Author of this text: Carlos Quintanilla Yerena

Translation: Łukasz Czarnecki

Liberał posiada poglądy zweryfikowane przez doświadczenie na temat tego jak i dlaczego pewne narody osiągają większy stopień wydajności i rozwoju czy większą harmonię społeczną. Istota takiego rozumienia polityki i ekonomii nie polega na wyznaczaniu z góry kierunku, w jakim chcemy by podążało społeczeństwo, lecz na tworzeniu właściwych instytucji i uwalnianiu sił kreatywnych grup i jednostek tak by właśnie one spontanicznie decydowały o kształcie kursu historii.

Podstawową rolą państwa liberalnego powinno być utrzymanie porządku i zagwarantowanie, by prawa były przestrzegane, a dla osób najbardziej potrzebujących zapewniona pomoc, by mogli osiągnąć realne warunki kompetencji. Zapewnienie edukacji i opieki zdrowotnej, szczególnie w trosce o najmłodszych członków wspólnoty — forma zwiększenia kapitału ludzkiego — powinny być podstawowymi wyzwaniami państwa liberalnego. Innymi słowy, równość, którą chce ustanowić liberał nie polega na tym, że wszyscy otrzymają te same rezultaty, lecz na tym, że wszyscy będą mieli te same szanse i możliwości kompetencji do otrzymania najlepszych rezultatów. W tym sensie świecka edukacja i dobry system zdrowotny będą zawsze czynnikami i punktami wyjścia do powstania warunków dostępu do lepszego życia.

Liberał jest niezaprzeczalnie demokratą i wierzy w rząd większości, ale tylko w ramach prawnych, które respektują niezbywalne prawa mniejszości. Istnieją prawa naturalne, które nie mogą być obalone decyzją większości. Demokracja, aby rzeczywiście funkcjonowała musi posiadać system wielopartyjny oraz powinna być zorganizowana zgodnie z zasadą podziału władzy, w taki sposób, że równowaga władz uniemożliwi powstanie pozycji dominującej jednej z instytucji państwa.

Liberalizm współczesny (nowoczesny lub Neoliberalizm) będzie zawsze odnosił się tylko do wymiaru ekonomicznego. Przedstawiciele Neoliberalizmu uważają, że wpływ rządu powinien być zredukowany, albowiem doświadczenie ich nauczyło, że biurokracja państwowa pasożytniczo się rozwija; popierają klientelizm polityczny, mają w zwyczaju nadużywać powierzoną im władzę i marnotrawią zasoby tkwiące w społeczeństwie.

Historia dowodzi, że państwo musi być silne, by prawo było przestrzegane, by utrzymać pokój i zgodę miedzy obywatelami, by chronić naród przed zagrożeniami zewnętrznymi i zagwarantować, że wszyscy obywatele będą dysponowali wystarczającymi środkami, które pozwolą im rywalizować w społeczeństwie.

Neoliberałowie uważają, w praktyce, że rządzący mają reprezentować interesy całego społeczeństwa, uprzywilejowując jednakże wyborców, którzy powierzyli im mandat do sprawowania władzy oraz określone ekonomiczne grupy nacisku.

Liberalizm powinien zawsze i w sposób permanentny kwestionować zadania sektora publicznego na wszystkich jego stopniach. Reasumując, wszystkie decyzje rządowe pociągają za sobą dokładnie obliczalne koszty. Obywatele mają obowiązek i prawo żądać, by w stopniu możliwym wydatek publiczny odpowiadał potrzebom społeczeństwa a nie partiom politycznym; odnoszę się do powstałych w Meksyku Stowarzyszeń Polityczno-Narodowych (APNs), o charakterze cywilnym celem prowadzenia działalności kontrolnej w odniesieniu do rządzących wyłonionych z wyborów powszechnych.

Różnice w zakresie realizowania demokracji

Z punktu widzenia ekonomicznego istnieją pewne zbieżności między liberałami i konserwatystami, jednakże oba nurty rozchodzą się w odniesieniu do wolności jednostkowych. Przedstawiciele myśli konserwatywnej z trudem podzielają inne opinie, ponieważ trzymają się wewnątrz reguł przez nich ustanowionych, wszystko inne jest nieładem. Liberał jest skłonny współżyć z osobą, która mu się nie podoba, zawsze gotowy do tolerowania zachowań społecznych, które są dalekie od kryteriów większości. Dla liberała tolerancja jest kluczem do współżycia i perswazja elementem podstawowym do utworzenia hierarchii. Ta wizja z trudem przeważa wśród konserwatystów. Przykładem owych różnic może być drażliwy temat zażywania narkotyków: podczas gdy konserwatyści próbują je zwalczyć droga represji i zakazu, liberałowie w swojej większości uważają, że używanie substancji toksycznych przez osoby dorosłe tj. alkohol, kokaina, tytoń, marihuana oraz inne narkotyki — należy do sfery decyzji osobistych, i ci, którzy je zażywają nie powinni być traktowani jak przestępcy, lecz jako nałogowcy, którym należy zapewnić odpowiednią opiekę medyczną w zakresie detoksykacji, zawsze uwzględniając każdą decyzję o zaprzestaniu bądź nie swoich nałogów.

Współczesna demokracja chrześcijańska mimo że nie jest wyznaniowa, wśród swoich podstawowych założeń przyjmuje koncepcję o transcendentnym wymiarze istoty ludzkiej. Liberałowie w odróżnieniu są całkowicie po stronie laickości i nie czynią z wyznań religijnych przedmiotu gry. Można być liberałem i wierzącym, liberałem i agnostykiem czy liberałem i ateistą. Religia, w zrozumiały sposób, nie należy do świata myśli liberalnych (przynajmniej w naszych czasach), chociaż pozostaje ważne dla liberała głębokie respektowanie tego aspektu natury ludzkiej.

Dyskurs moralny

Brak konkretnych i jasnych projektów ze strony lewicy, w obliczu powstania „Neoliberalizmu", wytworzyło dyskurs moralny w obronie ubogich; przedstawiciele lewicy postulują, „że rozwiązanie naszych problemów leży w marksizmie czy w jakimś wariancie socjalistycznym".

W ramach nurtu Neoliberalnego znajdziemy koncepcje o bogactwie i jednocześnie o ubóstwie. Neoliberałowie przekonują nas, że musimy być świadomi, że rynek nie jest doskonały. Oczywiście są przegrani i wygrani; w wielu przypadkach jako konsekwencja wyobraźni oraz zdolności innowacyjnej bardziej kreatywnych i lepiej zorganizowanych agentów ekonomicznych, lecz to nie unieważnia rynku i w wolnej konkurencji zachodzi proces „destrukcji kreatywnej", która powinna udoskonalić rzeczy oraz usługi dla korzystającego z nich konsumenta; biorąc pod uwagę to wszystko Neoliberałowie podkreślają, że „istnieje rynek, gdzie ludzkość osiąga postęp". Możemy zatem wnioskować, że żaden z Neoliberałów nie studiował dokładnie systemów produkujących biedę.

Utylitaryzm i prawo natury

Zasady Liberalizmu można określić z dwóch punktów widzenia: utylitaryzmu oraz prawa natury. Utylitaryzm jest zasadniczo koncepcją z dziedziny ekonomii; w filozofii wyraża się jako zasada, która pozwala osiągnąć najwyższy stopień szczęścia dla wszystkich, podczas gdy prawo natury jest ideą etyczną. Obie są perspektywami, które czasem wydają się być niezależne między sobą, lecz dobrze rozumiane są ze sobą związane i komplementarne, nie ma sensu je rozdzielać. Nie ma tu mowy o dwóch alternatywach nawzajem wykluczających się, spośród których należy wybrać tylko jedną. Spójny Liberalizm wyraża idee utylitaryzmu i prawa natury. Wolny rynek ma poczucie wyższości. Nie traktuje poważnie wolności jednostkowej do podejmowania wyboru, która jest nie mniej ważna niż skuteczność rynku, albowiem obie są nierozdzielne.

Utylitaryzm mówi o skuteczności w odniesieniu do celów, środków, ocen i preferencji w działaniu ludzkim. Utylitarysta wskazuje, że liberalny system gospodarczy wytwarza i rozdziela coraz więcej bogactwa, w odpowiedni sposób rozdziela zasoby oraz koordynuje w sposób spontaniczny żądania i możliwości uczestników rynku. Nauka ekonomiczna mówi o tym, że wolny rynek jest jedyną racjonalną formą korzystania z wiedzy rozrzuconej, praktycznej i cichej agentów ekonomicznych.

Do praw indywidualnych etyki wolności należą te, które odnoszą się do natury ludzkiej. Pozwalają one jednostce osiągnąć rozwój i postęp. Prawa są koncepcjami z wymiaru abstrakcji i są jak użyteczne narzędzia, by unikać i rozwiązywać spory, nie są rezultatem wyabstrahowanych od rzeczywistości mało użytecznych dywagacji. Różne koncepcje etyki czy systemy normatywne winny być brane pod uwagę, poza tym że spełniają warunki teoretyczne, w praktyce służą dzięki swoim skutkom i działaniom, do czego jest konieczne posiadanie znajomości zachowań ludzkich w sferze ekonomicznej i praktycznej.

Wnioski

1. Zgodnie z naszym dziedzictwem ideologicznym, możemy przyjąć, że we współczesnym Liberalizmie meksykańskim znajduje się wiele nurtów — od koncepcji humanistycznych, duchowych aż po koncepcje rozwoju myśli oraz uczucia, świata rozumu oraz świata wartości; dlatego Liberalizm radzi sobie zarówno z argumentami jak i osobistymi sądami osadzonymi na racjonalnych zasadach bądź celach.

2. Jak możemy zauważyć Liberalizm jest zarówno systemem prostym jak i skomplikowanym; opiera się na relatywnie zredukowanych zasadach. Mimo tego, że Liberalizm w swej pozycji wyjściowej mocno zakłada istnienie koncepcji wolności w jej wymiarze niepodzielnym, unitarnym czy integralnym, nie zdołano uniknąć rozwoju jednej ze sfer — wymiaru ekonomicznego — który ostatecznie zwyciężył. Służyło to do usprawiedliwienia tych, którzy ignorując pochodzenie oraz wymiar moralny i polityczny wyżej wymienionej ideologii sekularnej, zaczęli podążać w kierunku modernizacji, gdzie Kościół uczestniczy jako instytucja rodem bardziej z kapitalizmu niż religii.

Jednakże, istnieje wystarczająca racjonalna podstawa, by wierzyć, że odwrócenie tych tendencji jest tylko kwestią czasu. Będzie to możliwe nie tylko dzięki trwałemu wymiarowi moralnemu Liberalizmu czy epistemologicznej dyspozycyjności do adaptacji do zmian, zbliżenia do dialogu, ucieczki od ślepego fundamentalizmu, poszukiwania rozwiązań respektujących rzeczywistość czy poprawę błędów, lecz również dlatego, że ewolucja progresywna społeczeństw rozwiniętych idzie w kierunku wymiaru ideologicznego, który jest właściwy dla łagodnego Liberalizmu.

3. Pozwólmy teraz niech każdy z nas zabierze się do analizy Liberalizmu takiego jakim on jest, bez obawy i stronniczości. Jestem przekonany, że tam gdzie będzie miał miejsce ów egzamin, Liberalizm będzie się cieszył wielką popularnością.

4. Jednostka jest jedynym stworzeniem na ziemi, która prowadzona swoim rozumem wie dzięki jego zdolnościom, jak wyjść do przodu w środowisku nie tak wrogim. Wierzyć, że życie jest doliną łez prowadzi do nieznośnego poczucia winy, co czyni ludzi nieszczęśliwymi. Życie jest tym, czym my chcemy, by ono było. Postawić na właściwą racjonalną filozofię jest kluczem społeczeństwa wolnego i zdrowego. Owa filozofia zostałaby określona w zakresie, o którym pisze Ayn Rand (1905-1982): "By żyć, człowiek musi działać; by działać, musi wybierać; by wybierać, musi określić kod wartości; by określić kod wartości, musi poznać kim jest i gdzie się znajduje — tzn., musi poznać własną naturę (włączając w to środki poznania) oraz naturę wszechświata w którym działa — tzn., potrzebuje metafizykę, epistemologię, etykę, w sumie, potrzebuje filozofię. Nie może uwolnić się od tej konieczności. Jedyna alternatywa, że znajdzie on filozofię, która go poprowadzi polega na wyborze między rozumem a przypadkiem".

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Oblicza liberalizmu Neoliberalizm to przeżytek?

See comments (26)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Carlos Quintanilla Yerena Dr nauk prawnych Uniwersytetu Narodowego Autonomicznego Meksyku. Odbył studium z zakresu współpracy międzynarodowej oraz polityki interwencyjnej dla państw rozwijających się w Università Degli Studi di Bologna we Włoszech. Sprawował funkcje publiczne w instytucjach rządowych, m.in. w Prokuratorii Rolnej jako Wicedelegat Prawny i Delegat w Dystrykcie Federalnym, doradca Wiceprokuratora Generalnego ds. Rolnych, Dyrektor Badań Rolniczych i wcześniej doradca dwóch Ministerstw Reformy Rolnej, jak również Wicedyrektor Biura Umów i Gwarancji oraz Dyrektor Studiów specjalistycznych w Ministerstwie Zarządzania. Autor artykułów w wielu czasopismach, m.in.: Gazeta Senatu Republiki, Gazeta Trybunałów Rolnych, Momento Económico, Gazeta Cafés de México, Myśli. W latach 1991-1992 cotygodniowo publikowano jego artykuły w Periódico Excélsior. Wykładowca na uczelniach w Meksyku oraz za granicą, m.in. na Wydziale Nauk Politycznych i Socjologii Uniwersytetu Complutense w Madrycie i na Wydziale Agronomicznym i Leśnym we Florencji. Posiada ponad trzydziestoletnie doświadczenie w tematyce rolnej, aktualnie jest adwokatem w tej materii. Wolnomularz 33 stopnia, Wielki Mistrz Wielkiej Loży Meksyku (2002-2005), Prezydent Meksykańskiej Rady Wolnomularskiej (2005-2007), obecnie ambasador Gran Capitulo de Masones del Real Arco de Ios.