym i rozpoznanie sprawy, lub też przekazanie jej do rozpoznania organowi właściwemu. Powyższe twierdzenie wynika nie tylko wprost z przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, ale również z orzecznictwa i poglądów wyrażonych w doktrynie. Dlatego należy stwierdzić , że „w razie gdy organ, do którego redakcja przekazała skargę jest właściwy obowiązany jest skargę załatwić. O sposobie załatwienia skargi lub wniosku zawiadamia wnoszącego skargę lub wniosek. Redakcję obowiązany jest zawiadomić tylko w razie, gdy przekazując skargę lub wniosek zażądała takiego zawiadomienia" ^{[ 6 ]}. I choć co do tego, że organ administracyjny po ustaleniu swojej właściwości jest zobowiązany skargę lub wniosek rozpoznać nie ma wątpliwości, to już sam obowiązek zawiadomienia redakcji prasowej o sposobie załatwienia skargi może budzić wątpliwości. W tym zakresie ukształtowały się bowiem w nauce mimo wyraźnej dyspozycji sformułowanej w paragrafie 2 analizowanego artykułu dwa nurty — pierwszy sprowadza się do uznania jak wyżej, że organ administracyjny będzie zawiadamiał redakcję o sposobie załatwienia skargi tylko na jej wyraźny wniosek. W praktyce oznaczać to będzie, że w przypadku braku formalnego wniosku o zawiadomienie redakcji o sposobie załatwienia skargi organ nie ma obowiązku informowania. Przy takim postrzeganiu obowiązku informowania będzie on istniał tylko w przypadku złożenia wniosku przez redakcje lub też, jeśli z własnej inicjatywy organ administracyjny uzna, za celowe zawiadomienie redakcji o sposobie załatwienia wniosku mimo braku takiego obowiązku. Dowodem na powyższe jest twierdzenie wyrażone w doktrynie uznające, iż „właściwy organ jednak zobowiązany jest zawiadomić redakcję o sposobie załatwienia skargi lub wniosku, albo o przekazaniu skargi lub wniosku innemu organowi w celu załatwienia tylko wtedy, gdy tego zażądała. Z własnej inicjatywy oczywiście może zawiadomić organizację zawsze" ^{[ 7 ]}.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Urzędnik – zjawisko nadprzyrodzone Suknia Dejaniry

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word