Dysputa o pustym miejscu władzy (Claude Leforte), braku duchowości (Marcel Gauchet), polityce po śmierci Boga (Agnes Heller) czy słabym mesjanizmie demokracji współczesnej (Jacques Derrida) świadczy o narastających napięciach między laickością i świeckim wymiarem polityki — jako określonej sztuki aktywności człowieka — a religijnymi i transcendentalnymi tendencjami w konserwatywnej i tradycjonalistycznie nastawionej części społeczności. To egzemplifikacja odwiecznego podziału świata, świata myśli i filozofii, na postęp i tradycję, na wolność i zniewolenie, samodzielność i poddaństwo.

Krytykujący Rewolucję Francuską i Oświecenie jednocześnie atakują (a może przede wszystkim) także podstawy filozofii kartezjańskiej, stawiającej zasadnicze dylematy racjonalizmu z których wywiedziona zostaje ta rzeczywistość, którą zwiemy nowoczesnością, modernizmem, demokracją. To zaprzeczenie całego dorobku cywilizacji zachodniej poczynając od XVI wieku, epok desakralizacji przestrzeni publicznej i dyskursu politycznego. To negacja rudymentów współczesnej kultury Zachodu. Przed takim kierunkiem rozwoju trzeba się zdecydowanie bronić. I do tego winno służyć agnostycznie skonstruowane prawo.

Postmodernizm zaprzeczający jakiemukolwiek uniwersalizmowi (oskarżając go o podważanie pluralizmu i koneksje z totalitaryzmem) tworzy hybrydę pluralizmu i wielości. Takie podejście do problemu sprzyja siłom „ciemnym", demonicznym, wstecznym, a w efekcie groźnym cywilizacyjnie i kulturowo. Nie jest to "etyczna nieporadność" — jak uważa Johann B. Metz ^{[ 13 ]}, teolog i filozof niemiecki; to świadoma lub nie — trudno zawyrokować, próba zatrzymania i odwrócenia biegu dziejów oraz myśli ludzkiej. Choć warto pamiętać, że pewien klasyk marksizmu uważał, iż użyteczni idioci sami założą sobie szubieniczną pętlę na szyję (w tym miejscu można ową parafrazę zasadnie przytaczać). To przyczynek do zbliżania się „nowego Średniowiecza" ^{[ 14 ]}.

Religie — zwłaszcza te monoteistyczne — niosą w sobie zbyt wiele pamięci o cierpieniach „Innego", o deptaniu godności drugiego człowieka, o ludobójstwie i nieszczęściach milionów ludzi w historii. Winne być więc trzymane przez system prawny „na krótkiej smyczy" z dala od polityki. Bo to mieszanka wybuchowa i dająca dramatyczne efekty.

Na koniec trzeba postawić następujące pytanie podsumowujące prowadzone tu rozważania: czy tolerancja, szacunek dla odmienności kulturowej, admiracja pluralizmu oraz wolności obywatelskich są bezgraniczne i winne być podawane jako bez przymiotnikowy i prawnie niczym nieograniczony aksjomat ? Przecież już Voltaire uważał, że "nie ma tolerancji dla wrogów tolerancji".

Comment on this article..   See comments (9)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Radosław S. Czarnecki Doktor religioznawstwa. Publikował m.in. w "Przeglądzie Religioznawczym", "Res Humanie", "Dziś", ma na koncie ponad 130 publikacji. Wykształcenie - przyroda/geografia, filozofia/religioznawstwo, studium podyplomowe z etyki i religioznawstwa. Wieloletni członek Polskiego Towarzystwa Religioznawczego. Mieszka we Wrocławiu.  Number of texts in service: 129  Show other texts of this author  Newest author's article: Return Pana Boga