I to bezduszne prawo, podyktowane jeszcze w zamierzchłej epoce barbarzyństwa, w którym tkwiły ówczesne plemiona semickie Palestyny, staje się punktem wyjścia, odskocznią, źródłem dla litery chrześcijaństwa. Wiary negującej jurydyzm mozaizmu. Religii miłości i przebaczenia. Nie, nie chodzi tu o konfrontację z wykładem i wzorcem osobowym Jezusa z Nazaretu. Interesować nas powinna praktyczna strona funkcjonowania Jego nauki, w postaci tekstów kanonicznych, stworzonych pokolenie (i później) po męczeńskiej śmierci Mistrza z Nazaretu, w różnych środowiskach paxromana.

Św. Paweł z Tarsu pisze w jednym ze swoich listów:

Jest bowiem wielu krnąbrnych, gadatliwych i zwodzicieli, zwłaszcza
wśród obrzezanych: trzeba im zamknąć usta, gdyż całe domy skłócają
nauczając czego nie należy, dla nędznego zysku.
List do Tytusa, 1, 10 — 11

Zamknąć usta — jak to rozumieć? Unicestwienie? Trzeba tu dodać, iż zwolennicy reguł Synagogi, judeochrześcijanie, chrzczeńcy Janowi, esseńczycy itd. w czasach działalności Jezusa, a także przed i po (jest to epoka potężnego fermentu społeczno-polityczno-kulturowego ogarniająca wyznawców religii Mojżesza w Palestynie i diasporze), niewiele się od siebie różnili doktrynalnie, mentalnie, duchowo. Nauki faryzeuszy, Apostołów czy domorosłych Mesjaszy nakładały się i mieszały ze sobą. Dopiero upadek Jerozolimy w 70 r.ne. i zburzenie Świątyni przez wojska rzymskie kładzie podwaliny pod ostateczny rozdział judaizmu i chrześcijaństwa, utwierdzony jeszcze nieudanym powstaniem Bar Kochby w 135 r. ne., powtórnym zdobyciem i zniszczeniem Jerozolimy oraz utworzeniem na jej miejscu przez cesarza Hadriana rzymskiej osady Aelia Capitolina.

A jak postępuje św. Piotr wobec Ananiasza i Safiry, którzy wyłamując się z przyjętych reguł żydowskiej irredenty ukryli część pieniędzy ze sprzedaży swojej ziemi, swojego mienia, swojej własności.

Ananiaszu — powiedział Piotr — dlaczego Szatan zawładnął twym sercem,
że skłamałeś Duchowi Świętemu i odłożyłeś sobie część zapłaty za ziemię?
Czy przed sprzedażą nie była twoją własnością, a po sprzedaniu nie mogłeś
dopuścić myśli o takim uczynku? Nie ludziom skłamałeś lecz Bogu; Słysząc
te słowa Ananiasz padł martwy. A wszystkich, którzy tego słuchali ogarnął
wielki strach. Młodzi mężczyźni wstali, owinęli go, wynieśli i pogrzebali.
Dzieje Apostolskie 5, 3-6

Taki sam los spotkał po 3 godzinach Safirę, żonę Ananiasza. Egzegeza tekstu nie może być inna. Powstańcy-zeloci (wg naszych, dzisiejszych norm — fundamentaliści) zabijają tych członków własnego narodu, którzy sprzeniewierzyli się przyjętym regułom, zachowując część pieniędzy (pochodzących ze wspomnianej transakcji) dla siebie (a nie przeznaczając wszystkiego dla ruchu powstańczego).

To jest zelocki, fundamentalistyczny i na wskroś totalitarny sposób myślenia oraz postępowania. Z jednej strony: my (wybrani, usankcjonowany przez Boga lud, plemię, gmina wyznaniowa, kościół)- poza nami: wrogość, obcość, inność, ciemności, zło, upadek, Armagedon.

Kto nie jest ze Mną, jest przeciwko Mnie; i kto nie zbiera ze Mną, rozprasza.
Ewangelia wg św. Mateusza 12, 30

Powielą po raz wtóry ten schemat muzułmanie. Bo jak inaczej interpretować taki oto zapis w ich Świętej Księdze:

A kiedy miną święte miesiące, wtedy zabijcie bałwochwalców, tam gdzie ich znaj-
dziecie; Chwytajcie ich, oblegajcie i przygotowujcie dla nich wszelkie zasadzki.
Koran IX, 5

Czy inny passus, też odniesiony do świętej wojny i jej charakteru:

Kiedy więc spotkacie tych którzy nie wierzą — to uderzcie ich mieczem po szyi,
a kiedy ich całkiem rozbijecie, to mocno zaciśnijcie na nich pęta. A potem albo
ich ułaskawcie, albo żądajcie okupu.
Koran XLVIII, 4

Walka z boskiego nadania, w imię religijnych wartości, walka czynna z mieczem w dłoni (rodzaj broni nie jest tu istotny), prowadzona z pobudek światopoglądowo-etycznych, traci zawsze swój duchowy, pierwotny wymiar. Staje się jak uczy historia, kolejnym mordem na „człowieczeństwie". Bo musimy przecie pokonać „Innego", obcego, wroga, nie-jednego-z-nas. W imię naszych przekonań, naszego Boga, naszej moralności, naszego oglądu świata. Islamskiego, katolickiego, judaistycznego, protestanckiego, prawosławnego.

Ci którzy rzekomo walczą w imię Boga, są najbardziej zacietrzewionymi ludźmi
na Ziemi; wydaje im się, że słuchają tylko boskich przykazań, głusi są przeto
na słowa ludzkie.
S. Zweig

Prześladowanie, unicestwianie, deprecjacja osoby, innego stało się treścią funkcjonowania trzech monoteizmów — mozaizmu, chrześcijaństwa i islamu.

W amoku nienawiści i autorytaryzmu moralno-prawnego dochodzić możemy do działań z pogranicza science fiction (holocaust Żydów w czasie II wojny światowej czy gułagi stalinowskie są powtórzeniem, returnem zachowań i działań, które miały już miejsce w chrześcijańskiej Europie). I to nie jest tak, jak rzekł był K. Zanussi, iż słowo pisane doby racjonalizmu oświeceniowego stworzyło te potworności, implikowało zachwianie wiary, utorowało drogę dla totalitarnych systemów XX wieku. Autokratyzm monoteistycznych systemów religijnych tworzy ciągle, stale i wciąż tego typu zachowania, postawy, mentalność. Jednostkową i zbiorową.

Podczas krucjaty przeciwko albigensom opat Citeaux Arnold-Amalryk przed zdobyciem langwedockiego miasta Beziers, błogosławiąc krzyżowców miał do nich powiedzieć:

Zabijcie wszystkich, Bóg swoich rozpozna.
Arnold-Amalryk (legat papieski)

Cała ludność: katarska, katolicka, Żydzi - kobiety dzieci, mężczyźni, starcy — wszyscy zostali wymordowani. Źródła francuskie mówią o ponad 20 000 ofiar....

Znajdujący się w zaświatach cel, jakim jest wieczna szczęśliwość przeksz-
tałca się w ziemskie szczęście większości. Miejsce kultu religijnego zajmuje
zachwyt dla twórczych zdolności kultury lub zapał w upowszechnianiu cy-
wilizacji. Aktywność twórcza przeistacza się ostatecznie w interes.
M. Heidegger

Cytowana już Księga Wyjścia (22, 17) daje perspektywę prześladowań za czary. Ten haniebny proceder chrześcijańskiej Europy to typowy fundamentalistyczny sposób traktowania innego. Niszczenie, ściganie czarownic, procesy o czary (będące przełożeniem opozycji kobieta — mężczyzna, seksualności kobiecej i męskiej, jak również wynikiem maskulinizacji chrześcijaństwa, czego dowodem są m.in. eposy rycerskie Średniowiecza, totalna męskość Kościoła itd.) staje się od bulli "Summis desiderantes affectibus" Innocentego VIII (z 1484 roku) chlebem powszednim, samonapędzającym się horrorem Starego Kontynentu, sycącym się eksterminacją, krwią i cierpieniem.

Za żaden grzech Bóg, jak za czary i przeciw naturze rozrodczości, nie
mści się tak często, powodując przy tym nagłą śmierć.
J. Sprenger / H. Institoris

Różnice doktrynalno-teologiczne w tej materii nie miały znaczenia. 150 lat po wspomnianym dokumencie papieskim genewski reformator napisze:

Biblia uczy nas, że czarownicy i czarownice istnieją i muszą być tępieni.
J. Kalwin

Monoteizm ujmujący absolutystycznie Boga, jako stworzyciela i Pana wszechrzeczy, zwłaszcza człowieka, w połączeniu z wrogością do innego, do zmian w symbiozie z nienawiścią do człowieczeństwa i jego grzeszności będącej czymś naturalnym i normalnym, w koniunkcji z wizją naprawy rzeczywistości na swą modłę (stąd nawracanie na naszą wiarę różnymi sposobami i metodami), rodzi sam z siebie fundamentalistyczne, o religijnej proweniencji, postawy i zachowania.

Potępienie w tym kontekście jest normą, jest racją, bo wypowiedziane jest w imieniu Absolutu. Naszego Boga. Czyli my je formułujemy, ogłaszamy, egzekwujemy.

Najostrzej reaguje się wobec apostatów. Nie są dostatecznie fundamentalni, brak im żaru naszej wiary. Kary na nich nakładane mają służyć za odstraszający przykład wewnątrz naszych szeregów i pokazać zewnętrznemu światu naszą pryncypialność, czystość zastępów, wyższość naszych zasad.

I dotyczy to wszystkich, omawianych tu religii.

Niech będzie przeklęty w dzień i niech będzie przeklęty w nocy; przeklęty
gdy się kładzie i wychodzi z domu. Niechaj Pan nie przebaczy mu nigdy
i niech go nie uzna. Niech gniew i oburzenie Pana płonie odtąd przeciwko
temu człowiekowi, niech obciąży go Pan wszystkimi przekleństwami za-
pisanymi w Księdze Prawa i niechaj wymaże jego imię pod niebiosami.
Tekst klątwy jaką obłożono w 1656 r.
B. Spinozę w amsterdamskiej gminie żydowskiej / 21

W słynnym "Syllabusie" Pius IX, wydanym w 1864 r, napisał m.in.

Art; 15 — Wyklęty będzie ten kto powie: każdy człowiek może swobodnie
wybrać i wyznawać religię, którą uzna za prawdziwą przy pomocy swe-
go rozumu.
Art; 80 — Wyklęty będzie ten kto powie: najwyższy kapłan w Rzymie może
i powinien się pojednać i pogodzić z postępem, liberalizmem i współczesną
cywilizacją
"Syllabus errorum"

Święta Księga muzułmanów mówi na ten temat co następuje:

Zwalczajcie tych, którzy nie poddają się religii prawdy — spośród tych
którym została dana Księga.
Koran; IX,29

Na zakończenie rozważań nad religijno-monoteistycznymi źródłami wszelkich fundamentalizmów należy wspomnieć o samoobronie (często podświadomej) wiernych przed nadmierną strukturalizacją, funkcjonalizacją i obiektywizacją wiary. Z tymi problemami wiąże się bezpośrednio instytucjonalizacja religii (Sanhedryn, papiestwo, kalifat). Jest to prosto mówiąc — zagadnienie sposobu i metod sprawowania władzy.

W życiu są dwie możliwości. Albo ma się władzę, albo ma się rację.
ks. J.Tischner

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Dżihad i ramadan Dotacje państwowe dla Kościoła i skutki finansowe konkordatu z 1925 r.

See comments (11)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Radosław S. Czarnecki Doktor religioznawstwa. Publikował m.in. w "Przeglądzie Religioznawczym", "Res Humanie", "Dziś", ma na koncie ponad 130 publikacji. Wykształcenie - przyroda/geografia, filozofia/religioznawstwo, studium podyplomowe z etyki i religioznawstwa. Wieloletni członek Polskiego Towarzystwa Religioznawczego. Mieszka we Wrocławiu.  Number of texts in service: 129  Show other texts of this author  Newest author's article: Return Pana Boga