The RationalistSkip to content


We have registered
199.550.963 visits
There are 7364 articles   written by 1065 authors. They could occupy 29017 A4 pages

Search in sites:

Advanced search..

The latest sites..
Digests archive....

 How do you like that?
This rocks!
Well done
I don't mind
This sucks
  

Casted 2991 votes.
Chcesz wiedzieć więcej?
Zamów dobrą książkę.
Propozycje Racjonalisty:
Sklepik "Racjonalisty"
Agnieszka Zakrzewicz - Papież i kobieta
Mariusz Agnosiewicz - Heretyckie dziedzictwo Europy
 Culture »

Skąd się wzięła Ukraina [1]
Author of this text:

Od IX wieku tereny położone nad Sanem, Dniestrem, Bugiem i górną Prypecią zajmowały zachodniosłowiańskie plemiona Wiatyczów i Radymiczów. Do takiego wniosku opartego na wnikliwej analizie dostępnych źródeł pisanych, wyników badań archeologicznych i toponomastycznych doszła przeważająca większość historyków tamtego okresu.

Poglądy, że ziemie te były zamieszkałe przez wschodniosłowiańskie plemiona Dulębów, Wołynian czy Chorwatów lub Chrobatów, zdaniem wielu nie odpowiadają prawdzie historycznej [1]. Przed rokiem 981 najstarsza granica polsko-ruska w przybliżeniu odpowiadała granicy między osadnictwem Słowian wschodnich i zachodnich przebiegając po prawej stronie Bugu, od Brześcia na południe, w rejonie grodu Busk tworząc głęboki łuk pomiędzy Styrem i Horyniem i dochodziła do głównego grzbietu karpackiego wododziałem Wereszycy i Gniłej Lipy.



Plemiona Europy Wschodniej w IX wieku (na podstawie opracowania prof. Wojciecha Szymańskiego)

Według najstarszej kroniki kronikarza ruskiego Nestora, Wiatycze i Radymicze mieli pochodzić od Lachów (Polaków) (ot roda lachow) i początkowo zamieszkiwać tereny Mazowsza i Podlasia, co sugeruje ich pochodzenie od plemion zachodniosłowiańskich. Nestor nie zaliczał Lachów do ogólnej nazwy „Słowian" przez którą rozumiał (zgodnie z dzisiejszą terminologią) „Słowian wschodnich". Dla niego Lachowie (Lędzianie) byli to Słowianie polscy (jako odrębna grupa), podobnie traktował Słowian naddunajskich i Słowian morawsko-czeskich, których nie zaliczał do „Słowian", poprzez nazwę którą rozumiał jedynie plemiona „wschodniosłowiańskie". Źródłem mającym tu największą wagę jest zapiska Powieści Dorocznej pod rokiem 981[6]: „Roku 6489 [981]. Poszedł Włodzimierz ku Lachom i zajął grody ich: Przemyśl, Czerwień i inne grody, które do dziś dnia są pod Rusią. Tegoż roku i Wiatyczów zwyciężył i nałożył na nich dań od pługa, jaką i ojciec jego brał." [przyp. red.]

W bliżej nieznanych okolicznościach Wiatycze i Radymicze zostali zmuszeni do opuszczenia swoich siedzib i częściowo przenieśli się daleko na północny-wschód, a ziemie ich zostały objęte osadnictwem Lachów znad Warty i włączone do państwa pierwszych Piastów.

Grodami wiatycko-radymickimi były: Przemyśl, Wołyń, Brześć, Zwienigród oraz Drohiczyn. W przybliżeniu ich osadnictwo obejmowało dwie krainy: południową (późniejsza Ziemia Halicka z Grodami Czerwieńskimi, bardziej górzystą, leżącą u podnóża Karpat) i północną (Wołyń, kraj lasów i bagien). Dokładne określenie obecnie tych obszarów nie jest możliwe, podobnie jak i ustalenie definitywnie jakie terytorium i jakie grody obejmowała nazwa Grodów Czerwieńskioh. Najprawdopodobniej były jednak nimi Przemyśl i Zwienigród. Gród Wołyń istniał natomiast jeszcze w IX wieku u ujścia rzeki Huczwy do Bugu. Najdawniejszy obszar Wołynia obejmował prawdopodobnie w przybliżeniu późniejsze ziemie: Łucką, Włodzimierską, Chełmską i Bełzką.

Od Grodów Czerwieńskich cała południowo-zachodnia Ruś otrzymała nazwę Rusi Czerwonej. Grody Czerwieńskie zdobyte przez ks. kijowskiego Włodzimierza I w 981 r. odzyskane zostały przez Bolesława Chrobrego (992-1025). Stracone za panowania Mieszka II zostały powtórnie w 1069 r. przyłączone do Polski przez Bolesława Śmiałego (1058-1079), który utworzył pierwsze biskupstwo katolickie w Przemyślu. Po katastrofie Bolesława Śmiałego Grody Czerwieńskie ostatecznie przeszły we władanie książąt ruskich z dynastii Rościsławowiczów. Nazwa Rusi Czerwonej obejmowała-odtąd wszystkie ich posiadłości zwane Rusią Halicką, po przeniesieniu stolicy w 1134 r. z Przemyśla do Halicza. Po wygaśnięciu tej dynastii Księstwo Halickie połączone zostało z Księstwem Włodzimierskim otrzymując nazwę Ks. Halicko-Włodzimierskiego, które w 1264 r. rozpadło się na kilka dzielnic. Od tego księstwa pochodzi późniejsza nazwa Galicji i Lodomerii nadana ziemiom zajętym przez Austrię po I rozbiorze.

Ziemia Halicka razem z Grodami Czerwieńskimi sięgała od Karpat do Morza Czarnego i Dunaju, obejmując dolny bieg Prutu, Seretu i Dniestru. Wyróżniała się jakością gleby i bogactwami naturalnymi a szczególnie dużą ilością żup solnych. W wiekach XII i XIII po upadku Kijowa była obszarem najlepiej rozwiniętym ekonomicznie i kulturalnie w centrum naszego kontynentu Znajdując się wprawdzie na uboczu drogi handlowej Dniepr-Ilmen, łączącej Morze Bałtyckie z Morzem Czarnym, lecz sąsiadując z Węgrami i Polską bardzo wcześnie nawiązała stosunki handlowe, polityczne i kulturalne z wieloma krajami.

Ruś Czerwona weszła w skład państwa kijowskiego po raz pierwszy za panowania Jarosława I Mądrego (980-1054), który umierając, zgodnie z panującym wówczas w całej Europie obyczajem podzielił państwo między pięciu synów, Jarosław Mądry był spokrewniony z domami panującymi prawie całej Europy, popierał rozwój kultury i wzmocnienie chrześcijaństwa na Rusi, które zostało wprowadzone w 980 r. przez Jego ojca Włodzimierza Wielkiego. Wzniósł w Kijowie wspaniały sobór św. Zofii i monastyr zwany „Ławrą Peczorską", gdzie powstał słynny ruski latopis Nestora. Utwierdzając swoje panowanie w 1031 r. założył gród Jarosław koło Przemyśla nad Sanem. Próbował też zerwać zależność kościelną od Bizancjum, ustanawiając w 1051 r. metropolitą kijowskim Ilariona.

Po jego śmierci, synowie przystąpili do walki o władzę. Kres bratobójczym wojnom położyć miała dopiero umowa zawarta w Lubeczu pod Kijowem, gdzie w 1097 r. zjechali się potomkowie Jarosława Mądrego, Ruś została podzielona na niezależne księstwa, w których władzę sprawować mieli dziedziczni książęta, spadkobiercy synów Jarosława (ks. kijowskie, ks. czernichowsko-perejasławskie, ks. twersko-pińskie, ks. wołyńskie i ks. halickie). Pierwszymi znanymi książętami halickimi byli prawnukowie Jarosława — Rościsławowicze Wołodar i Wasylko, którzy od Wsiewołoda Jarosławowicza otrzymali dwa miasta: Przemyśl i Trembowlę. Po śmierci ich obu księciem halickim został syn Wołodara — Władymirko (1124-1153), który uczynił stolicą księstwa Halicz nad Dniestrem, przenosząc ją tam w 1134 r. z Przemyśla. Władymirko poważnie wzmocnił znaczenie władzy książęcej, tłumiąc okrutnie bunt bojarów oraz zwiększył rolę miast popierając handel i kupców. Jego syn Jarosław „Ośmiomysł" (1152-1187) stał się jednym z najpotężniejszych książąt ruskich. Anonimowy autor „Słowa o pułku Igora" pisał „Na kijowską stolicę otwierasz swe wrota z Halicza aż do morza w sułtany strzały miotasz".

Po jego śmierci jednak bojarzy odsunęli od tronu prawowitych następców i wezwali na tron w 1188 r. księcia wołyńskiego Romana (1160-1205). Od 1126 r. Wołyń nie wychodził z rąk potomków syna Włodzimierza Monomacha Mścisława I (1076-1132). Za rządów ks. Romana, który był wnukiem po matce Bolesława Krzywoustego księstwo wołyńskie osiągnęło wielką potęgę i zaczęło po zniszczeniu Kijowa w 1169 r. przez ks. Andrzeja Bogolubsklego odgrywać pierwszorzędną rolę pośród innych księstw ruskich, Roman zgodził się na wezwanie bojarów halickich, ale na skutek interwencji Węgrów, u których znaleźli schronienie synowie Jarosława Ośmiomysła, ostatecznie złączył księstwo wołyńskie i halickie dopiero w 1199 r. Opierając się na drużynie swych rycerzy i wspierany przez mieszkańców miast skutecznie poskromił bojarstwo. Przedsiębrał kilka wypraw na Litwę oraz na Połowców, Usiłował zjednoczyć całą Ruś pod swoim panowaniem i w 1204 r. opanował Kijów. Nawiązał również stosunki z papieżem, który obiecał mu koronę.

Roman wychowywał się na dworze swego wuja Kazimierza Sprawiedliwego i wg kroniki Wincentego Kadłubka w 1189 r. władza nad Włodzimierzem Wołyńskim i Haliczem dostała mu się dzięki pomocy Kazimierza Sprawiedliwego w walce przeciw królowi Węgier Andrzejowi. W okresie rozbicia dzielnicowego Polski i Rusi poszczególni książęta zawierali często wzajemne sojusze i pomagali sobie w walce przeciw wrogom wewnętrznym oraz zewnętrznym. Ks. Roman pomaga synom Kazimierza Sprawiedliwego: Leszkowi Białemu i Konradowi później zwanemu mazowieckim zwyciężyć pod Mozgawą wojska Mieszka Starego w 1195 r. sprzymierzonego w Władysławem Laskonogim. Dziesięć lat później tj. w 1205 r. po krwawej bitwie pod Zawichostem zginął w walce przeciw wojskom Leszka Białego i Konrada Mazowieckiego dowodzonym przez wojewodę Krystyna. Rusini wykupili jego ciało i pochowali we Włodzimierzu Wołyńskim, założonym przez Włodzimierza Wielkiego w 998 r. Zarówno o bitwie jak i o księciu Romanie zostały zachowane liczne przekazy kronikarzy całej Europy, a lud przez długie wieki czcił i wspominał jego pamięć.

Roman pozostawił dwóch małoletnich synów: Daniela (1203-1264) i Wasylka (zm. 1269). Bojarzy chcieli ich usunąć. Matka chłopców udała się po pomoc do króla Węgier. Nastąpił długi okres walk wewnętrznych. Księstwo halicko-włodzimierskie zostało podzielone między Polskę i Węgry w 1214 r. Przez pewien czas na tronie w Haliczu znajdował się syn króla Węgier — Koloman, ożeniony z córką Leszka Białego — Salomeą, która miała wówczas około 6 lat. Ziemia Przemyska i Sanocka zostały włączone do Księstwa Krakowskiego. Ostatecznie dopiero w 1219 r. zawarty pokój przywraca dawne granice.

Przez pewien okres wybrany przez bojarów księciem był Władysław Kormilczyc, najprawdopodobniej piastun i opiekun synów ks. Romana. Dzięki pomocy jakiej udzielił książętom halickim ks. Mścisław pod koniec 1222 r. definitywnie usunięto Węgrów z Halicza. Śmierć w 1227 r. pod Gąsawą ks. Leszka Białego i zmierzch silnej władzy książęcej — pryncypatu w Polsce jednocześnie umożliwiła uniezależnienie się i opanowanie całego księstwa halicko-włodzimierskiego przez Daniela Romanowicza, które nastąpiło w 1238 r. Książę Daniel — Daniło był jedną z najwybitniejszych postaci wśród współczesnych mu książąt ruskich i dzięki sprzyjającym zbiegom okoliczności, umiejętnej polityce i słabości wrogów w 1240 r. opanował Kijów i został wielkim księciem.

W międzyczasie zaszły wypadki, które miały decydujący wpływ na dalsze losy Europy Wschodniej. Tatarzy zwyciężywszy w 1223 r. w bitwie pod Kałką zjednoczone, ale nie posiadające jednolitego dowództwa wojska książąt ruskich ruszyli na zachód. W 1240 r. mimo bohaterskiej obrony wojewody ks. Daniela Dmitra pada Kijów, Halicz i Włodzimierz Wołyński pozostający we władaniu brata Daniela ks. Wasylki. Na żądanie Batuchana zostają zniszczone mury Halicza i Włodzimierza a wojska książąt ruskich biorą udział w najeździe na Polskę. Książęta ruscy płacą coroczną daninę chanom tatarskim. W 1257 r. książę Daniel w Drohiczynie koronuje się na króla Rusi Halickiej, otrzymawszy koronę z rąk papieża Innocentego IV, któremu zależało na konsolidacji wszystkich sił chrześcijaństwa do walki przeciw Tatarom. Król Daniel nie dowierzał bojarom i arystokracji, obawiał się zamieszkać w Haliczu i pod koniec swego panowania na stałe przebywał w zbudowanym przez siebie Chełmie, gdzie też po śmierci w 1264 r. został pochowany. Po jego śmierci zaczyna się zmierzch Księstwa Halicko-Włodzimierskiego. Najazdy Tatarów oraz walki z sąsiadami okazały się dla niego zgubą.


1 2 Dalej..
 See comments (7)..   


«    (Published: 08-02-2015 )

 Send text to e-mail address..   
Print-out version..    PDF    MS Word

Witold Stanisław Michałowski
Pisarz, podróżnik, niezależny publicysta, inżynier pracujący przez wiele lat w Kanadzie przy budowie rurociągów, b. doradca Sejmowej Komisji Gospodarki, b. Pełnomocnik Ministra Ochrony Środowiska ZNiL ds. Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Karpat Wschodnich; p.o. Prezes Polskiego Stowarzyszenia Budowniczych Rurociągów; członek Polskiego Komitetu FSNT NOT ds.Gospodarki Energetycznej; Redaktor Naczelny Kwartalnika "Rurociągi". Globtrotter wyróżniony (wraz z P. Malczewskim) w "Kolosach 2000" za dotarcie do kraju Urianchajskiego w środkowej Azji i powtórzenie trasy wyprawy Ossendowskiego. Warto też odnotować, że W.S.M. w roku 1959 na Politechnice Warszawskiej założył Koło Stowarzyszenia Ateistów i Wolnomyślicieli.   Biographical note

 Number of texts in service: 49  Show other texts of this author
 Newest author's article: Kaukaz w płomieniach
All rights reserved. Copyrights belongs to author and/or Racjonalista.pl portal. No part of the content may be copied, reproducted nor use in any form without copyright holder's consent. Any breach of these rights is subject to Polish and international law.
page 9797 
   Want more? Sign up for free!
[ Cooperation ] [ Advertise ] [ Map of the site ] [ F.A.Q. ] [ Store ] [ Sign up ] [ Contact ]
The Rationalist © Copyright 2000-2018 (English section of Polish Racjonalista.pl)
The Polish Association of Rationalists (PSR)