Na zakończenie chciałbym pokusić się o refleksję ściśle związaną z trzecim rozdziałem książki, ale też nieco wykraczającą poza jego treść. Otóż temperatura dyskusji wokół tej tak zwanej prowokacji Witkowskiego była (wciąż jest) bardzo wysoka. Miałem okazję uczestniczyć i w posiedzeniu Komitetu Psychologii PAN w listopadzie 2007 roku, i zabrać głos w dyskusji na łamach „Psychologii Społecznej" na początku 2009 roku (numer 4/2008 ukazał się z opóźnieniem) i wreszcie w otwartym spotkaniu w Auli Instytutu Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego, do którego to gniazda w styczniu 2010 roku ptak powrócił na parę godzin, by promować swoje dzieło. We wszystkich tych kontekstach pojawiły się zasadnicze różnice zdań, dotyczące zarówno metodologicznej i etycznej strony prowokacji, jak i wniosków dotyczących upowszechniania kontrowersyjnych idei psychologicznych. Ponieważ spotkanie we Wrocławiu odbyło się już po wydaniu Zakazanej psychologii, ferment intelektualny wynikał też z sugestii autora dotyczących szkodliwości terapii jako takiej i małej użyteczności psychologii w rozwiązywaniu problemów społecznych. Dziwię się nieco niezadowoleniu Witkowskiego z rzekomo małej skuteczności jego prowokacji. Nie pamiętam, żeby jakieś wydarzenie w polskiej psychologii miało aż tak duże reperkusje. Elity polskich naukowców zapraszały go, by w ich hermetycznych gronach dawał wykłady i wiódł dyskusje z „prowokacją" jako wiodącym tematem. Najbardziej prestiżowe pismo branżowe poświęciło cały numer na debatę nad jego kontrowersyjną akcją, a książka jest promowana nawet w instytucjach poddawanych w niej krytyce. O czym więcej może marzyć obrazoburczy psycholog i kontrowersyjny pisarz? O jednoznacznym poparciu przez środowisko, w tym przez członków tak mocno skrytykowanej rady naukowej skutecznie sprowokowanego miesięcznika? O pokajaniu się redakcji tego nierzetelnego komercyjnego pisma? O zmianach w prawie, które uniemożliwiłyby szarlatanom ich oszustwa? O rewolucji w psychologii naukowej „pod Twoim przewodem"? O rządzie dusz nad narodem? Jeśli tak wysokie były Twoje aspiracje, to rzeczywiście — niech powtórzę to po raz kolejny, tym razem w czasie przeszłym — nie było warto, Panie Witkowski.

A książkę z całym przekonaniem polecam. Nie pokrzepi serc, ale zaznajomi z faktami rzadko eksponowanymi w świecie, w którym partykularne interesy, władza i pieniądze, lenistwo i złudne nadzieje tak często przesłaniają naukową prawdę.

Tomasz Witkowski: "Zakazana psychologia. Tom 1. Pomiędzy nauką a szarlatanerią. Biblioteka Moderatora, Taszów 2009, s. 448. (Książka jest dostępna w księgarni „Racjonalisty".)

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Kapłanki Aarona i mandolinistki Życie intelektem, to życie nie w pełni

Comment on this article..   See comments (19)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Jarosław Klebaniuk Doktor psychologii; adiunkt w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego; autor ponad pięćdziesięciu artykułów naukowych z zakresu psychologii społecznej; redaktor pięciu książek, w tym „Fenomen nierówności społecznych” i „Oblicza nierówności społecznych”; w latach 2007 – 2010 członek Komitetu Psychologii PAN; pisuje także prozę; publikował m. in. w „Akcencie”, „Bez Dogmatu”, „Kresach” i „Lampie”.  Number of texts in service: 14  Show other texts of this author  Newest author's article: Jak Niemcy Polakom Żydów...