Hebrajczycy, Izraelici, Żydzi

"Oto — «obiecana ziemia». «Twoją będzie — rzekł Bóg
do Abrahama — od rzeki Egiptu do Eufratu». Obietnica
ta nigdy nie została ziszczona. Nigdy nie posiadaliście
żyznego ujścia Eufratu, ani Nilu. Natomiast choć nie
obiecana, ale ziszczona była prawda, że byliście na
przemian niewolnikami panów Eufratu i panów Nilu."

"Oddajemy Żydom jedną sprawiedliwość: ich proroctwa
są jedynie prawdziwe. Oddajemy im drugą: pychę w upokorzeniu.
Oddajemy i trzecią: bądź co bądź, religia żydowska wydała dwie
religie potężne: chrześcijaństwo i islamizm.
Osobliwa to matka, którą się darzy szacunkiem i wzgardą."

"Przywiedźmy jeno sobie na pamięć wszystkie nawalne klęski, którym ulegli Żydzi, rzezie żydowskie za rzymskiego cesarstwa, powtarzane stokrotnie przez chrześcijan. Wieki katuszy — mordów — wzgardy — zniszczenia. Dziwny, niepojęty lud! Enigma bytu i kształtu! Nie zgubił się w dziejowej pomroce, nie zatonął na wściekłem morzu swej krwawej historyi. Ale rósł jeszcze w liczbę i wytrwałość. Rzekłbyś, że są niezniszczalni. Ale to pewne, że zawdzięczają swoją odporność i rozrost nie tylko niewoli, lecz także niektórym właściwościom odrębnym: jak płodność, zwyczaj wczesnego zawierania małżeństw, prawo rozwodowe, trzeźwość — umiarkowanie — praca. Niemniej zdumiewająca jest ich stateczność religijna, zwłaszcza gdy przypominamy, jak częste były przykłady odstępstwa od wiary wśród ich króli i sędziów. Handel i lichwa były jedynym źródłem ich bytu w czasach barbarzyństw. Dawano im stąd najplugawsze przezwiska. Króle i książęta, którzy nie mogli sięgnąć (z dzisiejszą łatwością) do kieszeni poddanych, łupili i katowali Żydów, nigdzie nie uważanych za obywateli. We Francji obchodzono się z nimi nie gorzej i nie lepiej, jak wszędzie. Byli przedmiotem kupna i sprzedaży. Dla lada kaprysu zapychano nimi więzienia. Pomawiano ich o wszelkie zbrodnie i heretyckie praktyki, czarownictwo, dzieciobójstwo, używanie krwi chrześcijańskiej, zatruwanie studni, a nawet w czasach względnej tolerancyi upokarzano piętnem zewnętrznym, jak zbrodniarzy lub błaznów. Pod działaniem tak niszczących jadów znikłby z oblicza ziemi każdy lud. Oni — z wyogromnionym zmysłem ostrożności i lisiego wyrachowania umieli wśród pożogi ostać się ze swojemi bogactwami, żyjąc każdej chwili jak na postojach, bez jutra, w wiecznej trwodze i gotowości pełzania i okupując taką podłą parodyę bytu tą samą siłą, którą im co chwila wydzierano, — złotem. W podziemiach tego ucisku wylągł się szczęśliwy wynalazek - „weksel". I tak uszedł przemocy i zaguby handel, odtąd szybko-weksolotny, zabezpieczony od niebezpieczeństwa bezpośredniej wymiany." (Wolter, Słownik filozoficzny)

Hebrajczycy nie byli monoteistami od zarania swych dziejów. Ich religia ewoluowała od kultów totemicznych, poprzez monolatrię do monoteizmu, który Żydzi zapożyczyli z Egiptu.

Księgą najświętszą judaizmu jest Biblia (dla chrześcijan to tzw. Stary Testament), powstała między 1200 a 150 rokiem p.n.e. Składa się z Tory, czyli Prawa zawartego w 5 księgach Mojżeszowych (tzw. Pentateuch — Pięcioksiąg), Newiim, czyli Proroków i Ketuwim, czyli inne pisma (np. poetyckie Psalmy, księga Rut, Kaznodziejska etc.).

Uzupełnieniem Biblii jest Talmud (Nauka, miało to być pouczenie ustne udzielone Mojżeszowi przez Jahwego na Synaju jak ma dokonywać interpretacji Prawa, przekazywana ustnie do czasu spisania). Składa się z części starszej (tzw. Miszna) i nowszej (Gemara). Miszna została spisana przez rabbiego Judę ha-Nasi (135- ok. 217 r. n.e.). Gemara tworzona była w szkołach rabinicznych w Palestynie i Babilonii, w związku z tym powstały dwie Gemary, i co się z tym wiąże dwa Talmudy: Palestyński, zwany Jerozolimskim (ukończony przed końcem IV w.) oraz znacznie od niego obszerniejszy i bardziej poważany Talmud Babiloński (ukończony na początku VI w.).

Najstarsza część Biblii Żydów, tzw. Pentateuch (Pięcioksiąg) przypisywany jest niesłusznie Mojżeszowi, w rzeczywistości pochodzi on od kilku późniejszych autorów. Spory jednak dotyczące tej kwestii trafnie podsumował Wolter: "Jeśliby nawet jakaś cząstka Ksiąg Mojżeszowych powstałą w czasach sędziów lub kapłanów (w czasach, które opisuje Pięcioksiąg — przyp.), byłyby nie mniej natchnione i nie mniej boskie"

O tym, że Hebrajczycy byli totemistami świadczy wiele imion ludzi i szczepów z nazwami zwierzęcymi, których odpowiedniki stanowiły totem dla danego plemienia. Niewątpliwy u Hebrajczyków był kult byka i węża.

Było to pierwotnie bóstwo burzy i wiatru (jak sugeruje m.in. etymologia jego imienia) oraz najpewniej bóstwo górskie. Nieprzypadkowo Mojżesz udaje się na górę (Synaj lub Horeb), aby tam otrzymać Prawo dla swojego ludu od Jahwe. Samarytanie, również czczący Jahwe, składali mu hołd na świętej górze Gerazim (zwróć uwagę, że Jezus mówił do Samarytanki, że Jahwe nie będzie czczony ani w świątyniach ani na górach - mówił oczywiście o świątyni w Jerozolimie i o górze Gerazim — dwóch najważniejszych miejscach kultu Jahwe; z drugiej strony sam wstępował na górę modląc się do Jahwe). Najlepiej chyba tę prawdę o Jahwe oddali w Biblii słudzy króla Syryjskiego, który toczył wówczas z królem Izraelskim wojnę: "Ich bogowie są bogami gór. Dlatego nas pokonali. Natomiast walczmy z nimi na równinie, wtedy na pewno my ich pokonamy!" (1 Krl 20,23, BT). Warto przytoczyć przypis z BT, czyli tekst, który dla każdej katolickiej owieczki bierze pierwszeństwo przed tekstem właściwym, który w sposób naiwny wykłada wiernym o co chodzi z tym bogiem gór: "Aluzja do objawienia na Synaju lub do górzystego położenia Samarii"

Jahwe zapewne nie był od zawsze bogiem samodzierżawnym. Jak wspomina znany archeolog prof. Zeev Herzog, wykopaliska odkryły starohebrajskie napisy „Jahwe i Oszrat" oraz: „Jahwe i jego Oszrat", pochodzące z XVIII w. p.n.e. Oszrat był to najpewniej inny bóg czczony przez lud wraz z Jahwe.

Niektórzy religioznawcy (np. Reinach) przypuszczają, iż Jahwe był pierwotnie wyobrażany pod postacią byka. Bałwany z wyobrażeniami pozłacanych byków były dedykowane przez Jeroboama: "Przetoż naradziwszy się król, uczynił dwóch cielców złotych, i mówił do ludu: Dosycieście się nachodzili do Jeruzalemu; oto bogowie twoi, o Izraelu, którzy cię wywiedli z ziemi Egipskiej. I postawił jednego w Betel, a drugiego postawił w Dan. I było to pobudką do grzechu, bo chadzał lud do jednego z tych bogów aż do Dan" (1 Krl 12,28n; BG), a wcześniej nawet przez samego Aarona: "A widząc lud, iż omieszkiwał Mojżesz zejść z góry, tedy zebrał się lud przeciw Aaronowi, i mówili do niego: Wstań, uczyń nam bogi, którzy by szli przed nami; bo Mojżeszowi, mężowi temu, który nas wywiódł z ziemi Egipskiej, nie wiemy co się stało. Tedy im rzekł Aaron: Odejmijcie nausznice złote, które są na uszach żon waszych, synów waszych, i córek waszych, a przynieście do mnie. I poodrywał wszystek lud nausznice złote, które były na uszach ich, a przynieśli do Aarona. Które gdy odebrał z ręku ich, wykształtował je rylcem i uczynił z nich cielca odlewanego. I rzekli: Ci są bogowie twoi, Izraelu, którzy cię wywiedli z ziemi Egipskiej. Co ujrzawszy Aaron, zbudował ołtarz przed nim; a wołając Aaron mówił: Święto Pańskie jutro będzie." (Wj 32,1n, BG). Prorok Ozeach tępił przemocą szerzący się w Izraelu samarytański kult złotego cielca: "Odrzucam cielca twego, Samario; gniew mój się przeciw niemu zapala (...) Wykonał go rzemieślnik, lecz nie jest on bogiem; w kawałki się rozleci cielec samaryjski" (BT, Oz 8, 5-6); "Z powodu cielca w Bet-Awen (zn. Dom Nicości, pogardliwa nazwa Betel — Dom Boga, gdzie czczono totem); mieszkańców Samarii ogarnie trwoga" (BT, Oz 10, 5). Ten złoty cielec jest najsłynniejszym bodajże totemem (czczonym pod postacią bałwana, nie żywego zwierzęcia) występującym wśród dawnych Hebrajczyków. W kraju Chanaan uważano go za wcielenie Baala. Jeszcze w Psalmach żydowski kult byka jest wszechotaczający. Mówi z żalem Sługa Pana: "Otacza mnie mnóstwo cielców, osaczają mnie byki Baszanu" (Ps 22(21), 13).

"Nie będziesz obcował cieleśnie z żadnym zwierzęciem; przez to stałbyś się nieczystym. Także i kobieta nie będzie stawać przed zwierzęciem, aby się z nim złączyć. To jest sromota!" (Kpł 18, 23n; BT)

"Księga Lewityka (Kapłańska - przyp.), napisana po okresie kłaniania się złotemu cielcowi, nakazuje Żydom, aby nie oddawali już więcej czci kosmaczom, «kozłom, z którymi nawet dopuścili się niecnej ohydy». Nie wiadomo, czy ten osobliwy kult przybył z Egiptu, ojczyzny zabobonu i czarów, ale jest prawdopodobne, że zwyczaj odprawiania sabatu przez naszych domniemanych czarowników, oddawania czci kozłowi i uprawiania z nim niepojętych bezeceństw, o których nie można myśleć bez wstrętu, pochodzi od starożytnych Żydów. Oni to, rzeczywiście, wprowadzili nauki czarnoksięskie do pewnej części Europy. Co za lud! Tak szczególne bezeceństwo zdawało się zasługiwać na karę równą tej, którą ściągnął na niego cielec złoty, a tymczasem prawodawca poprzestaje na wydaniu prostego zakazu. Przytaczamy tutaj ten fragment jedynie dla poznania narodu żydowskiego. Musiała wśród niego rozpowszechnić się ta bezecność sodomska, skoro jemu jedynemu ze znanych narodów prawa musiały zakazywać występku, którego istnienia nawet nie podejrzewał żaden prawodawca z jakiegokolwiek innego kraju.

Można przypuszczać, że wśród utrudzeń i niedostatków, których Żydzi doznawali w puszczy Pharanu, Orebu i Kadesu, zmarniał słabszy od męskiego rodzaj żeński. Musiało Żydom naprawdę brakować dziewcząt, skoro im wciąż nakazywano, ażeby - kiedy zawładną miasteczkiem lub wsią, bądź na lewo bądź też na prawo od Morza Martwego — zabijali wszystko, wyjąwszy dziewczęta zdatne do zamęścia.