M: Żartuje pan sobie, czy co?! Oczywiście, że ta pierwsza opcja jest obowiązkowa! Jakżeby mogło być inaczej? Dobre sobie; z innych religii!? Już ja to widzę!

D: Tak myślałem, ale wolałem się upewnić. Zatem co do waszego problemu, zacznijmy od pytania: po co Bóg dał człowiekowi wolna wolę?

M: No,.. chyba po to,.. aby z niej korzystał? Czy nie?

D: Bóg dał człowiekowi wolną wolę, gdyż chciał aby ten służył mu dobrowolnie i bez przymusu. To myśl Leibniza. Dlatego wszelkie zachowania religijne czy też moralne, mają tylko wtedy sens, kiedy są czynione dobrowolnie, z własnej nieprzymuszonej woli. Biblia to potwierdza słowami: „Wszystko bowiem co się czyni niezgodnie z przekonaniem, jest grzechem" (Rz 14,23). Więc w tym kontekście wolną wolę człowieka można by rzeczywiście uznać za cenny dar boży. Jednakże ten problem — jak i wiele innych natury religijnej — ma swoje drugie oblicze, które dziwnym zbiegiem okoliczności jakoś jest pomijane przez pasterzy i apologetów tejże religii. Chcielibyście je poznać?

M: (przez chwilę słychać przyciszone głosy, świadczące o naradzaniu się) Zdecydowaliśmy, że chyba lepiej dla nas będzie to wiedzieć.

D: Bardzo słusznie! Jedźmy więc dalej! Skoro wolna wola człowieka jest takim bezcennym darem, to należałoby przypuszczać, iż Bóg pozwala ją realizować wszystkim ludziom, prawda?

M: No, tak! I chyba tak jest, prawda?

D: Otóż nic bardziej błędnego! Wygląda to tak, jakby Bóg szanował wolną wolę złoczyńców, psychopatów, zboczeńców, przestępców i zbrodniarzy - pozwalając im czynić zło, gdyż taka jest ich wola. Natomiast nie obchodzą go ich ofiary, które przecież nie wykazywały swej woli aby nimi zostać. One tego nie chciały, a mimo to ich wolna wola w tym względzie została pogwałcona. Czy to dla Boga nie ma żadnego znaczenia? Czyż nie jest zastanawiające dlaczego nasz doskonale sprawiedliwy Bóg, w taki dziwny sposób rozwiązał ten aspekt natury ludzkiej? Dalej: co jest przyczyną zła w dziele bożym? Otóż Kościół kat. naucza, iż Bóg nie chce zła, a tylko je dopuszcza, gdyż szanuje wolną wolę człowieka. Zatem to wolna wola jednego z bożych stworzeń — człowieka, jest przyczyną grzechu. Ale praprzyczyną tej przyczyny była chęć Boga, aby człowiek mu służył dobrowolnie, dlatego go obdarzył tą cechą. Wygląda więc tak: Bóg dał człowiekowi wolną wolę, wiedząc doskonale, iż będzie ona przyczyną grzechu, który to oddziela człowieka od swego Stwórcy, i za który będzie ukarany na Sądzie Ostatecznym. Jak wam się podoba rozwiązanie tego problemu przez naszego Boga?

M: Nie mieliśmy pojęcia, że jest on tak bardzo skomplikowany.

D: A przecież to jeszcze nie wszystko. Jak myślicie, jaką wartość ma wolna wola dana przez Boga swemu grzesznemu i ułomnemu stworzeniu, którym jest człowiek?

M: No,.. czy ja wiem? Co?.. Podpowiadają mi, że chyba żadną..

D: Otóż to! Bardzo trafne spostrzeżenie. A jest tak z następującego powodu: "Każdy człowiek posiada wolną wolę, czyli z natury zdolny jest dokonywać wyboru. Jednak do pełnej i prawdziwej wolności potrzeba, by człowiek miał skłonność powybierania dobra a unikania zła, ta zaś nie jest naturalną właściwością człowieka, lecz zależy od łaski bożej /../ skoro dobro pochodzi od Boga, a zło od człowieka, więc człowiek może być dobrym nie z siebie, lecz tylko z łaski Boga /../ A zatem bez łaski człowiek nie może być dobry, a na łaskę w żaden sposób zasłużyć sobie nie może". Wspomniany Leibniz. Mówiąc krótko, Bóg i tak „lejce" pozostawił sobie: obdarzył człowieka wolną wolą za cenę grzechu, który go oddalił od niego. Wiedząc, że to ułomne stworzenie nie potrafi z niej właściwie korzystać, wprowadził dodatkowy mechanizm — obdarzania swą łaską wybrańców — by mogli oni w pełni korzystać z tego „bezcennego" daru, który i tak zostanie odebrany wszystkim przebywającym w niebie. Tam wolnej woli człowiek nie będzie posiadał, a jednak ma to być dla niego wieczne miejsce nieustającej szczęśliwości. Czy to nie jest doskonały paradoks tego aspektu naszej natury? Zadowala was to nieco ogólnikowe przedstawienie problemu?

M: (naradzają się przez chwilę) W zasadzie tak,.. ale czy jest to rzeczywiście zgodne z Biblią i nauczaniem Kościoła kat.? Bo jakoś tak brzmi dziwnie i obco dla nas...

D: Nie dziwię się! Zapewne w trosce by nie przeciążać waszych młodych umysłów nadmiarem wiedzy religijnej, wasi pasterze pomijają niektóre jej aspekty, skupiając się na tych ważniejszych. Mogę jednak zaręczyć, że to wszystko co wam powiedziałem ma uzasadnienie tak w Biblii, jak i w doktrynie tejże religii, oraz w dorobku największych jej myślicieli. Jednak z góry uczciwie zastrzegam: mimo to, nie jestem wcale pewien, że zaproponowane przeze mnie rozwinięcie tego tematu, spodoba się komisji oceniającej wasze prace. Powinniście brać to pod uwagę.

M: No, cóż,.. dziękujemy. Będziemy się starać coś z tego wykorzystać w pracy konkursowej.

Od dobrego kwadransa nikt nie dzwonił i zacząłem rozglądać się za książką, którą ostatnio czytałem. Telefon przerwał moje jałowe poszukiwania. Doradca: Porady religijne. W czym mogę pomóc?

Mężczyzna: Dzwoniłem już raz do pana, radząc się jak mam przekonać żonę, by nie zmuszała mnie do chodzenia ze sobą do kościoła wbrew mojej woli. Pamięta pan?

D: Owszem. I co, nie udało się?

M: Nie w tym rzecz. Powiedział pan wtedy, iż Biblia musi być autentycznym słowem bożym dla każdego katolika. A ja gdzieś wyczytałem, iż komisja papieska z 1948r. zezwoliła na nie dosłowne odczytywanie pierwszych pięciu ksiąg z tejże Biblii, uznając, iż zawierają one zbyt wiele mitów. Czy to się przypadkiem nie kłóci ze sobą? Komisja papieska zezwala na interpretację Słowa bożego?

D: Oczywiście, że się kłóci! Na tym właśnie polega mechanizm narastania wątpliwości co do zasadności religijnej wiary: im więcej się wie, tym trudniej być wierzącym, bo poznaje się coraz więcej sprzecznych ze sobą „prawd", które przez to są niewiarygodne.

M: Zatem pańska rada nie była prawdziwa, jednym słowem.

D: Nie była uniwersalna. Czyli nie uwzględniała jednocześnie tych dwóch punktów widzenia. Natomiast zgodnie z tym co oficjalnie naucza Kościół katolicki - była prawdziwa, co potwierdzi panu każdy duchowny tejże religii.

M: Tak czy inaczej, nie odzwierciedla ona całej prawdy odnośnie tego problemu.

D: A jest pan na nią przygotowany?

M: Przecież prawda ma nas wyzwalać, czyż nie? Więc chyba każdy człowiek, w każdej chwili życia powinien być na nią przygotowany.

D: Tak pan myśli? Zobaczmy więc jakie konsekwencje wynikają z tego orzeczenia: jeśli pierwsze księgi Biblii zawierają mity zamiast autentycznego słowa bożego, to należy uznać, że między innymi mitem jest również opowieść o rajskim ogrodzie, zjedzeniu przez pierwszych ludzi zakazanego owocu z drzewa wiedzy, ich upadku i skażeniu ich natury grzesznymi skłonnościami. Co potem przeniosło się na następne pokolenia, oraz na całą resztę stworzenia bożego, prawda?

M: (niepewnie) No,.. chyba tak,.. nie jestem pewien..

D: Jeśli więc tak się sprawy mają, to ofiara Jezusa na krzyżu także musi być mitem. Bowiem nie sposób wyobrazić sobie sytuacji, w której Syn boży ofiarowuje swoje życie za coś, co nie miało miejsca w rzeczywistości, co jest po prostu fikcją literacką. W tym przypadku jego ofiara byłaby pozbawiona sensu i nie służyłaby temu, czemu miała służyć w założeniu; zbawieniu ludzkości od grzechu. No i co? Jest pan przygotowany na taką prawdę o naszej religii?

M: Po pierwsze, niemożliwością jest aby to była prawda! Przecież Kościół nie podcinałby sobie gałęzi, na której siedzi. A po drugie, chodziło mi zupełnie o coś innego, musiał mnie pan źle zrozumieć. Dziękuję za takie rady.

D: Mógłbym ich dać o wiele więcej odnośnie tego „podcinania gałęzi": papież Leon XIII w 1897r. włączył Biblię do indeksu ksiąg zakazanych, Pius IX nazwał ją trucizną, a Grzegorz VII powiedział: "Panu Bogu upodobało się i podoba się jeszcze dziś, żeby Pismo św. pozostało nieznane, ażeby ludzi do błędów nie przywodziło", itd., itd. Jednak na koniec proszę przemyśleć tę sentencję: "W życiu czasem tak bywa, iż domagamy się prawdy, lecz gdy już ją usłyszymy — często odrzucamy ją, nie chcąc w nią uwierzyć". Być może te słowa dotyczą także pana (rozmówca się rozłączył).

Gdzie ja mogłem wsadzić tę książkę? Dobrze byłoby i kilkadziesiąt stron przeczytać w międzyczasie. Tym razem moje bezradne poszukiwania przerwał dzwonek telefonu.

Uczennica: Reprezentuję pięcioosobową grupę dziewcząt z tej samej szkoły co nasi koledzy, którzy do pana dzwonili. Musieliśmy ich przekupić obietnicą postawienia piwa, aby zechcieli zdradzić, skąd uzyskali pomoc w tej sprawie.

D: Domyślam się, iż także bierzecie udział w konkursie wiedzy religijnej?

U: Niestety tak! Temat jaki wylosowaliśmy to: „Co Fiodor Dostojewski miał na myśli, stwierdzając: "Bo jeśli Boga nie ma, to wszystko wolno". I co tu można napisać, skoro ten pisarz nie figuruje w naszych lekturach obowiązkowych?

D: Niepotrzebnie się martwicie. Tu nie chodzi o znajomość twórczości Dostojewskiego, lecz o znajomość doktryny religijnej. Myślę, że wiedza o historii naszej religii i sposobu rozumowania jej kapłanów, wystarczą aby właściwie odpowiedzieć na to pytanie.

U: Tyle, że my nie znamy ani jednego ani drugiego...

D: Dlatego zadzwoniłyście do mnie. A zatem, co chciał Dostojewski powiedzieć w owym zdaniu? To zapewne, że tylko Bóg może nam gwarantować, iż dzięki danej nam moralności, a więc systemowi nakazów i zakazów, możemy być pewni co jest dla nas dobre a co złe. Czyli co nam wolno czynić, a czego nie wolno, pod groźba surowej kary od niego. Ponieważ wg religijnej koncepcji, moralność bez Boga jest bezsensowna i całkowicie pozbawiona wartości. Jest to nieprawdą, lecz to inny aspekt tego problemu i na dodatek dość obszerny. Czy jak dotąd jest to dla was zrozumiałe?

U: O tak! Nam też się to tłumaczy w bardzo podobny sposób.

D: Doskonale! Zacznijmy zatem od pytania: czy to stwierdzenie należy tak rozumieć, iż jeśli Bóg jest to nic nie wolno? Czy tylko wolno to, na co on zezwala?

See comments (33)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word