Author of this text: Ed Yong

Translation: Krzysztof Achinger

Przez dekady antropolodzy debatowali nad tym, dlaczego pigmeje są tacy niscy. Oprócz teorii związanych z ich domami w dżungli i brakiem pożywienia, nowe badanie sugeruje, że patrzyliśmy na problem pod złym kątem. Drobna budowa pigmejów nie jest bezpośrednią adaptacją środowiskową, ale efektem ubocznym ewolucyjnej skłonności do wcześniejszego wydawania na świat potomstwa.
Andrea Migliano z Uniwersytetu w Cambridge sugeruje, że pigmeje optują za strategią „żyj szybko, umieraj młodo". Krótkie życie daje im bardzo ograniczony czas na bycie rodzicami, więc przystosowali się, dojrzewając seksualnie w młodym wieku. Zatrzymuje to tempo wzrostu podczas dojrzewania, powodując, że są niżsi jako dorośli.

Technicznie pigmeje są definiowani, jako grupy ludzi, wśród których średni wzrost mężczyzn nie przekracza 155 cm. Ściśle mówiąc słowo to jest zarezerwowane dla kilku afrykańskich zbieracko-łowieckich grup etnicznych takich, jak Aka, Efe czy Mbuti. Jednak świat jest zaskakująco pełen grup ludzi niższych niż średnia, które także noszą kolokwialnie przydomek pigmejów. Zaliczają się do nich grupy z Brazylii, Boliwii, Azji Południowo-Wschodniej i Papui Nowej Gwinei.

Wcześniejsze wytłumaczenia niskiego wzrostu pasowały dla niektórych grup, ale nigdy nie dla wszystkich. Niektórzy naukowcy sugerowali, że niżsi ludzie poruszają się łatwiej w gęstej dżungli, ale niektórzy pigmeje żyją z dala od lasów. Inni teoretyzowali na temat łatwiejszego utrzymania temperatury ciała, ale wiele grup żyje w chłodnym i suchym klimacie.

Jedna z bardziej popularnych teorii propagowana przez Jareda Diamonda głosiła, że mali ludzie są bardziej odporni na głód i niedożywienie w okresach braku pożywienia. Jednak nie można tego powiedzieć o Afrykańczykach z grup Turkana czy Massai, którzy należą do najwyższych ludzi na ziemi, mimo że zmagają się z tym samym problemem niestabilnego dostępu do żywności.

Migliano odkryła więcej dowodów przeciwko tej teorii porównując wzrost trzech grup pigmejów — filipińskich Aeta i Agta oraz centralno-afrykańskich Biaka — z najniższymi Amerykanami, których problem niedożywienia w dzieciństwie uplasował na samym dole populacji (0,01 %), jeżeli chodzi o wzrost dorosłych.

Razem z Lucio Vinicius i Martą Lahr odkryła, że prawdziwi pigmeje rosną nieznacznie wolniej niż niedożywieni Amerykanie, ich okres szybkiego wzrostu kończył się znacznie wcześniej, w wieku 12 lat, a nie w wielu lat 15. Na ogół, grupy, w których dzieci miały niedobór kalorii, rosły wolniej — przypadek pigmejów pasuje do pierwszego wzoru, ale już nie do drugiego. Wzrost pigmejów zwalnia niezależnie od niedożywienia, ale długość życia skierowała Migliano ku lepszemu wytłumaczeniu.

Pigmeje na całym świecie są nie tylko niscy, ale też żyją krótko z średnią życia 16-24 lata. Tylko 30-50 % dzieci przeżywa do 15 roku życia i mniej niż jedna trzecia kobiet dożywa do menopauzy w wieku 37 lat. Wyższe afrykańskie grupy, jak Ache czy Turkana mają niższą śmiertelność oraz dwa razy dłuższą średnią życia, a w porównaniu do nich, pigmeje są pod tym względem bliżsi szympansom.

Migliano argumentuje, że ich wcześniejsza śmierć jest motorem napędowym stojącym za niskim wzrostem i krótszym czasem dojrzewania.

Pigmejom, aby skompensować krótszy czas życia,  opłaca się skierować środki raczej na wczesne potomstwo niż na większy wzrost. Rzeczywiście Migliano odkryła, że szczyt rozrodczy przypada u nich wcześniej niż w grupach, w których ludzie są wyżsi.

Ogólnie ludzie, którzy są wyżsi i więksi mają tendencję do większej płodności i posiadania większego i bardziej rozwiniętego potomstwa. Jest to oczywiście duża korzyść, ale nie w wypadku, gdy śmiertelność dorosłych jest tak wysoka, że można nie mieć szansy na potomstwo. W tej okrutnej sytuacji dobór naturalny preferuje tych, którzy dojrzewają i rozmnażają się wcześniej kosztem wzrostu.

Teoria Migliano ma jeden istotny brak, który należy wypełnić — dlaczego wielu pigmejów umiera młodo? Tutaj może być miejsce dla wcześniej podanego wyjaśnienia ich niskiego wzrostu, włączając choroby tropikalne, ciężkie środowisko dżungli, gorący klimat i ubogie wyżywienie. Żaden z tych czynników pojedynczo nie może być powodem ewolucji pigmejów na świecie, ale Migliano spekuluje, że jeden lub więcej może obniżyć spodziewaną długość życia u różnych populacji.

Jeżeli ma rację, może to oznaczać, że małe rozmiary ciała byłyby przykładem ewolucji konwergentnej, w której różne grupy ludzi w różnych częściach globu niezależnie wyewoluowały podobne rozwiązania w obliczu podobnego problemu krótkiego i pełnego zagrożeń życia.

Źródła:Migliano, A.B., Vinicius, L., Lahr, M.M. (2007). Life history trade-offs explain the evolution of human pygmies. Proceedings of the National Academy of Sciences DOI:10.1073/pnas.0708024105

Tekst oryginału.

Not Exactly Rocket Science/Discover, 5 maja 2010r.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Macierzyństwo – dramat z chórem w tle Droga na Wschód

Comment on this article..   See comments (3)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Ed Yong Mieszka w Londynie i pracuje w Cancer Research UK. Jego blog „Not Exactly Rocket Science” jest próbą zainteresowania nauką szerszej rzeszy czytelników poprzez unikanie żargonu i przystępną prezentację.  Private site  Number of texts in service: 148  Show other texts of this author  Newest author's article: Podstępny cętkowany kot udawał, że jest przedstawicielem innego gatunku