Nazorejczyk

W przypadku Nowego Testamentu możemy mówić o dwóch warstwach przeinaczeń tekstu pierwotnego:

I — na etapie tłumaczenia, gdzie wszelkie różnice tekstualne są zacierane

II — na etapie tworzenia bazowego tekstu greckiego.

Przykład: redaktorzy ewangelii nie są zgodni nawet co do tak prozaicznej, zdało by się, kwestii, jak przydomek Jezusa i nazwa miejscowości, z której pochodził. Rzecz jasna we współczesnych przekładach przeczytamy wyłącznie o Jezusie z Nazaretu (lub Nazaretańczyku), wszystkie inne warianty są ujednolicane.

W wersecie Łk 4:16 prawidłowa nazwa miasta, do którego przyszedł Jezus to nie Nazaret tylko Nazara. Taką wersją posługuje się m.in. Orygenes. Jeżeli sięgniemy do rękopisów źródłowych to sprawa okaże się bardziej skomplikowana:

— kodeks synajski, watykański i in. zawierają wersję Ναζαρά („Nazara")

— kodeks aleksandryjski τὴν Ναζαραθ („Nazarath")

— kodeks waszyngtoński Ναζαρὲθ („Nazareth")

— kodeksy bizantyńskie τὴν Ναζαρὲτ („Nazaret")

— kodeks Bezae Ναζαρὲδ („Nazared").

Ostatni wariant nie jest nawet podawany w aparacie krytycznym.

Sam przydomek Jezusa występują w dwóch głównych odmianach:

— wersja markowa: Jezus Nazareński — Ἰησοῦς ὁ Ναζαρηνός (np. Mt 2:23)

— wersja mateuszowa: Jezus Nazorejczyk — Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος (np. Łk 18:37).

Termin „Nazorejczyk" oznacza „Świętego Pana", Sługę Bożego, kapłana, i nie ma związku z (fikcyjną) miejscowością Nazara/Nazaret, wymyśloną na którymś z kolei etapie redagowania Słowa Bożego.

Spójrzmy jeszcze na jeden przykład, werset Mk 10:47 I słysząc, że Jezus Nazareński jest, począł krzyczeć… Rękopisy tekstu markowego gubią się tutaj kompletnie. Jezus występuje w wersjach:

— ὁ Ναζαρηνός („Nazareński") — B, L, W, Δ, Θ, Ψ, f1, 892, it (a, b, f, i, k), vg, sa, bo, Diatessaron, Orygenes; Nazarenus — it (aur, c)

— ὁ Ναζωρινός („Nazoriński") — 28;

— ὁ Ναζορηνός / ὁ Ναζωρηνός („Nazoreński") — D* / DC; Nazorenus („Nazoreński") — it (d, l, c);

— ὁ Ναζοραῖος / Ναζωραῖος („Nazorejczyk"), harmonizacja z Łk 18:37 — א, A, C, KC, X, Π, f13, 565, 1010, 1071, 1241, Byz, Lect, it (ff2, q*), Sy?, bomss; 700; ὁ Ναραῖος („Narejczyk"), K*.

Tak duża liczba wariantów zdradza wersję nietypową, która następnie musiała być korygowana. Osoba próbująca odgadnąć wersję pierwotną może wybierać między Nazareńskim (kodeks watykański, Diatessaron), Nazoreńskim (kodeks Bezae) lub Nazorińskim (minuskuła 28) tudzież Nazorejczykiem (kodeks synajski i aleksandryjski) lub Narejczykiem, przy czym ostatnia wersja to oczywista literówka.

Jak widać cóż z tego, że mamy „cztery główne kodeksy" Nowego Testamentu, skoro każdy z nich przechowuje inne wersje leksykalne? Typowy zjadacz chleba nigdy o tym się nie dowie. Wystarczy żeby wiedział, iż to sam Duch Święty dyktował pismo a tłumacze i skrybowie skrupulatnie i bezbłędnie wszystko kopiowali, nic od siebie nie dodając i nic nie zmieniając...

Translacja

Proces translacji Nowego Testamentu zasługuje na osobny artykuł i więcej ma wspólnego z „tłumoczeniem" niż „tłumaczeniem". Dla przykładu niewielki fragment Ewangelii Łukasza:

2:23 καθὼς γέγραπται ἐν νόμῳ κυρίου ὅτι πᾶν ἄρσεν διανοῖγον μήτραν ἅγιον τῷ κυρίῳ κληθήσεται

Podkreślony fragment dosłownie znaczy: Wszystek mąż, co rozewrze żywot (lub: łono, dosłownie: macierz, termin archaiczny). Otwieranie łona matki dla tłumaczy jest zbyt dosłowne, dlatego współcześnie budują takie metafrazy jak:

— Każde pierworodne dziecko płci męskiej (B. Tysiąclecia) czy

— Każdy pierworodny syn (B. Paulistów, Warszawska, Poznańska, Kowalskiego)

podczas gdy jeszcze Wujek zawierał wersję: wszelki mężczyzna, otwieraiący żywot...

Ten sam fragment w Starym Testamencie potrafi być tłumaczony dosłownie, w Nowym nie do końca.

Resume

Słowem podsumowania, wbrew temu co głoszą biblijni apologeci tekst zarówno Starego i Nowego Testamentu przechodził znaczące zmiany, począwszy od samego procesu kompilacji kanonu i ustalania co jest natchnione a co nie jest, co powinno się w Piśmie znaleźć a co spalić, po procesy redakcyjne, korekcyjne, usuwanie niewygodnych fragmentów, dodawanie wstawek, podmienianie całych wersetów (zwrot trynitarny) czy w końcu ustalanie co dany fragment, którego usunąć już się nie da tak naprawdę znaczy a co nie znaczy (bracia Pańscy, i nie współżył z nią aż do czasu...).

Kolejnym etapem tworzenia współczesnej już Biblii jest kompilacja „tekstu oryginalnego" w oparciu o szereg wariantów do wyboru (Jezus Barabasz, Elżbieta w Magnificat, Jakub syn Alfeusza a nie Lewi etc). Tak gotowy tekst trafia w ręce tłumaczy, którzy tworząc parafrazę zmieniają to i owo (mówiono zamiast mówili, że oszalał), opuszczają część tekstu, zmieniają liczby, przypadki, strony, czasy, łagodzą co zbyt mocne wyrażenia (wychodek, lżyć, płonąć gniewem, czule całować) itd. itp.

Tekst, który trzymamy w naszych rękach jest więc dziełem jak najbardziej ludzkim, wynikającym z całej historii tworzenia się chrześcijaństwa, kolejnych walk doktrynalnych i tworzenia dogmatów. Bóg nie figuruje w nim nawet na okładce. Człowiek — autor nie znany.

*

[1] http://www.apologeticspress.org/apcontent.aspx?category=13&article=357

[2] http://www.ancient-hebrew.org/31_masorite.html

[3] Tłumaczenie własne w oparciu o http://classic.net.bible.org/verse.php?book=Isa&chapter=53&verse=1

[4] Zgodnie z http://www.ancient-hebrew.org/31_masorite.html

[5] Tłumaczenie własne w oparciu o

https://www.academic-bible.com/en/online-bibles/septuagint-lxx/read-the-bible-text/bibel/text/lesen/stelle/23/530001/539999/ch/64996b8e663fc1930c834b1e5e339e75/

[6] http://www.theskepticalreview.com/tsrmag/4jerem90.html

[7] http://synopsa.pl/rodowody-jezusa-nazorejczyka/

Comment on this article..   See comments (6)..

Send text to e-mail address..

Print-out version..    PDF    MS Word

Krzysztof Sykta Zajmuje się głównie biblistyką i religioznawstwem. Prowadzi stronę synopsa.pl. Skończył ekonomię, jest dyrektorem w izbie gospodarczej i redaktorem w Magazynie Przedsiębiorczości i Integracji Lokalnej IMPULS. Był redaktorem naczelnym ezinu Playback.pl  Private site  Number of texts in service: 102  Show other texts of this author  Latest author's article: Państwowa Kompromitacja Wyborcza